Site icon Digital Learning Classroom

สถาปัตยกรรมของรูปแบบการสอน: การถอดรหัสโมเดลการเรียนรู้สู่การปฏิบัติในห้องเรียน

ดร.อนุศร หงษ์ขุนทด
แชร์เรื่องนี้

สถาปัตยกรรมของรูปแบบการสอน: การถอดรหัสโมเดลการเรียนรู้สู่การปฏิบัติในห้องเรียน

ดร.อนุศร หงษ์ขุนทด
ศึกษานิเทศก์ วิทยฐานะศึกษานิเทศก์เชี่ยวชาญ สพม.นครราชสีมา
Musicmankob@gmail.com 1 ตุลาคม 2568


__________________________________

ส่วนที่ 1: รากฐานและองค์ประกอบเชิงวิชาการของ “รูปแบบการสอน”

บทนำ: จากแนวคิดสู่ห้องเรียน: นิยาม “รูปแบบการสอน” ในฐานะนวัตกรรมทางการวิจัย (R&D)

ในวงการศึกษา คำว่า “รูปแบบการสอน” (Instructional Model) มักถูกใช้สลับกับ “เทคนิคการสอน” หรือ “วิธีการสอน” อย่างไรก็ตาม ในบริบททางวิชาการและการวิจัย รูปแบบการสอนมีความหมายที่ลึกซึ้งและเป็นระบบมากกว่านั้น รูปแบบการสอนไม่ได้เป็นเพียง “เทคนิค” ที่ครูเลือกใช้ตามสถานการณ์ แต่เป็น “นวัตกรรม” หรือ “ผลิตภัณฑ์” (Product) ที่ถูกสร้างขึ้นอย่างจงใจผ่านกระบวนการวิจัยและพัฒนา (Research and Development หรือ R&D) 1

กระบวนการวิจัยและพัฒนา (R&D) ในทางการศึกษา หมายถึง การสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์หรือนวัตกรรม (เช่น รูปแบบการสอน, ชุดกิจกรรม, สื่อการเรียนรู้) โดยอาศัยกระบวนการวิจัยเป็นฐาน มีการดำเนินการประเมินผลตัวผลิตภัณฑ์อย่างเป็นระบบเพื่อตรวจสอบคุณภาพและประสิทธิภาพก่อนที่จะนำไปเผยแพร่หรือใช้งานจริง 1 ในทางกลับกัน การออกแบบการเรียนการสอน (Instructional Design – ID) คือ “กระบวนการ” (Process) ในการวางแผนอย่างเป็นระบบ โดยนำหลักการเรียนรู้ (Learning Principles) และหลักการสอน (Instruction Principles) มาใช้เพื่อแก้ไขปัญหาหรือเพิ่มประสิทธิภาพของผู้เรียน 2

ดังนั้น “รูปแบบการสอน” ที่มีคุณภาพและเกิดจากการวิจัย จึงเป็น ผลลัพธ์ (Output) หรือ “ผลิตภัณฑ์” ที่ตกผลึกมาจากกระบวนการ ID และ R&D ที่เข้มข้น การที่รูปแบบการสอนนั้นสามารถ “นำไปใช้ซ้ำได้” (Reproducible) และคาดหวังผลลัพธ์ที่ใกล้เคียงกันได้ ก็เพราะมันมี “สถาปัตยกรรม” หรือองค์ประกอบภายในที่ถูกกำหนดคุณลักษณะเฉพาะ (Specifications) ไว้อย่างชัดเจน และผ่านการตรวจสอบความถูกต้อง (Validate) มาแล้ว องค์ประกอบ 6 ประการที่ผู้ใช้ได้ระบุไว้ (หลักการ, วัตถุประสงค์, ขั้นตอน, เนื้อหา, ระบบสังคม/สนับสนุน, และการวัดผล) จึงไม่ใช่แค่ “ส่วนผสม” ที่นำมาประกอบกัน แต่คือ “พิมพ์เขียว” (Blueprint) ที่สมบูรณ์ของนวัตกรรมทางการศึกษานั้นๆ

บทที่ 1: สถาปัตยกรรม 6 องค์ประกอบ: โครงสร้างมาตรฐานของรูปแบบการสอนที่สมบูรณ์

การประเมินหรือพัฒนารูปแบบการสอนใดๆ ให้มีคุณภาพทางวิชาการและสามารถอ้างอิงได้ จำเป็นต้องมีโครงสร้างที่ชัดเจน กรอบแนวคิด 6 องค์ประกอบนี้จึงเปรียบเสมือน “มาตรฐานทอง” (Gold Standard) ในการวิเคราะห์และออกแบบนวัตกรรมการสอน

1. หลักการ/ปรัชญา (Principles/Philosophy): รากฐานของโมเดล

นี่คือองค์ประกอบที่ตอบคำถามว่า “ทำไม” (Why) รูปแบบนี้จึงถูกสร้างขึ้น มันคือรากฐานทางทฤษฎีที่อธิบายว่า “การเรียนรู้เกิดขึ้นได้อย่างไร” ในมุมมองของโมเดลนี้ เช่น ทฤษฎีการสร้างองค์ความรู้ (Constructivism) ที่เชื่อว่าผู้เรียนสร้างความรู้เอง 4, หรือทฤษฎีพุทธิปัญญานิยม (Cognitive Theory) ที่เน้นกระบวนการประมวลผลของสมอง 5 ปรัชญานี้จะเป็นตัวกำหนดหน้าตาขององค์ประกอบอื่นๆ ทั้งหมด

2. วัตถุประสงค์ (Objectives/Goals): ผลลัพธ์ที่คาดหวัง

นี่คือองค์ประกอบที่ตอบคำถามว่า “เพื่ออะไร” (What) โมเดลนี้ต้องการพัฒนาผู้เรียนในด้านใดเป็นพิเศษ วัตถุประสงค์ในรูปแบบการสอนสมัยใหม่มักจะก้าวข้าม “ความรู้” (Knowledge) ไปสู่ “ทักษะ” (Skills) หรือ “สมรรถนะ” (Competencies) เช่น ทักษะการแก้ปัญหา 6, ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 7, หรือทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 (4Cs) 8

