Site icon Digital Learning Classroom

ทวงคืนนาฬิกา: Agentic AI ในฐานะทางออกเชิงกลยุทธ์สำหรับ “เวลา” ต้นทุนที่แพงที่สุดของผู้นำการศึกษาไทย

ดร.อนุศร หงษ์ขุนทด
แชร์เรื่องนี้

ทวงคืนนาฬิกา: Agentic AI ในฐานะทางออกเชิงกลยุทธ์สำหรับ “เวลา” ต้นทุนที่แพงที่สุดของผู้นำการศึกษาไทย

ดร.อนุศร หงษ์ขุนทด
ศึกษานิเทศก์ วิทยฐานะศึกษานิเทศก์เชี่ยวชาญ สพม.นครราชสีมา
Musicmankob@gmail.com 4 กันยายน 2568


__________________________________

ส่วนที่ 1: ภาวะขาดดุลทางเวลา: การวิเคราะห์ภาระงานของผู้นำการศึกษาไทย

รากฐานของความท้าทายในระบบการศึกษาไทยปัจจุบันคือปัญหาที่ซ่อนเร้นแต่ส่งผลกระทบมหาศาล นั่นคือ “ภาวะขาดดุลทางเวลา” (Time Deficit) ซึ่งเกิดจากภาระงานที่ท่วมท้นและกระจัดกระจายของผู้บริหารสถานศึกษาและศึกษานิเทศก์ ปริมาณงานด้านธุรการ การปฏิบัติตามข้อบังคับ และการดำเนินงานประจำวันที่มากมายมหาศาล ได้สร้างต้นทุนค่าเสียโอกาสที่แพงที่สุด และกลายเป็นอุปสรรคสำคัญที่ขัดขวางการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการและการยกระดับคุณภาพการศึกษาอย่างเป็นระบบ

1.1 ภารกิจคู่ขนานของศึกษานิเทศก์: ระหว่างบทบาทพี่เลี้ยงและนักบริหาร

ในเชิงอุดมคติ ศึกษานิเทศก์ถูกวางบทบาทให้เป็น “ครูของครู” (กัลยาณมิตร) ที่ปรึกษาในการพัฒนาการจัดการเรียนการสอน และนักวิจัยผู้สร้างองค์ความรู้ใหม่ 1 บทบาทนี้ต้องการผู้ที่มีความรู้แตกฉานลึกซึ้ง สามารถสร้างแรงบันดาลใจ และให้คำชี้แนะเชิงสร้างสรรค์ได้ 2 กระบวนการทำงานที่สร้างคุณค่าสูงสุดของศึกษานิเทศก์จึงเป็นงานที่ต้องใช้เวลาและความทุ่มเทอย่างยิ่ง เช่น การนิเทศแบบ “การสอนให้ดู” (Teaching to See) เพื่อเป็นต้นแบบในห้องเรียน 3, การสังเกตการณ์สอนอย่างละเอียด 4, การโค้ชแบบสะท้อนคิด (Reflective Coaching) 2, และการเป็นผู้นำในชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) 5

อย่างไรก็ตาม ความเป็นจริงของภาระงานกลับสวนทางกับบทบาทในอุดมคติ ศึกษานิเทศก์ต้องอุทิศเวลาทำงานซึ่งบ่อยครั้งเกินกว่า 40 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ 6 ให้กับงานด้านธุรการและการจัดทำเอกสารจำนวนมหาศาล ไม่ว่าจะเป็นการรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อการประเมินผล, การพัฒนาระบบสารสนเทศ, การสร้างเครื่องมือนิเทศ, และการจัดทำรายงานสรุปเพื่อเสนอต่อหน่วยงานต้นสังกัด 7 ภาระงานด้านการบริหารจัดการเหล่านี้ได้สร้างความขัดแย้งเชิงโครงสร้างขึ้น ระหว่างภารกิจในการ “พัฒนาคน” ซึ่งต้องใช้เวลาและความสัมพันธ์ กับภารกิจในการ “จัดการเอกสาร” ซึ่งถูกกำหนดด้วยกรอบเวลาและข้อบังคับ

1.2 ผู้บริหารสถานศึกษา: ศูนย์กลางภาระงานที่หนักอึ้งของการจัดการโรงเรียน

ผู้บริหารสถานศึกษามีภาระความรับผิดชอบที่ครอบคลุมการดำเนินงานของโรงเรียนในทุกมิติ โดยแบ่งออกเป็น 4 เสาหลัก ได้แก่ การบริหารงานวิชาการ, การบริหารงบประมาณ, การบริหารงานบุคคล และการบริหารทั่วไป 10 ในแต่ละด้านล้วนประกอบด้วยภาระงานที่กินเวลามหาศาล:

ยิ่งไปกว่านั้น ผู้บริหารยังต้องปฏิบัติหน้าที่ในฐานะผู้นำเชิงกลยุทธ์ที่ต้องกำหนดวิสัยทัศน์ 17, เป็นผู้นำทางวิชาการ (Instructional Leader) ที่ชี้นำแนวทางการสอน 20, และเป็น “สื่อกลาง” (Mediator) ประสานประโยชน์ระหว่างนักเรียน ครู และผู้ปกครอง 23 นอกจากนี้ ตามข้อกำหนดล่าสุด ผู้บริหารยังต้องมีภาระงานสอนไม่ต่ำกว่า 5-10 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ 5 ซึ่งยิ่งเพิ่มแรงกดดันด้านเวลาให้สูงขึ้นไปอีก ภาระงานที่หลากหลายและซับซ้อนนี้ทำให้บทบาทของผู้นำต้องตกอยู่ในสภาวะ “ตั้งรับ” มากกว่า “เชิงรุก” เวลาส่วนใหญ่หมดไปกับการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าและทำงานให้ทันตามกำหนด มากกว่าการวางแผนเชิงกลยุทธ์เพื่ออนาคต ซึ่งเป็นสภาวะที่ตรงกันข้ามอย่างสิ้นเชิงกับคุณสมบัติของผู้นำเชิงกลยุทธ์ที่ต้องมองการณ์ไกลและขับเคลื่อนองค์กรไปข้างหน้า 18