3. ขั้นตอนการจัดการเรียนการสอน (Phases/Steps): หัวใจของโมเดล

นี่คือองค์ประกอบที่ตอบคำถามว่า “อย่างไร” (How) และถือเป็นหัวใจหลักที่ทำให้โมเดลนั้นแตกต่างกัน เป็นลำดับขั้นตอน (Sequence) ของกิจกรรมการเรียนรู้ที่ชัดเจน เช่น 5E (Engage, Explore, Explain, Elaborate, Evaluate) 10, CIPPA (7 ขั้นตอน) 11, หรือขั้นตอนการแก้ปัญหาของ PBL 12 ขั้นตอนเหล่านี้ต้องสะท้อนหลักการ/ปรัชญา (องค์ประกอบที่ 1) และมุ่งไปสู่วัตถุประสงค์ (องค์ประกอบที่ 2)

4. เนื้อหาสาระ (Content): ประเภทของสาระการเรียนรู้

องค์ประกอบนี้ไม่ได้ระบุว่าต้องสอน “เรื่องอะไร” แต่ระบุว่า “เนื้อหาประเภทใด” (Type) ที่เหมาะสมกับโมเดลนี้ หรือต้องจัดเรียงเนื้อหาอย่างไร เช่น รูปแบบ PBL ต้องใช้ “ปัญหา” (Problem) ที่มีความซับซ้อนเป็นตัวนำ 13, รูปแบบ PjBL ต้องใช้ “โครงงาน” (Project) ที่มีผลผลิตชัดเจน 14, หรือรูปแบบ 5E เหมาะกับเนื้อหาที่ “สืบเสาะ” (Inquiry-based) ได้ 15

5. ระบบสังคมและระบบสนับสนุน (Social & Support System): บริบทและทรัพยากร

องค์ประกอบนี้คือ “สภาพแวดล้อม” (Context) ที่จำเป็นต่อความสำเร็จของโมเดล แบ่งเป็น:

6. การวัดและประเมินผล (Measurement and Evaluation): หลักฐานของความสำเร็จ

องค์ประกอบสุดท้ายนี้คือ “หลักฐาน” (Evidence) ที่ใช้ยืนยันว่าผู้เรียนบรรลุวัตถุประสงค์ (องค์ประกอบที่ 2) หรือไม่ รูปแบบการสอนที่เน้นทักษะ (เช่น PBL, PjBL) ไม่สามารถประเมินด้วยข้อสอบปรนัยได้ แต่จำเป็นต้องใช้การประเมินตามสภาพจริง (Authentic Assessment) 19, การประเมินภาคปฏิบัติ, หรือเกณฑ์การให้คะแนน (Rubrics) 20

อย่างไรก็ตาม องค์ประกอบทั้ง 6 นี้ไม่ได้ถูก “ออกแบบ” ตามลำดับ 1 ถึง 6 เสมอไป แนวคิดการออกแบบย้อนกลับ (Backward Design) 21 ได้เผยให้เห็นความสัมพันธ์เชิงลำดับชั้นที่ลึกซึ้งกว่านั้น การออกแบบรูปแบบการสอนที่ “เกิดจากการวิจัย” จะต้องเริ่มต้นจาก องค์ประกอบที่ 2 (กำหนดเป้าหมาย/วัตถุประสงค์) ควบคู่ไปกับ องค์ประกอบที่ 6 (กำหนดร่องรอยหลักฐานและการประเมินผล) ก่อนเป็นอันดับแรก 21 เมื่อผู้ออกแบบรู้แน่ชัดแล้วว่า “เป้าหมายคืออะไร” และ “จะวัดผลอย่างไรให้รู้ว่าถึงเป้าหมาย” แล้วเท่านั้น จึงค่อยย้อนกลับมาออกแบบ องค์ประกอบที่ 3, 4 และ 5 (ขั้นตอน, เนื้อหา, ระบบสนับสนุน) เพื่อเป็น “ยานพาหนะ” ที่จะนำผู้เรียนไปสู่เป้าหมายนั้น นี่คือกระบวนทัศน์ที่ยึดโยงวัตถุประสงค์และการวัดผลเข้าด้วยกันอย่างเหนียวแน่น

ส่วนที่ 2: การวิเคราะห์เชิงลึกรูปแบบการสอนยอดนิยม

ในส่วนนี้ จะเป็นการนำกรอบสถาปัตยกรรม 6 องค์ประกอบ มาวิเคราะห์รูปแบบการสอนที่เป็นที่ยอมรับในวงวิชาการและปรากฏในเอกสารวิจัย

บทที่ 2: โมเดล 5E Inquiry Cycle (การสืบเสาะหาความรู้)

1. หลักการ/ปรัชญา:

รากฐานของ 5E คือทฤษฎีการสร้างองค์ความรู้ (Constructivism) 4 ซึ่งเชื่อว่าการเรียนรู้เป็นกระบวนการที่ผู้เรียนต้อง “สืบค้น” (Inquiry) และ “สร้าง” (Construct) ความเข้าใจด้วยตนเอง โดยอาศัยประสบการณ์เดิมเป็นพื้นฐาน 4 การเรียนรู้ที่แท้จริงไม่ได้เกิดจากการ “บอกเล่า” ของครู แต่เกิดจากการที่ผู้เรียนได้สำรวจ ตรวจสอบ และค้นคว้าด้วยตนเอง 22

2. วัตถุประสงค์:

เป้าหมายหลักของ 5E คือการพัฒนา “ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์” (Science Process Skills) 7 และ “การคิดวิเคราะห์เชิงวิทยาศาสตร์” (Scientific Analytical Thinking) 23 มากกว่าการท่องจำเนื้อหา

3. ขั้นตอนการสอน (5Es):

หัวใจของโมเดลคือขั้นตอน 5 ลำดับที่ชัดเจน 10:

  1. Engage (สร้างความสนใจ): การนำเข้าสู่บทเรียนเพื่อกระตุ้นความสงสัย 10 หรือเชื่อมโยงความรู้เดิม
  2. Explore (สำรวจและค้นหา): นักเรียนลงมือปฏิบัติ ทดลอง หรือค้นคว้าด้วยตนเองเพื่อรวบรวมข้อมูล 24
  3. Explain (อธิบายและลงข้อสรุป): นักเรียนนำเสนอผลที่ค้นพบ ครูช่วยอธิบายหลักการทางวิชาการที่เชื่อมโยงกับผลนั้น 26
  4. Elaborate (ขยายความรู้): นักเรียนนำหลักการหรือความรู้ที่ได้เรียนรู้ไปประยุกต์ใช้ในสถานการณ์หรือบริบทใหม่ 26
  5. Evaluate (ประเมินผล): การประเมินผลว่านักเรียนเกิดการเรียนรู้ทั้งด้านกระบวนการและผลผลิตหรือไม่ 10

4. เนื้อหาสาระ:

เหมาะอย่างยิ่งกับเนื้อหาที่ผู้เรียนสามารถ “ค้นพบ” องค์ความรู้ได้ด้วยตนเองผ่านการทดลองหรือการสืบค้นข้อมูล เช่น วิชาวิทยาศาสตร์แขนงต่างๆ (ฟิสิกส์, ชีววิทยา, เคมี) 15

5. ระบบสังคมและระบบสนับสนุน:

6. การวัดและประเมินผล:

การประเมินผลถูกฝังอยู่ในขั้นตอนที่ 5 (Evaluate) 10 แต่ในทางปฏิบัติ การประเมินควรเกิดขึ้นตลอดกระบวนการ และควรเป็นการประเมินตามสภาพจริง เช่น การสังเกตพฤติกรรมการทดลอง, การประเมินแผนผังความคิด, หรือการประเมินการนำเสนอผลงาน 22

จากการวิจัยและพัฒนา (R&D) อย่างต่อเนื่อง พบว่าโมเดล 5E ได้รับการพัฒนาต่อยอดเป็นโมเดล 7E 27 โดยมีการเพิ่มขั้นตอน “Elicit” (ตรวจสอบความรู้เดิม) ก่อนขั้น Engage และ “Extend” (นำความรู้ไปใช้/ต่อยอด) หลังขั้น Evaluate 27 สะท้อนให้เห็นว่าโมเดลการสอนไม่ใช่สิ่งตายตัว แต่เป็นนวัตกรรมที่มีการปรับปรุงเพื่ออุดช่องว่าง (เช่น การตรวจสอบความรู้เดิม) อยู่เสมอ

บทที่ 3: โมเดล CIPPA (ซิปปา)

1. หลักการ/ปรัชญา:

CIPPA ยืนอยู่บนทฤษฎีการสร้างองค์ความรู้ (Constructivism) อย่างชัดเจน โดยตัวอักษร C (Construct) ย่อมาจากการสร้างความรู้ 29 โมเดลนี้เน้นว่ากิจกรรมการเรียนรู้ที่ดีต้องเปิดโอกาสให้ผู้เรียนสร้างความรู้ด้วยตนเอง

2. วัตถุประสงค์:

วัตถุประสงค์หลักของ CIPPA ถูกระบุไว้ในตัวย่อ P และ A คือการมุ่งพัฒนา “การเรียนรู้กระบวนการ” (Process Learning) และ “การนำความรู้ไปประยุกต์ใช้” (Application) 29 ผู้เรียนไม่เพียงแต่ “รู้” แต่ต้อง “ใช้เป็น” และเชื่อมโยงทฤษฎีสู่การปฏิบัติได้ 30

3. ขั้นตอนการสอน:

จุดสำคัญที่ต้องทำความเข้าใจคือ CIPPA มี “องค์ประกอบ 5 ประการ” (C-I-P-P-A) ซึ่ง ไม่ใช่ ขั้นตอนการสอน แต่เป็น หลักการ ที่ต้องฝังอยู่ในการจัดการเรียนรู้ 17

เพื่อให้หลักการ 5 ข้อนี้เกิดขึ้นจริง จึงได้มีการออกแบบ “ขั้นตอนการจัดกิจกรรม 7 ขั้นตอน” 11 ดังนี้:

  1. ขั้นทบทวนความรู้เดิม (Reviewing prior knowledge): ดึงความรู้เดิมเพื่อเตรียมเชื่อมโยง
  2. ขั้นแสวงหาความรู้ใหม่ (Seeking new knowledge): ผู้เรียนค้นคว้าจากแหล่งข้อมูล
  3. ขั้นศึกษาทำความเข้าใจ (Studying and understanding): สร้างความหมายของข้อมูลใหม่ เชื่อมโยงกับความรู้เดิม
  4. ขั้นแลกเปลี่ยนความรู้ (Exchanging knowledge): (I) ใช้กลุ่มตรวจสอบความเข้าใจและขยายความรู้
  5. ขั้นสรุปและจัดระเบียบความรู้ (Summarizing and organizing): สรุปเป็นองค์ความรู้ที่จดจำง่าย
  6. ขั้นแสดงผลงาน (Presenting work): (P) นำเสนอผลงานการสร้างความรู้ของตน
  7. ขั้นประยุกต์ใช้ความรู้ (Applying knowledge): (A) ฝึกนำความรู้ไปใช้ในสถานการณ์ที่หลากหลาย

กระบวนการในขั้นที่ 1-6 คือการส่งเสริม C, I, P (Physical), P (Process) ในขณะที่ขั้นที่ 7 เน้น A โดยตรง 31

4. เนื้อหาสาระ:

เหมาะกับเนื้อหาที่ต้องการการอภิปราย, การปฏิสัมพันธ์, และการประยุกต์ใช้ในชีวิตจริง เช่น วิชาสังคมศึกษา (หน้าที่พลเมือง) 32, ภาษาไทย, หรือวิชาที่เน้นการปฏิบัติที่เชื่อมโยงกับชีวิตประจำวัน 30

5. ระบบสังคมและระบบสนับสนุน:

6. การวัดและประเมินผล:

เป็นการประเมินตามสภาพจริง โดยเน้นการประเมินใน “ขั้นแสดงผลงาน” (ขั้นที่ 6) 11 และ “ขั้นประยุกต์ใช้” (ขั้นที่ 7) 11 โดยอาจมีการใช้เกณฑ์การประเมิน (Rubrics) เพื่อตรวจสอบคุณภาพของผลงานและการนำไปใช้

บทที่ 4: โมเดลการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน (Problem-Based Learning: PBL)

1. หลักการ/ปรัชญา:

PBL มีรากฐานมาจากทฤษฎีพุทธิปัญญานิยม (Cognitive Learning Theory) 5 โดยเฉพาะแนวคิดของ Piaget ที่ว่าการเรียนรู้เกิดจากการปรับโครงสร้างทางปัญญา (Cognitive Structure) เมื่อต้องเผชิญกับปัญหาหรือสถานการณ์ที่ไม่สมดุล นอกจากนี้ยังเชื่อมโยงกับแนวคิด Brain-Based Learning ที่มองว่าสมองเรียนรู้ได้ดีที่สุดเมื่อต้องแก้ปัญหาที่ท้าทาย 5

2. วัตถุประสงค์:

เป้าหมายหลักคือการพัฒนา “ทักษะการแก้ปัญหา” (Problem-Solving Skills) 35, “การคิดวิเคราะห์” (Critical Thinking) 6, และที่สำคัญที่สุดคือ “ทักษะการเรียนรู้ด้วยตนเอง” (Self-Directed Learning) 6

3. ขั้นตอนการสอน:

PBL เป็นโมเดลที่มีความยืดหยุ่นสูง ไม่มีขั้นตอนที่ตายตัวเพียงแบบเดียว เอกสารวิจัยแสดงให้เห็นถึงความหลากหลาย (Variations) ของโมเดลที่ถูกนำไปปรับใช้ เช่น “แบบ 7 ขั้นตอน”, “แบบ 9 ขั้นตอน” และ “แบบ 11 ขั้นตอน” 12 อย่างไรก็ตาม ทุกแบบมี “แกนร่วม” (Common Core) ของกระบวนการคิดที่คล้ายคลึงกัน ดังนี้ 6:

  1. ทำความเข้าใจปัญหา/ศัพท์ (Clarifying terms)
  2. ระบุปัญหา/นิยามปัญหา (Problem definition)
  3. ระดมสมอง/ตั้งสมมติฐาน (Brainstorm / Hypothesis)
  4. กำหนดวัตถุประสงค์การเรียนรู้ (Learning objectives) (ผู้เรียนกำหนดเองว่าต้องไปรู้อะไรมาเพิ่ม)
  5. ศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง (Self-study / Research)
  6. สังเคราะห์/อภิปรายแลกเปลี่ยนความรู้ (Synthesize / Discussion)
  7. สรุป/ประยุกต์ใช้/แก้ปัญหา (Application / Conclusion)

4. เนื้อหาสาระ:

“ปัญหา” (Problem) หรือ “สถานการณ์” (Scenario) คือหัวใจหลักและเป็นจุดเริ่มต้นของเนื้อหาทั้งหมด 35 คุณภาพของ PBL ขึ้นอยู่กับคุณภาพของการออกแบบปัญหา ครูต้องออกแบบ “ปัญหา” (P1) ที่มีความซับซ้อน, คลุมเครือ (ill-structured) และเชื่อมโยงกับโลกจริง 13 เพื่อกระตุ้นให้ผู้เรียนต้องไป “ค้นคว้า” (K) และในระหว่างกระบวนการนั้น ผู้เรียนจะเจอ “ปัญหาของตนเอง” (P2) (เช่น หาข้อมูลไม่ได้, ข้อมูลขัดแย้งกัน) ซึ่งจุดนี้คือจุดที่การเรียนรู้ที่แท้จริง (K1, K2) เกิดขึ้น 13

5. ระบบสังคมและระบบสนับสนุน:

6. การวัดและประเมินผล:

ต้องใช้การประเมินที่หลากหลาย (Multiple Assessments) 6 ประกอบด้วย:

บทที่ 5: โมเดลการเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐาน (Project-Based Learning: PjBL)

1. หลักการ/ปรัชญา:

มีรากฐานจากทฤษฎีการเรียนรู้จากประสบการณ์ (Experiential Learning) ของ John Dewey และทฤษฎีการสร้างองค์ความรู้ (Constructivism) 18 ที่เชื่อว่าผู้เรียนเรียนรู้ได้ดีที่สุดผ่านการลงมือทำจริงในโครงงานที่มีความหมาย

2. วัตถุประสงค์:

เป้าหมายหลักคือการพัฒนา “ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21” (21st Century Skills) 8 โดยเฉพาะกลุ่มทักษะ 4Cs:

3. ขั้นตอนการสอน:

ขั้นตอนของ PjBL ไม่ใช่กระบวนการคิดเชิงนามธรรม แต่เป็นกระบวนการ “บริหารโครงงาน” (Project Management) ที่เป็นรูปธรรม 14:

  1. การคิดและเลือกหัวข้อ (Choosing Topic): ผู้เรียนและครูร่วมกันกำหนดหัวข้อที่สนใจ
  2. การวางแผน (Planning): วางแผนการทำงาน, กำหนดเป้าหมาย, แบ่งหน้าที่
  3. การดำเนินงาน (Implementation): ลงมือปฏิบัติ, แก้ปัญหา, รวบรวมข้อมูล, สร้างผลงาน
  4. การเขียนรายงาน (Reporting): สรุปกระบวนการและผลการดำเนินงาน
  5. การนำเสนอผลงาน (Presentation): เผยแพร่ผลงานสู่สาธารณะ

4. เนื้อหาสาระ:

“โครงงาน” (Project) คือเนื้อหาหลัก ซึ่งต้องเป็นผลงานที่มี “ผลผลิต” (Product) ชัดเจน โครงงานที่เหมาะสมมี 4 ประเภทหลัก 14 ได้แก่:

  1. โครงงานประเภทสำรวจ (Survey Research Project)
  2. โครงงานประเภททดลอง (Experimental Research Project)
  3. โครงงานประเภทสิ่งประดิษฐ์ (Development/Invention Research Project)
  4. โครงงานประเภททฤษฎี (Theoretical Research Project)

5. ระบบสังคมและระบบสนับสนุน:

6. การวัดและประเมินผล:

เป็นการประเมินผลโครงงาน 38 โดยต้องประเมินทั้ง “ผลผลิต” (Product – ชิ้นงานมีคุณภาพหรือไม่) และ “กระบวนการ” (Process – การทำงานกลุ่ม, การแก้ปัญหา) 36 ผ่านการนำเสนอที่หลากหลาย (เช่น นิทรรศการ, การนำเสนอด้วยวาจา) 14 และมีการประเมินทั้งรายบุคคลและรายกลุ่ม 36

ความแตกต่างที่สำคัญระหว่าง PBL และ PjBL 35 คือจุดเน้น:

บทที่ 6: การสังเคราะห์โมเดลเฉพาะทางและโมเดลเกิดใหม่ (R&D in Action)

การวิจัยและพัฒนา (R&D) ไม่ได้หยุดนิ่งแค่โมเดลหลัก แต่ยังมีการพัฒนาโมเดลเฉพาะทางเพื่อตอบโจทย์บริบทที่แตกต่างกัน

การเรียนรู้โดยใช้การวิจัยเป็นฐาน (Research-Based Learning: RBL):
นี่คือโมเดลที่ใช้ “กระบวนการวิจัย” เป็นเครื่องมือในการเรียนรู้ 40 ผู้เรียนจะถูกฝึกให้คิดและทำเสมือนเป็นนักวิจัย โดยต้องผ่านขั้นตอนต่างๆ เช่น “ขั้นที่ 1 ข้องใจ” (การศึกษาและกำหนดปัญหาการวิจัย) 40 ไปจนถึงการดำเนินการวิจัยและสรุปผล ซึ่งสะท้อนการเรียนรู้ในระดับอุดมศึกษาหรือระดับที่ต้องการทักษะการคิดขั้นสูง

โมเดล EREC IF (EREC IF Model):
โมเดลนี้เป็นตัวอย่างที่ยอดเยี่ยมของการทำ R&D ในบริบทไทย เพื่อพัฒนารูปแบบการสอนที่ส่งเสริมทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 สำหรับนักศึกษาพยาบาล 41 องค์ประกอบของโมเดลนี้ 41 ได้แก่

ตารางที่ 1: การเปรียบเทียบสถาปัตยกรรมรูปแบบการสอนหลัก (5E, CIPPA, PBL, PjBL)

ตารางนี้สังเคราะห์การวิเคราะห์จากบทที่ 2-5 เพื่อเปรียบเทียบองค์ประกอบสำคัญของ 4 รูปแบบการสอนยอดนิยม ทำหน้าที่เป็นเครื่องมือช่วยในการตัดสินใจสำหรับนักวิชาการและผู้ปฏิบัติงานในการเลือกใช้โมเดลให้ตรงกับวัตถุประสงค์

องค์ประกอบ (Component)5E Inquiry CycleCIPPA ModelProblem-Based Learning (PBL)Project-Based Learning (PjBL)
1. หลักการ/ปรัชญาConstructivism (ทฤษฎีการสร้างองค์ความรู้) 4Constructivism (ทฤษฎีการสร้างองค์ความรู้) 29Cognitive Theory / Brain-Based Learning (ทฤษฎีพุทธิปัญญานิยม) 5Experiential / Constructivism (ทฤษฎีการเรียนรู้จากประสบการณ์) 18
2. วัตถุประสงค์หลักทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 7การเรียนรู้กระบวนการ (P) และ การประยุกต์ใช้ (A) 29การแก้ปัญหา และ การเรียนรู้ด้วยตนเอง 6ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 (4Cs) 18
3. ขั้นตอนการสอน5 ขั้นตอน (Engage, Explore, Explain, Elaborate, Evaluate) 107 ขั้นตอน (ทบทวน, แสวงหา, ศึกษา, แลกเปลี่ยน, สรุป, แสดงผลงาน, ประยุกต์ใช้) 11ยืดหยุ่น 7, 9, หรือ 11 ขั้น (กระบวนการคิดแก้ปัญหา) 125 ขั้นตอน (การบริหารโครงงาน: เลือก, วางแผน, ดำเนินงาน, รายงาน, นำเสนอ) 14
4. ลักษณะเนื้อหาเนื้อหาที่ “สืบเสาะ” หรือ “ค้นพบ” ได้ (เช่น วิทยาศาสตร์) 15เนื้อหาที่ “อภิปราย” และ “ประยุกต์” ใช้ในชีวิตจริงได้ 32“ปัญหา” (Problem) ที่ซับซ้อน คลุมเครือ เป็นตัวนำ 13“โครงงาน” (Project) ที่มีผลผลิตชัดเจน (เช่น สิ่งประดิษฐ์, รายงานสำรวจ) 14
5. ระบบสังคม/บทบาทครูผู้ท้าทาย, ผู้อำนวยความสะดวก [22, 26]ผู้อำนวยความสะดวก, ผู้ประสานงาน 33ที่ปรึกษา, ผู้กระตุ้นด้วยคำถาม (หลีกเลี่ยงการบอกคำตอบ) 16ที่ปรึกษา, โค้ช (ให้คำแนะนำตลอดกระบวนการ) 39
6. การวัดและประเมินผลเน้นที่ขั้น Evaluate, ประเมินกระบวนการและผลผลิต 10เน้นที่ขั้นแสดงผลงาน (ขั้น 6) และ ขั้นประยุกต์ใช้ (ขั้น 7) 11ประเมิน 3 ด้าน: Formative, Process (การทำงานกลุ่ม), Summative (ความรู้) 6การประเมินผลโครงงาน (ประเมินทั้ง Product และ Process) [36, 38]

ส่วนที่ 3: การออกแบบการวัดและประเมินผลเพื่อการพัฒนา

องค์ประกอบที่ 6 (การวัดและประเมินผล) คือส่วนที่สำคัญที่สุดในการเชื่อมโยงการออกแบบการสอน (ID) เข้ากับการปฏิบัติจริง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อวัตถุประสงค์ของโมเดลเปลี่ยนจากการวัด “ความรู้” ไปสู่การวัด “ทักษะ” และ “สมรรถนะ”

บทที่ 7: การประเมินผลตามสภาพจริง (Authentic Assessment) และการประเมินฐานสมรรถนะ (CBA)