1.3 ต้นทุนที่มองไม่เห็นของเวลาที่สูญเสีย: จากความไร้ประสิทธิภาพสู่ภาวะหมดไฟ

ภาวะขาดดุลทางเวลามิใช่เพียงความเหนื่อยล้าส่วนบุคคล แต่เป็นหนี้สินของทั้งระบบการศึกษา ทุกชั่วโมงที่ผู้นำต้องใช้ไปกับการจัดทำรายงานตามระเบียบ คือชั่วโมงที่สูญเสียไปจากการสังเกตการณ์สอนของครูใหม่, การวิเคราะห์ข้อมูลนักเรียนเพื่อวางแผนช่วยเหลือ, หรือการระดมสมองเพื่อวางยุทธศาสตร์ของโรงเรียน ผลกระทบที่ตามมาคือวัฏจักรของปัญหาที่เลวร้ายลงเรื่อยๆ: การนิเทศที่ไม่ต่อเนื่องและขาดการติดตามผล 24, ครูขาดขวัญกำลังใจเพราะไม่ได้รับการสนับสนุนอย่างทันท่วงที 24, ผู้บริหารไม่สามารถให้ข้อมูลป้อนกลับที่รวดเร็วและมีประสิทธิภาพได้ 22 และท้ายที่สุด แผนกลยุทธ์ที่สวยหรูกลายเป็นเพียงเอกสารบนหิ้งเพราะผู้นำไม่มี “เวลา” และ “พลังงาน” ที่จะขับเคลื่อนให้เกิดผลจริง 24 คุณภาพการศึกษาที่ส่งถึงผู้เรียนจึงถูกกัดกร่อนลงอย่างช้าๆ ด้วยต้นทุนของเวลาที่ผู้นำต้องสูญเสียไป

ส่วนที่ 2: กระบวนทัศน์ใหม่: จากเครื่องมือ AI สู่ Agentic AI ที่ทำงานได้เอง

เพื่อแก้ไขปัญหาภาวะขาดดุลทางเวลาอย่างยั่งยืน จำเป็นต้องมีเครื่องมือที่ไม่ได้เป็นเพียงผู้ช่วย แต่เป็นผู้ปฏิบัติงานที่สามารถคิด วิเคราะห์ และดำเนินการได้ด้วยตนเอง เทคโนโลยีนี้คือ Agentic AI ซึ่งเป็นก้าวกระโดดที่สำคัญจาก AI ทั่วไปที่เรารู้จัก และมีศักยภาพที่จะพลิกโฉมการทำงานของผู้นำการศึกษาไปอย่างสิ้นเชิง

2.1 นิยามของ AI Agent: มากกว่าแค่แชทบอท

Agentic AI หรือ AI Agent คือระบบปัญญาประดิษฐ์ที่อยู่บนสุดของสเปกตรัมความสามารถ แตกต่างจาก AI ระดับพื้นฐานอย่าง ChatGPT ซึ่งทำได้เพียงตอบสนองต่อคำสั่งที่ป้อนให้ (Level 1 AI) 26 AI Agent มีคุณสมบัติหลักที่ทำให้มันสามารถทำงานที่ซับซ้อนได้โดยอัตโนมัติ:

เพื่อให้เห็นภาพชัดเจนยิ่งขึ้น อาจเปรียบเทียบได้ว่า แชทบอททั่วไปนั้นเหมือน “ตู้ขายของอัตโนมัติ” ที่ให้คำตอบได้ตามที่ตั้งโปรแกรมไว้ล่วงหน้า ในขณะที่ AI Agent เปรียบเสมือน “เชฟส่วนตัว” ที่สามารถเข้าใจคำขอที่ซับซ้อน, เลือกใช้เครื่องมือและวัตถุดิบหลากหลาย (เข้าถึงระบบต่างๆ), และเรียนรู้ที่จะปรับปรุงรสชาติให้ถูกใจผู้ใช้มากขึ้นเรื่อยๆ (เรียนรู้และปรับตัว) 30

2.2 โมเดลการทำงานของ Agentic AI สำหรับผู้บริหาร

การทำงานร่วมกับ AI Agent ไม่ใช่การป้อนคำสั่งย่อยๆ ทีละคำสั่ง แต่เป็นการ “กำหนดเป้าหมายระดับสูง” (High-level Goal) ให้กับ Agent ตัวอย่างเช่น แทนที่จะสั่งว่า “ดึงข้อมูลเกรดวิชาคณิตศาสตร์ ม.3”, “สร้างกราฟ”, “เขียนสรุป” ผู้บริหารสามารถตั้งเป้าหมายเดียวว่า: “เป้าหมาย: จัดทำรายงานฉบับสมบูรณ์เกี่ยวกับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาคณิตศาสตร์ของนักเรียนชั้น ม.3 สำหรับการประชุมนิเทศครั้งถัดไป โดยให้ระบุกลุ่มนักเรียนที่มีผลการเรียนอ่อนและเสนอแนะกลยุทธ์การช่วยเหลือเบื้องต้น” 31

จากนั้น AI Agent จะเริ่มวงจรการทำงานอัตโนมัติ:

  1. วิเคราะห์ (Analysis): Agent จะเข้าถึงระบบสารสนเทศของโรงเรียน, คลังข้อสอบ, และข้อมูลผลการเรียนในอดีต เพื่อวิเคราะห์หารูปแบบและแนวโน้มที่ซ่อนอยู่ 29
  2. ตัดสินใจ (Decision-Making): Agent จะคัดกรองนักเรียนกลุ่มเสี่ยงตามเกณฑ์ที่กำหนดไว้, ประเมินกลยุทธ์การสอนซ่อมเสริมที่เป็นไปได้จากฐานข้อมูลด้านการศึกษา, และตัดสินใจเลือกข้อมูลที่สำคัญที่สุดเพื่อนำเสนอในรายงาน 29
  3. ปฏิบัติการ (Action): Agent จะสร้างรายงานฉบับสมบูรณ์ที่ประกอบด้วยบทสรุป, กราฟแสดงผล, และรายการข้อเสนอแนะ จากนั้นจะร่างอีเมลเพื่อส่งรายงานให้ครูที่เกี่ยวข้อง และสร้างกำหนดการประชุมในปฏิทินของผู้บริหาร 32

การเปลี่ยนกระบวนทัศน์นี้เป็นการยกระดับความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์และเทคโนโลยี จากเดิมที่ AI เป็นเพียงเครื่องมือช่วยลดภาระงาน (Cognitive Offloading) มาสู่การเป็น “หุ้นส่วนทางความคิด” (Cognitive Partnership) ที่สามารถรับผิดชอบกระบวนการทำงานที่ซับซ้อนได้ทั้งระบบ ซึ่งไม่เพียงช่วยประหยัดเวลา แต่ยังสร้าง “ความทรงจำของระบบ” (Systemic Memory) ที่แม่นยำและสม่ำเสมอ ทำให้การติดตามผลหรือการดำเนินงานตามขั้นตอนที่ซับซ้อนเป็นไปอย่างถูกต้องทุกครั้ง ลดข้อผิดพลาดจากความหลงลืมหรือความไม่สม่ำเสมอของมนุษย์ได้อย่างสิ้นเชิง

ส่วนที่ 3: ทวงคืนเวลา ต่อยอดผลลัพธ์: ห่วงโซ่คุณค่าการนิเทศการศึกษาที่ขับเคลื่อนด้วย AI

เพื่อแสดงให้เห็นถึงศักยภาพของ Agentic AI ในการแก้ปัญหาภาวะขาดดุลทางเวลาอย่างเป็นรูปธรรม สามารถนำกรอบแนวคิด “ห่วงโซ่คุณค่า” (Value Chain) ของ Michael Porter มาประยุกต์ใช้กับกระบวนการนิเทศการศึกษาได้ โดยจะแสดงให้เห็นว่า AI Agent สามารถเข้ามาเพิ่มประสิทธิภาพและลดต้นทุนด้านเวลาในทุกขั้นตอนได้อย่างไร เปลี่ยนกระบวนการที่เคยใช้ทรัพยากรสูงให้กลายเป็นการลงทุนที่สร้างผลตอบแทนได้อย่างมหาศาล

3.1 การสร้างกรอบแนวคิดห่วงโซ่คุณค่าการนิเทศ

แนวคิดห่วงโซ่คุณค่าคือชุดของกิจกรรมที่องค์กรดำเนินการเพื่อสร้างและส่งมอบคุณค่าให้กับลูกค้า 34 ในบริบทของการนิเทศการศึกษา “คุณค่า” ที่ต้องการส่งมอบคือ “คุณภาพการสอนของครูที่พัฒนาขึ้น” ซึ่งสามารถแบ่งกิจกรรมออกเป็น 2 ส่วนหลัก:

3.2 การแทรกแซงของ Agentic AI ตลอดห่วงโซ่คุณค่า

AI Agent สามารถเข้ามาเป็นผู้ช่วยอัตโนมัติในทุกขั้นตอนของห่วงโซ่คุณค่า เพื่อปลดปล่อยศึกษานิเทศก์จากภาระงานที่กินเวลาและเปิดโอกาสให้พวกเขาทุ่มเทกับปฏิสัมพันธ์เชิงคุณภาพกับครูได้อย่างเต็มที่