การใช้รูปแบบการสอนสมัยใหม่ เช่น PjBL 18 หรือ PBL 6 ซึ่งมีวัตถุประสงค์ (องค์ประกอบที่ 2) เพื่อพัฒนาทักษะการทำงานร่วมกัน, การแก้ปัญหา หรือทักษะ 4Cs บังคับ ให้ผู้สอนต้องเปลี่ยนวิธีการประเมินผล (องค์ประกอบที่ 6) ไม่สามารถใช้ข้อสอบปรนัย (Multiple Choice) เพื่อวัดทักษะการทำงานร่วมกันได้อีกต่อไป

นี่คือจุดที่ “การประเมินตามสภาพจริง” (Authentic Assessment) เข้ามามีบทบาท Authentic Assessment ถูกนิยามว่าเป็นการประเมินที่เน้นวัด “ทักษะ” (Skills), “กระบวนการ” (Process), และ “การทำงานร่วมกัน” (Collaboration) 19 ซึ่งสอดคล้องโดยตรงกับวัตถุประสงค์ของโมเดลเหล่านี้

หลักการสำคัญของ Authentic Assessment 45 ได้แก่:

  1. ประเมินจากการปฏิบัติ (Performance-based): ประเมินทักษะและความสามารถจากการลงมือปฏิบัติจริง หรือการสร้างสรรค์ผลผลิต 45
  2. ประเมินระหว่างเรียน (Formative Assessment): เป็นการประเมินเพื่อ “เพิ่ม” คุณภาพ ไม่ใช่เพื่อ “ตัดสิน” 45 โดยให้ข้อมูลป้อนกลับ (Feedback) แก่ผู้เรียนในระหว่างกระบวนการทำงาน เพื่อให้ผู้เรียนสามารถพัฒนาตนเองได้ (Assessment as Learning) 45 ซึ่งต่างจากการประเมินรวบยอด (Summative) ที่มักเกิดตอนปลายภาค
  3. เกณฑ์ที่ชัดเจน (Criteria Known): ผู้เรียนต้องรับทราบเกณฑ์การประเมินล่วงหน้า 45
  4. ใช้เครื่องมือหลากหลาย (Multiple Indicators): ใช้การประเมินหลายส่วนประกอบกัน เช่น แฟ้มสะสมงาน (Portfolio), การสังเกต, การสัมภาษณ์ 45

การประเมินฐานสมรรถนะ (Competency-Based Assessment – CBA) 46 คือการยกระดับ Authentic Assessment ให้มุ่งเน้นผลลัพธ์ที่ชัดเจนยิ่งขึ้น โดย CBA ไม่เพียงประเมินว่าผู้เรียน “ทำได้” หรือ “ทำไม่ได้” แต่สนใจ “ระดับความชำนาญ” (Mastery) 46 กระบวนการของ CBA จึงเกี่ยวข้องกับการกำหนดสมรรถนะที่ต้องการ (เช่น การสื่อสาร, การจัดการตนเอง) 47, การประเมินสมรรถนะปัจจุบันของผู้เรียน, การร่วมกันกำหนดเป้าหมายการพัฒนา, และการใช้เครื่องมือประเมินที่หลากหลายตามสภาพจริง 20

บทที่ 8: เทคนิคการสร้างเกณฑ์การประเมิน (Rubrics) สำหรับการประเมินภาคปฏิบัติ

หาก Authentic Assessment คือ “แนวคิด” Rubrics ก็คือ “เครื่องมือ” ที่ทำให้แนวคิดนั้นเกิดขึ้นได้จริงและมีความน่าเชื่อถือ Rubrics คือเครื่องมือที่ใช้ “วัด” สิ่งที่เป็นนามธรรม (เช่น พฤติกรรมการทำงานกลุ่ม 49, ความคิดสร้างสรรค์) ให้กลายเป็น “คะแนน” ที่เป็นรูปธรรมและสะท้อนคุณภาพของงานได้อย่างเที่ยงตรง 50 การพัฒนารูปแบบการสอน (R&D) จึงไม่สามารถสมบูรณ์ได้หากปราศจากการพัฒนา Rubrics ที่สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของโมเดลนั้นๆ

แนวทางการออกแบบ Rubrics ที่มีคุณภาพ 50 ประกอบด้วย:

  1. ระบุสิ่งที่ต้องการประเมิน: เช่น สมรรถนะด้านการสื่อสาร 48, ทักษะการทดลอง 50
  2. ระบุตัวบ่งชี้ (Indicators): แยกประเด็นย่อยที่จะพิจารณา 50
  3. กำหนดระดับคุณภาพ: เช่น 1-3 คะแนน, 1-5 คะแนน 20
  4. กำหนดคำอธิบายลักษณะ (Descriptors): นี่คือส่วนที่สำคัญที่สุด ต้องอธิบายพฤติกรรมหรือคุณภาพของงานในแต่ละระดับคะแนนอย่างเป็นรูปธรรมและชัดเจน 49

ตัวอย่างการกำหนดเกณฑ์ (Descriptors) จากเอกสารวิจัย:

ตัวอย่างที่ 1: Rubric ประเมินทักษะการทดลอง (แบ่งตามประเด็นย่อย) 50

ตัวอย่างที่ 2: Rubric ประเมินพฤติกรรมการทำงานกลุ่ม (แบบภาพรวม) 49

ตัวอย่างที่ 3: Rubric ประเมินสมรรถนะ (วัดระดับความชำนาญ) 20

เกณฑ์: 5 ระดับ

คำอธิบาย:

ส่วนที่ 4: คลังกิจกรรมและแผนการสอน (A Toolkit of Activities and Lesson Plans)

ส่วนนี้จะนำเสนอตัวอย่างแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ประยุกต์ใช้โมเดลต่างๆ เพื่อให้ผู้สอนสามารถนำไปปรับใช้ได้จริง

บทที่ 9: แผนกิจกรรม 5E สำหรับวิชาวิทยาศาสตร์ (ตัวอย่าง: สถานะของสสาร)

25

ขั้นที่ 1: Engage (สร้างความสนใจ)

ขั้นที่ 2: Explore (สำรวจและค้นหา)

ขั้นที่ 3: Explain (อธิบายและลงข้อสรุป)

ขั้นที่ 4: Elaborate (ขยายความรู้)

ขั้นที่ 5: Evaluate (ประเมินผล)