ขั้นตอนในห่วงโซ่คุณค่าต้นทุนด้านเวลาและความท้าทายแบบดั้งเดิมการแทรกแซงของ AI Agentประโยชน์เชิงกลยุทธ์
1. การวางแผนและวิเคราะห์ข้อมูลการรวบรวมข้อมูลด้วยตนเองจากหลายระบบ (LMS, SIS) ใช้เวลามาก, วิเคราะห์ได้ยาก, มองไม่เห็นรากของปัญหาวิเคราะห์ข้อมูลจากระบบต่างๆ แบบอัตโนมัติ, ระบุแนวโน้มผลสัมฤทธิ์ของนักเรียนและเชื่อมโยงกับรูปแบบการสอนของครู, จัดลำดับความสำคัญของโรงเรียนหรือครูที่ต้องการการนิเทศเร่งด่วน 31เปลี่ยนการวางแผนจากการปฏิบัติตามรอบให้เป็นการนิเทศเชิงรุกที่ขับเคลื่อนด้วยข้อมูล, ประหยัดเวลาเตรียมข้อมูล 5-10 ชั่วโมงต่อสัปดาห์, เพิ่มผลกระทบของการนิเทศในแต่ละครั้ง
2. การให้คำปรึกษาก่อนสังเกตการณ์การนัดหมายที่ยุ่งยาก, ขาดข้อมูลเชิงลึกของครูแต่ละคนในการเตรียมตัวจัดการตารางนัดหมายอัตโนมัติ, ส่งแบบฟอร์มสะท้อนคิดก่อนการนิเทศให้ครู, สรุปข้อมูลสำคัญของครู (ประวัติการนิเทศ, ผลตอบรับครั้งก่อน, ข้อมูลนักเรียนในชั้น) ให้ศึกษานิเทศก์ 36การสนทนามีประสิทธิภาพและตรงประเด็นมากขึ้น, ศึกษานิเทศก์สามารถเตรียมตัวได้อย่างรวดเร็วและลึกซึ้ง
3. การสังเกตการณ์สอนการจดบันทึกอาจไม่ครอบคลุม, ยากที่จะสังเกตและบันทึกไปพร้อมกัน(มนุษย์ยังคงเป็นผู้สังเกตการณ์หลัก) Agent สามารถช่วยถอดเสียงบทสนทนาในห้องเรียน หรือแสดงรายการตรวจสอบ (Checklist) ตามเป้าหมายที่กำหนดไว้ล่วงหน้าศึกษานิเทศก์สามารถมุ่งความสนใจไปที่ปฏิสัมพันธ์ในชั้นเรียนได้อย่างเต็มที่ โดยมีข้อมูลเชิงปริมาณประกอบ
4. การให้ข้อมูลป้อนกลับและการโค้ชการเขียนรายงานสรุปใช้เวลานาน, ข้อมูลป้อนกลับอาจอิงตามความรู้สึกมากกว่าข้อมูลเชิงประจักษ์สร้างร่างรายงานการสังเกตการณ์ฉบับแรกโดยอัตโนมัติ, เน้นช่วงเวลาสำคัญและเชื่อมโยงกับกรอบทฤษฎีการสอน, วิเคราะห์ผลงานนักเรียนหลังคาบเรียนเพื่อเป็นหลักฐานเชิงปริมาณ 37ลดเวลาทำเอกสารได้อย่างมหาศาล, ทำให้การสนทนาเพื่อโค้ชชิ่งมีข้อมูลที่หนักแน่นและน่าเชื่อถือ, ศึกษานิเทศก์ทุ่มเทเวลาไปกับการสนทนาเชิงลึกแทนการเขียนรายงาน
5. การติดตามผลและความก้าวหน้าการติดตามผลไม่สม่ำเสมอ, ขาดกลไกในการตรวจสอบการนำไปใช้จริงกำหนดการติดตามผลอัตโนมัติ, ส่งแหล่งข้อมูล/สื่อการสอนที่คัดสรรมาให้ครูตามประเด็นที่ต้องพัฒนา, ติดตามความก้าวหน้าและแจ้งเตือนเมื่อพบปัญหาหรือความสำเร็จ 39เปลี่ยนการนิเทศจาก “เหตุการณ์” ให้เป็น “กระบวนการต่อเนื่อง”, สร้างวัฒนธรรมการพัฒนาที่ไม่สิ้นสุด
กิจกรรมสนับสนุนการค้นคว้าข้อมูลใหม่ๆ, การสร้างแบบประเมิน, การทำรายงานสรุปส่งเขตพื้นที่ เป็นภาระงานที่หนักและซ้ำซ้อนสแกนวารสารวิชาการและแหล่งข้อมูลใหม่ๆ เพื่อสรุปส่งให้ศึกษานิเทศก์ 6, ช่วยออกแบบและทดสอบความเที่ยงตรงของเครื่องมือนิเทศ 7, สร้างรายงานสรุปผลการนิเทศทั้งหมดในรูปแบบที่กำหนดโดยอัตโนมัติ 9ศึกษานิเทศก์มีข้อมูลที่ทันสมัยอยู่เสมอ, มีเครื่องมือที่มีคุณภาพ, และลดภาระงานเอกสารที่ไม่มีที่สิ้นสุดได้อย่างสิ้นเชิง

โมเดลนี้ไม่เพียงแต่ช่วยประหยัดเวลา แต่ยังเปลี่ยนธรรมชาติของการนิเทศ จากเดิมที่เป็นชุดของ “เหตุการณ์” ที่ไม่ต่อเนื่อง (สังเกตการณ์เดือนตุลาคม, ติดตามผลเดือนกุมภาพันธ์) ให้กลายเป็น “กระบวนการ” ที่มีวงจรข้อมูลป้อนกลับอย่างต่อเนื่อง 39 นอกจากนี้ เมื่อศึกษานิเทศก์หลายคนในเขตพื้นที่ใช้ระบบนี้ ข้อมูลที่ไม่ระบุตัวตนเกี่ยวกับความท้าทายในการสอนที่พบบ่อย (เช่น ครูส่วนใหญ่มีปัญหาการสอนเรื่องเศษส่วนในชั้น ป.5) จะถูกรวบรวมและวิเคราะห์ในระดับภาพรวม ทำให้ผู้บริหารระดับเขตสามารถวางแผนพัฒนาบุคลากรและปรับปรุงหลักสูตรได้อย่างตรงจุด ซึ่งเป็นการยกระดับจากการแก้ปัญหารายบุคคลไปสู่การพัฒนาระบบการศึกษาทั้งระบบ

ส่วนที่ 4: ผู้บริหารเชิงกลยุทธ์: ใช้ Agentic AI เพื่อการปฏิรูปโรงเรียนทั้งระบบ

สำหรับผู้บริหารสถานศึกษา Agentic AI ไม่ใช่แค่เครื่องมือลดภาระงาน แต่เป็นกลไกที่ช่วยปลดปล่อยพวกเขาจากพันธนาการของงานบริหารจัดการประจำวัน ทำให้สามารถก้าวขึ้นไปสู่บทบาทที่แท้จริงและสำคัญที่สุด นั่นคือการเป็นผู้นำเชิงกลยุทธ์และผู้นำทางวิชาการ

4.1 AI Agent ในฐานะ “ประธานเจ้าหน้าที่ฝ่ายปฏิบัติการ” (COO) ของโรงเรียน

ผู้บริหารสามารถมอบหมายงานบริหารจัดการใน 4 เสาหลักให้ AI Agent ดูแลในฐานะผู้ช่วยปฏิบัติการอัตโนมัติ:

4.2 ผู้บริหารที่ถูกปลดปล่อย: ก้าวสู่การเป็นผู้นำเชิงกลยุทธ์และวิชาการ

เมื่อภาระงานด้านปฏิบัติการถูกส่งมอบให้ AI Agent จัดการ ผู้บริหารจะมี “เวลา” ซึ่งเป็นทรัพยากรที่ล้ำค่าที่สุดกลับคืนมา เพื่อทุ่มเทให้กับกิจกรรมที่สร้างผลกระทบสูงและมีเพียงมนุษย์เท่านั้นที่ทำได้:

การเป็นผู้นำทางวิชาการ (Instructional Leader): ผู้บริหารสามารถใช้เวลาที่ได้คืนมาเพื่อ:

การเป็นผู้นำเชิงกลยุทธ์ (Strategic Leader): ผู้บริหารจะมีเวลาและพลังสมองในการทำงานระยะยาวที่สำคัญต่ออนาคตของโรงเรียน:

การมี AI Agent เป็นผู้ช่วยปฏิบัติการยังช่วยสร้าง “ความเท่าเทียมที่ขับเคลื่อนด้วยข้อมูล” (Data-Driven Equity) โดยระบบสามารถวิเคราะห์ข้อมูลนักเรียนทุกคนอย่างต่อเนื่องและปราศจากอคติ เพื่อค้นหาสัญญาณของนักเรียนที่กำลังเริ่มประสบปัญหา (เช่น คะแนนที่ค่อยๆ ลดลง, การขาดส่งงาน, การมีส่วนร่วมในชั้นเรียนน้อยลง) ได้ตั้งแต่เนิ่นๆ 31 ทำให้ผู้บริหารสามารถจัดสรรทรัพยากรและการช่วยเหลือไปสู่นักเรียนที่ต้องการได้อย่างตรงจุดและทันท่วงที ก่อนที่ปัญหาจะลุกลามจนแก้ไขได้ยาก

ส่วนที่ 5: การนำไปใช้เชิงกลยุทธ์และหุ้นส่วนระหว่างมนุษย์กับ AI

การนำ Agentic AI มาใช้ในบริบทการศึกษาไทยไม่ใช่แค่การจัดซื้อเทคโนโลยี แต่เป็นการลงทุนเชิงกลยุทธ์ที่ต้องมีการวางแผนอย่างรอบคอบ การสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับผลตอบแทนจากการลงทุน (ROI) และการพัฒนาบุคลากรควบคู่กันไป คือหัวใจสำคัญสู่ความสำเร็จ

5.1 แนวทางการนำไปใช้แบบเป็นขั้นตอน: จากโครงการนำร่องสู่การขยายผล

เพื่อให้การเปลี่ยนแปลงเป็นไปอย่างราบรื่นและยั่งยืน ควรใช้แนวทางการนำไปใช้แบบค่อยเป็นค่อยไป 45:

สิ่งสำคัญที่สุดคือการลงทุนในการ “พัฒนาบุคลากร” ควบคู่ไปกับเทคโนโลยี ต้องมีการจัดอบรมภาคบังคับที่ไม่ใช่แค่สอนวิธีใช้เครื่องมือ แต่ต้องสร้างความเข้าใจในเชิงลึกว่า “ทำไม” และ “อย่างไร” ที่จะนำเทคโนโลยีนี้มาใช้เพื่อยกระดับภาวะผู้นำและผลลัพธ์ทางการศึกษา 43

5.2 การคำนวณผลตอบแทนจากการลงทุน (ROI): การสร้างความชอบธรรมเพื่ออนาคต

การตัดสินใจลงทุนในเทคโนโลยีระดับนี้ต้องการกรอบการประเมินผลตอบแทนที่ชัดเจนและครอบคลุมมากกว่าแค่การประหยัดต้นทุน 45 โดยสามารถใช้โมเดลการคำนวณดังนี้:

ประสิทธิภาพที่เพิ่มขึ้น (เวลาที่ได้คืน): สามารถคำนวณมูลค่าของเวลาที่ผู้นำได้คืนมาจากการลดภาระงานธุรการ ซึ่งมีข้อมูลชี้ว่าอาจสูงถึง 44% 45 เวลานี้สามารถถูกนำไปใช้ในกิจกรรมที่สร้างคุณค่าสูงกว่า

ต้นทุนที่หลีกเลี่ยงได้: การลดค่าใช้จ่ายสำหรับซอฟต์แวร์เฉพาะทางอื่นๆ, การลดต้นทุนที่เกี่ยวข้องกับการลาออกของบุคลากรจากภาวะหมดไฟ

ผลลัพธ์ทางการศึกษาที่ดีขึ้น (การสร้างคุณค่า): นี่คือส่วนที่สำคัญที่สุดและสร้างผลตอบแทนสูงสุด การใช้ AI สามารถเชื่อมโยงกับตัวชี้วัดความสำเร็จทางการศึกษาที่จับต้องได้ เช่น:

การมอง ROI ในลักษณะนี้จะเปลี่ยนมุมมองจากการ “ลดต้นทุน” ไปสู่การ “ลงทุนเพื่อสร้างคุณค่า” ซึ่งเป็นการจัดวางกลยุทธ์ที่ถูกต้อง การลงทุนใน AI คือการลงทุนเพื่อเพิ่มขีดความสามารถของ “ทรัพยากรมนุษย์” ที่มีค่าที่สุดในระบบ ซึ่งก็คือผู้นำการศึกษานั่นเอง

ส่วนที่ 6: นิยามใหม่ของภาวะผู้นำในยุค AI: อนาคตของการนิเทศและการบริหารสถานศึกษา

บทสรุปสุดท้ายคือ Agentic AI ไม่ใช่ภัยคุกคามต่อตำแหน่งงานของผู้นำการศึกษา แต่เป็น “ตัวเร่งปฏิกิริยา” ที่จะผลักดันให้บทบาทของพวกเขาเกิดการวิวัฒนาการครั้งสำคัญ ปลดปล่อยพวกเขาจากงานซ้ำซากและเปิดโอกาสให้ได้ใช้สติปัญญาและความสามารถอย่างเต็มที่เพื่อเผชิญกับความท้าทายที่ซับซ้อนของการศึกษาในศตวรรษที่ 21

6.1 การทำงานร่วมกันระหว่างมนุษย์และ AI: ยกระดับ ไม่ใช่แทนที่

โมเดลแห่งอนาคตคือ “AI + HI = ROI” (ปัญญาประดิษฐ์ + ปัญญามนุษย์ = ผลตอบแทนจากการลงทุน) 52 AI จะรับผิดชอบงานที่เป็นกิจวัตร, งานที่ต้องจัดการข้อมูลมหาศาล, และงานด้านปฏิบัติการ ในขณะที่มนุษย์จะมุ่งเน้นไปที่ทักษะที่ AI ไม่สามารถทำได้ ไม่ว่าจะเป็นการสร้างความไว้วางใจ, การให้คำปรึกษาด้วยความเข้าอกเข้าใจ, การสร้างวัฒนธรรมองค์กรเชิงบวก, การบริหารจัดการความสัมพันธ์ที่ละเอียดอ่อน, และการตัดสินใจเชิงจริยธรรมที่ต้องอาศัยวิจารณญาณขั้นสูง 46

6.2 ชุดทักษะใหม่สำหรับผู้นำการศึกษา

บทบาทของผู้นำจะเปลี่ยนจาก “ผู้จัดการทุกสิ่ง” (Manager of All Things) ไปสู่ “วาทยกรเชิงกลยุทธ์” (Strategic Orchestrator) ที่สามารถควบคุมและประสานทรัพยากรทั้งที่เป็นมนุษย์และดิจิทัลได้อย่างลงตัว ทักษะที่จำเป็นสำหรับผู้นำในอนาคต ได้แก่:

6.3 ข้อเสนอเชิงปฏิบัติ: ลงทุนใน “เวลา” เพื่อสร้างความมั่นคงให้อนาคต

การตัดสินใจนำ Agentic AI มาใช้ ไม่ใช่เพียงการเลือกเทคโนโลยี แต่คือการเลือกระหว่างการจมอยู่กับปัญหาเดิมๆ หรือการก้าวไปสู่อนาคตของภาวะผู้นำทางการศึกษา การลงทุนใน Agentic AI คือหนทางที่ทรงพลังและตรงจุดที่สุดในการแก้ไขภาวะขาดดุลทางเวลา, ปลดล็อกศักยภาพสูงสุดของผู้นำการศึกษาไทย และท้ายที่สุด คือการส่งมอบคุณภาพการศึกษาที่ดียิ่งขึ้นให้แก่นักเรียนทุกคนในประเทศ ต้นทุนของการนิ่งเฉย ซึ่งวัดได้จากเวลาที่สูญเปล่า, ภาวะหมดไฟของผู้นำ, และผลลัพธ์ของผู้เรียนที่ย่ำอยู่กับที่นั้น ย่อมสูงกว่าต้นทุนของการลงทุนเชิงกลยุทธ์ในครั้งนี้อย่างเทียบกันไม่ได้