บทที่ 10: แผนกิจกรรม CIPPA สำหรับวิชาสังคมศึกษา (ตัวอย่าง: หน้าที่พลเมือง)

11

ขั้นที่ 1: ทบทวนความรู้เดิม

ขั้นที่ 2: แสวงหาความรู้ใหม่

ขั้นที่ 3: ศึกษาและเชื่อมโยง

ขั้นที่ 4: แลกเปลี่ยนความรู้

ขั้นที่ 5: สรุปและจัดระเบียบความรู้

ขั้นที่ 6: แสดงผลงาน

ขั้นที่ 7: ประยุกต์ใช้ความรู้

บทที่ 11: แผนกิจกรรม PBL/PjBL สำหรับการเรียนรู้เชิงบูรณาการ (STEM/ทักษะชีวิต)

13

บทนี้จะแสดงความแตกต่างระหว่าง PBL และ PjBL โดยใช้โจทย์เดียวกันคือ “ปัญหาขยะในโรงเรียน”

แนวคิดที่ 1: การใช้ Problem-Based Learning (PBL)

  1. กลุ่มย่อยทำความเข้าใจปัญหา: “ขยะพลาสติก” หมายถึงอะไรบ้าง? “ยั่งยืน” แปลว่าอะไร?
  2. ระดมสมอง/ตั้งสมมติฐาน: ปัญหาน่าจะเกิดจาก… (เช่น ร้านค้าใช้พลาสติกเยอะ, นักเรียนขาดความตระหนัก)
  3. กำหนดวัตถุประสงค์การเรียนรู้: “สิ่งที่เราต้องไปสืบค้น” (เช่น ประเภทขยะในโรงเรียน, แนวทางการจัดการของที่อื่น, นวัตกรรมการรีไซเคิล)
  4. ศึกษาด้วยตนเอง: นักเรียนแยกย้ายไปค้นคว้า (อาจพบ P2: ปัญหาในการเก็บข้อมูล)
  5. สังเคราะห์: นำข้อมูลกลับมาอภิปราย วิเคราะห์ข้อดี-ข้อเสียของแต่ละแนวทาง
  6. สรุปผล: นำเสนอเป็น “รายงานข้อเสนอแนะเชิงนโยบายและนวัตกรรม” (ผลลัพธ์คือ “แนวทาง” หรือ “ความรู้” ที่ตกผลึก)

แนวคิดที่ 2: การใช้ Project-Based Learning (PjBL)

  1. เลือกหัวข้อ/วางแผน: กลุ่มเลือกโครงงาน (เช่น เลือกทำสาย STEM), วางแผนการทำงาน, ออกแบบต้นแบบ
  2. ดำเนินงาน: ลงมือสร้างต้นแบบ, ทดลอง, เก็บข้อมูล, แก้ไขปัญหาที่พบ
  3. เขียนรายงาน: สรุปขั้นตอนการสร้างและผลการทดสอบประสิทธิภาพ
  4. นำเสนอผลงาน: (Product) นำ “ต้นแบบเครื่องคัดแยกขยะ” มาสาธิตให้ผู้อื่นชม และนำเสนอผลการดำเนินงาน 38

บทสรุป: อนาคตของการวิจัยและพัฒนา (R&D) รูปแบบการสอนในบริบทการศึกษาไทย

รายงานฉบับนี้ได้ทำการวิเคราะห์ “สถาปัตยกรรมของรูปแบบการสอน” โดยถอดรหัสผ่านองค์ประกอบหลัก 6 ประการ (หลักการ, วัตถุประสงค์, ขั้นตอน, เนื้อหา, ระบบสังคม/สนับสนุน, และการวัดผล) การวิเคราะห์รูปแบบการสอนยอดนิยม (5E, CIPPA, PBL, PjBL) แสดงให้เห็นว่า แม้แต่ละโมเดลจะมีจุดเน้นและขั้นตอนที่แตกต่างกัน แต่ทุกโมเดลที่ประสบความสำเร็จล้วนมีสถาปัตยกรรมภายในที่สอดคล้องกันอย่างเป็นระบบ โดยเฉพาะอย่างยิ่งความเชื่อมโยงที่ขาดไม่ได้ระหว่าง “วัตถุประสงค์” (องค์ประกอบที่ 2) และ “การวัดและประเมินผล” (องค์ประกอบที่ 6) ตามแนวคิด Backward Design 21

การที่รูปแบบการสอนสมัยใหม่มุ่งเน้นการพัฒนาทักษะและสมรรถนะ 8 ได้ส่งผลกระทบโดยตรงต่อการประเมินผล ทำให้ “การประเมินตามสภาพจริง” (Authentic Assessment) 19 และ “เกณฑ์การประเมิน” (Rubrics) 20 กลายเป็นเครื่องมือที่จำเป็นอย่างยิ่งยวด

สิ่งที่สำคัญที่สุดที่ได้จากการสังเคราะห์ครั้งนี้ คือ “รูปแบบการสอน” ไม่ใช่สิ่งสำเร็จรูปที่สามารถ “นำเข้า” (Import) จากต่างประเทศแล้วจะประสบความสำเร็จได้ทันที แต่เป็น “นวัตกรรม” ที่ต้องผ่านกระบวนการวิจัยและพัฒนา (R&D) 1 เพื่อ “ปรับ” (Adapt) หรือ “พัฒนา” (Develop) ให้สอดคล้องกับบริบทของผู้เรียนและสังคมไทย ดังตัวอย่างที่ชัดเจนของโมเดล EREC IF 41 ที่ถูกพัฒนาขึ้นเพื่อตอบโจทย์ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 ในบริบทเฉพาะ

ดังนั้น ภารกิจเร่งด่วนของครู อาจารย์ และนักวิชาการไทย จึงไม่ใช่เพียงการเปลี่ยนบทบาทเป็น “ผู้ใช้” (User) รูปแบบการสอน แต่ต้องก้าวขึ้นมาเป็น “นักวิจัยและพัฒนา” (Researcher and Developer) 3 เพื่อสร้างสรรค์และปรับปรุงรูปแบบการสอนของเราเอง ให้สามารถตอบโจทย์การพัฒนาคุณภาพผู้เรียน 55 ในยุคแห่งการเรียนรู้ฐานสมรรถนะ 46 และทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 56 ได้อย่างแท้จริง