Works cited

  1. โครงการศึกษานิเทศก์ดีของแผ่นดิน, accessed October 4, 2025,  https://www.thaisuprateacher.org/project/โครงการศึกษานิเทศก์ดีข/
  2. สมรรถนะการนิเทศการศึกษาของศึกษานิเทศก์ในศตวรรษที่ 21 – thaijo.org, accessed October 4, 2025, https://so04.tci-thaijo.org/index.php/JAPDEAT/article/download/252224/177059/995413
  3. แชร์แนวคิดศึกษานิเทศก์ยุคใหม่ คิดอย่างไรถึงก้าวทันโลก? – Starfish Labz, accessed October 4, 2025,  https://www.starfishlabz.com/blog/1339-แชร์แนวคิดศึกษานิเทศก์ยุคใหม่-ค-ดอย-างไรถ-งก-าวท-นโลก
  4. คู่มือการนิเทศ ติดตาม การจัดการศึกษา สพม.มค ปีงบประมาณ พ.ศ. 2568, accessed October 4, 2025, https://www.spmmsk.go.th/wp-content/uploads/2025/01/คู่มือการนิเทศติดตาม-สพม.มค-ปีงบ-68.pdf
  5. ภาระงานของผู้บริหารสถานศึกษา แนวทางใหม่จาก ก.ค.ศ. 2567 – ครูเชียงราย, accessed October 4, 2025, https://www.kruchiangrai.net/2024/09/02/ภาระงานของผู้บริหารสถา/
  6. ศึกษานิเทศก์ – WE Space, accessed October 4, 2025, https://wespace.in.th/explore/career/E0301.00
  7. คู่มือการปฏิบัติงานรายบุคคลของศึกษานิเทศก์, accessed October 4, 2025,  https://www.cpn2.go.th/wp-content/uploads/2020/07/คู่มือปฏิบัติงานวรรณ์ฤทัย.pdf
  8. คู่มือการปฏิบัติงานศึกษานิเทศก์, accessed October 4, 2025, https://www.nsw2.go.th/wp/wp-content/uploads/2023/06/ma-june.pdf
  9. คู่มือการปฏิบัติงานรายบุคคลของศึกษานิเทศก์ – Thai Education, accessed October 4, 2025, https://www.thaieducation.net/csystem/pdf_news/200.pdf
  10. การบริหารสถานศึกษา – มหาวิทยาลัยราชภัฎสวนสุนันทา, accessed October 4, 2025, http://ea.grad.ssru.ac.th/useruploads/files/20200721/733dc2e4bb630ed6416540f201af1e3a17d5d3da.pdf
  11. การบริหารงานวิชาการในศตวรรษที่21 ของผู้บริหารสถานศึกษา, accessed October 4, 2025, https://mbuisc.ac.th/mbuiscethesis/down/2566/6420440432019.pdf
  12. ปัญหาการบริหารงานวิชาการของผู้บริหารสถานศึกษากลุ่มเครือข่ายสถานศึกษาที่15 – in Thai, accessed October 4, 2025, https://so01.tci-thaijo.org/index.php/husolru/article/download/263675/174230/1020774
  13. สภาพและปัญหาการบริหาร และการจัดการศึกษาขั้น – ONEC Backoffice for …, accessed October 4, 2025, http://backoffice.onec.go.th/uploads/Book/26-file.pdf
  14. การศึกษาการบริหารงานบุคคลของผู้บริหารสถานศึกษา เครือข่ายการจัดการศึกษา ศรีณรงค์2 Personnel Administration Performed by School Administrators Srinarong Educational Network 2 – ThaiJO, accessed October 4, 2025, https://so02.tci-thaijo.org/index.php/edunsrujo/article/download/250519/169556/
  15. การบริหารงานบุคคลของผู้บริหารสถานศึกษา, accessed October 4, 2025, https://doi.nrct.go.th/admin/doc/doc_651021.pdf
  16. แนวทางการบริหารงานบุคคลที่มีประสิทธิภาพในสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน – DSpace at Srinakharinwirot University – มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, accessed October 4, 2025, http://ir-ithesis.swu.ac.th/dspace/bitstream/123456789/347/1/gs571130102.pdf
  17. แนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ในศตวรรษที่ 21 ของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุรินทร์ เขต 3 – ResearchGate, accessed October 4, 2025, https://www.researchgate.net/publication/386588459_naewthangkarphathnaphawaphunacheingklyuththnistwrrsthi_21_khxngphubriharsthansuksa_sangkadsanakngankhetphunthikarsuksaprathmsuksasurinthr_khet_3
  18. ภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่, accessed October 4, 2025, https://mbuisc.ac.th/mbuiscethesis/down/2566/6420440432003.pdf
  19. ภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ของผู้บริหารสถานศึกษา – ThaiJO, accessed October 4, 2025, https://so16.tci-thaijo.org/index.php/J_SSD/article/download/537/404/3316
  20. What is Instructional Leadership? – Advancing the Field, accessed October 4, 2025, https://gradarticles.smu.edu/advancing-the-field/simmons/what-is-instructional-leadership
  21. Instructional Leadership | Research Starters – EBSCO, accessed October 4, 2025, https://www.ebsco.com/research-starters/education/instructional-leadership
  22. 7 Strategies to Become an Effective Instructional Leader, accessed October 4, 2025, https://sps.wfu.edu/articles/effective-instructional-leader-strategies/
  23. 10 ทักษะสำคัญ ของผู้บริหารโรงเรียนที่ดี – Starfish Labz, accessed October 4, 2025, https://www.starfishlabz.com/blog/817-10-ทักษะสำคัญ-ของผู้บริหารโรงเรียนที่ดี
  24. ปัญหาและแนวทางการนิเทศภายในโรงเรียนขนาดเล็ก สังกัดสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษาบุรีรัมย์ เขต 2, accessed October 4, 2025, https://gsbooks.gs.kku.ac.th/54/grc12/files/rm_hmp15.pdf
  25. ปัจจัยและแนวทางในการขับเคลื่อนการดํา เนินงานนิเทศภายในโรงเรียน มัธยมศึกษาขนาดเล็กสังกัดสํา นักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน – Chula Digital Collections – จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, accessed October 4, 2025, https://digital.car.chula.ac.th/cgi/viewcontent.cgi?article=5299&context=chulaetd
  26. Agentic AI คืออะไร? รู้จัก 5 ระดับความสามารถของ AI ที่ทำได้มากกว่าแค่ตอบคำถาม | Techsauce, accessed October 4, 2025, https://techsauce.co/tech-and-biz/agentic-ai
  27. Agentic AI คืออะไร? เทคโนโลยี AI ที่คิดและตัดสินใจได้เองแบบมนุษย์, accessed October 4, 2025, https://nipa.cloud/th/blog/what-is-agentic-ai
  28. Agentic AI คืออะไร – AWS, accessed October 4, 2025, https://aws.amazon.com/th/what-is/agentic-ai/
  29. Agentic AI คืออะไร ? พลังแห่งอนาคตที่องค์กรยุคใหม่ไม่ควรพลาด – Jenosize, accessed October 4, 2025, https://www.jenosize.com/th/ideas/futurist/agentic-ai-guide-for-modern-business
  30. AI Agent vs. Chatbot — What’s the Difference? – Salesforce, accessed October 4, 2025, https://www.salesforce.com/agentforce/ai-agent-vs-chatbot/
  31. AI Agents ในห้องเรียน: เมื่อผู้ช่วยอัจฉริยะไม่ได้แค่สอน แต่ยังช่วยวิเคราะห์ …, accessed October 4, 2025, https://imprnoom.com/edtechtools/710/
  32. AI Agent คืออะไร? – Botpress, accessed October 4, 2025, https://botpress.com/th/blog/ai-agent
  33. Agentic AI คืออะไร ตัวอย่างและประโยชน์ในองค์กรธุรกิจ – AIGEN, accessed October 4, 2025, https://aigencorp.com/what-is-agentic-ai-business/
  34. Value Chain ตัวช่วยในการเพิ่มผลกำไรให้ธุรกิจ และเอาชนะคู่แข่งในอุตสาหกรรม – Cogistics Co, accessed October 4, 2025, https://www.cogistics.co.th/th/blog/knowledge/value-chain-increase-a-business-efficiency/
  35. การใช้ Value Chain สำหรับการวิเคราะห์ห่วงโซ่คุณค่า ต, accessed October 4, 2025, www.osmnorth-s1.moi.go.th/storage/events/LN1%20การใช้%20Value%20Chain%20และ%20Project%20Canvas%2010%2011%20สค%202565.pdf
  36. AI in education: Use cases, solution and implementation – LeewayHertz, accessed October 4, 2025, https://www.leewayhertz.com/ai-use-cases-in-education/
  37. 12 creative uses of Agentic AI in education and learning – Atera, accessed October 4, 2025, https://www.atera.com/blog/agentic-ai-in-education/
  38. Top 13 Use Cases of Generative AI in Education – Research AIMultiple, accessed October 4, 2025, https://research.aimultiple.com/generative-ai-in-education/
  39. AI Agents in Education: Transforming Learning and Teaching in 2025 – Teachfloor Blog, accessed October 4, 2025, https://www.teachfloor.com/blog/ai-agents-in-education
  40. The Effective Principal: Five Pivotal Practices that Shape Instructional Leadership, accessed October 4, 2025, https://wallacefoundation.org/resource/article/effective-principal-five-pivotal-practices-shape-instructional-leadership
  41. Developing effective school leadership – Online Master’s in Education Degrees, accessed October 4, 2025, https://educationonline.ku.edu/community/developing-effective-school-leadership
  42. โหมดการวิเคราะห์ AI Agent: วิธีการทำงานและกรณีการใช้งาน – Guru, accessed October 4, 2025, https://www.getguru.com/th/reference/mode-analytics-ai-agent
  43. ปัญญาประดิษฐ์ (AI) ในด้านการศึกษา – Intel, accessed October 4, 2025, https://www.thailand.intel.com/content/www/th/th/learn/ai-in-education.html
  44. A Study of the Relationship between Strategic Leadership of School Administrators and Effectiveness of Small-Sized Schools under Mukdahan Primary Educational Service Area Office โดย วุฒิชัย พวงพิลา – ฐานข้อมูลวิทยานิพนธ์ (E-Thesis) SNRU – มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร, accessed October 4, 2025, https://gsmis.snru.ac.th/e-thesis/thesis_detail?r=64421247138
  45. AI in Education 2025: A Strategic Guide to Boosting Outcomes & ROI – TrueFan AI, accessed October 4, 2025, https://www.truefan.ai/blogs/ai-in-education-strategic-guide
  46. AI in Education 2025: The Executive Guide to ROI and Results, accessed October 4, 2025, https://pitangent.com/ai-ml-development-services/ai-in-education-2025-executive-guide-roi-results/
  47. AI กับการศึกษา 2024: 5 ประเด็นท้าทายที่ต้องรู้ – Prompt Expert, accessed October 4, 2025, https://www.prompt-expert.co/news/ai-education-challenges-2024-five-key-lessons/
  48. คู่มือ AI สำหรับครูไทย 2025: ใช้อย่างไรให้สอนดีขึ้น ประเมินง่ายขึ้น และไม่ …, accessed October 4, 2025, https://www.kruchiangrai.net/2025/06/26/คู่มือ-ai-สำหรับครู/
  49. 8 เครื่องมือ AI ที่ดีที่สุดสําหรับครูที่จะช่วยคุณประหยัดเวลาในปี 2024 (อัพเดท) | ClassPoint, accessed October 4, 2025, https://www.classpoint.io/blog/th/7-เครื่องมือ-ai-ที่ดีที่สุด
  50. Measuring the ROI of AI and Data Training: A Productivity-First Approach, accessed October 4, 2025, https://datasociety.com/measuring-the-roi-of-ai-and-data-training-a-productivity-first-approach/
  51. 20 Statistics on AI in Education to Guide Your Learning Strategy in 2025 – Engageli, accessed October 4, 2025, https://www.engageli.com/blog/ai-in-education-statistics
  52. Artificial intelligence in education: AI + HI = ROI | UBS Global, accessed October 4, 2025, https://www.ubs.com/global/en/assetmanagement/insights/asset-class-perspectives/equities/articles/artificial-intelligence-in-education.html
Post Views: 15

Comments

comments

Powered by Facebook Comments

Exit mobile version