Works cited

  1. รูปแบบการวิจัยและพัฒนา (Research and Development : R & D) – ThaiJo, accessed November 1, 2025, https://ph01.tci-thaijo.org/index.php/psru/article/download/17066/15379
  2. หลักการออกแบบการเรียนการสอน (Instructional Design) ⋆ TouchPoint, accessed November 1, 2025, https://touchpoint.in.th/instructional-design/
  3. บทที่ ๑ แนวคิดการออกแบบและการจัดการเรียนรู้, accessed November 1, 2025, http://kanjadkan69.blogspot.com/2018/02/blog-post_15.html
  4. บทที่ 2 เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง, accessed November 1, 2025, https://archive.lib.cmu.ac.th/full/T/2556/edel40556rk_ch2.pdf
  5. การเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน (Problem–based Learning: PBL) – Teacher Nu, accessed November 1, 2025, https://www.teachernu.com/2021/06/21/19/4127/
  6. การเรียนการสอนโดยใช้ปัญหาเป็นหลัก (Problem-Based Learning): – ThaiJO, accessed November 1, 2025, https://he02.tci-thaijo.org/index.php/tnaph/article/download/97687/76086/
  7. ผลของการใช้วงจรการเรียนรู้ 5E ร่วมกับเทคนิคการใช้คำถามตามแนวคิดของออสบอร์นที่มีต่อทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ขั้นบูรณาการและผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิทยาศาสตร์ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนต้น – Chula Digital Collections, accessed November 1, 2025, https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/35486/
  8. แนวคิดของการประเมินทักษะการเรียนรูในศตวรรษ – STOU, accessed November 1, 2025, https://www.stou.ac.th/offices/ore/info/cae/uploads/contentdoc/doc1.pdf
  9. โครงการวิจัยเพื่อพัฒนาการเรียนการสอนมหาวิท, accessed November 1, 2025, https://lc.rsu.ac.th/files/proposals/463.pdf
  10. การสอนแบบสืบเสาะหาความรู้(5Es), accessed November 1, 2025, http://www.thaischool.in.th/_files_school/84101600/workteacher/84101600_1_20210404-210214.pdf
  11. โมเดลซิปปา ( CIPPA Model – การจัดการความคิดสร้างสรรค์และนวัตกรรม …, accessed November 1, 2025, https://www.gotoknow.org/posts/547887
  12. การเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน (Problem–based Learning: PBL), accessed November 1, 2025, https://ph.kku.ac.th/thai/images/file/km/pbl-he-58-1.pdf
  13. Problem Based Learning: การเรียนรู้ที่เด็กสร้างความรู้ด้วยตัวเองที่ลำปลายมาศพัฒนา, accessed November 1, 2025, https://thepotential.org/knowledge/problem-based-learning/
  14. Project based learning คืออะไร การเรียนรู้ยุคใหม่ในศตวรรษที่ 21 – Code Genius, accessed November 1, 2025, https://codegeniusacademy.com/project-based-learning/
  15. ชุดกิจกรรมการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้(5E) – ครูบ้านนอกดอทคอม, accessed November 1, 2025, https://www.kroobannok.com/tag-%E0%B8%8A%E0%B8%B8%E0%B8%94%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%88%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B9%81%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%AA%E0%B8%B7%E0%B8%9A%E0%B9%80%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%B0%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89(5E).html
  16. การเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน (Problem-Based Learning), accessed November 1, 2025, https://tmed.psu.ac.th/files/articles/PBL.pdf
  17. วิธีสอนแบบซิปปา (cippa model), accessed November 1, 2025, http://chittaponchuenta.blogspot.com/2018/04/cippa-model.html
  18. การส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ผ่านกิจกรรมการเรียนรู้แบบโครงงาน* – promoting creativity through project-based learning activities – ThaiJo, accessed November 1, 2025, https://so11.tci-thaijo.org/index.php/jkp/article/download/1466/288/5318
  19. การประเมินตามสภาพจริง Authentic Assessment – Active Learning in Online Teaching, accessed November 1, 2025, https://active-learning.thailandpod.org/assessments/authentic-assessment
  20. การประเมินตามสภาพจริงอิงสมรรถนะ, accessed November 1, 2025, http://www.curriculumandlearning.com/upload/Books/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%88%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%87%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%96%E0%B8%99%E0%B8%B0_1559626644.pdf
  21. การ ออกแบบ การ เรียน รู้ อิง มาตรฐาน – Rattanakaan, accessed November 1, 2025, https://rattanakaan.files.wordpress.com/2010/10/e0b881e0b8b2e0b8a3e0b8ade0b8ade0b881e0b981e0b89ae0b89ae0b881e0b8b2e0b8a3e0b980e0b8a3e0b8b5e0b8a2e0b899e0b8a3e0b8b9e0b989e0b8ade0b8b4.pdf
  22. ความรู้เกิดขึ้นได้อย่างไรเมื่อผู้เรียนต้องการสร้างความรู้ด้วยตนเอง (Constructivist Theory) », accessed November 1, 2025, https://krukob.com/web/news-115/
  23. ผลของการจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ (5Es) ร่วมกับแนวคิด MACRO – ThaiJO, accessed November 1, 2025, https://so02.tci-thaijo.org/index.php/JRKSA/article/download/262530/177144/1052299
  24. ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์โดยใช้รูปเเบบสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับ QR Code เรื่อง การจัดกลุ่มสิ่งมีชีวิต กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 – 030อรุณี สุดตะพรม – Page 7 – PubHTML5, accessed November 1, 2025, https://pubhtml5.com/dnfmj/xnyo/%E0%B8%8A%E0%B8%B8%E0%B8%94%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%88%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%82%E0%B8%94%E0%B8%A2%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B8%9B%E0%B9%80%E0%B9%80%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%AA%E0%B8%B7%E0%B8%9A%E0%B9%80%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%B0%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89_(5E)_%E0%B8%A3%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B8%A1%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A_QR_Code_%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87_%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%B8%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%95_%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%B8%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B9%82%E0%B8%99%E0%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%A2%E0%B8%B5_%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%AB%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B8%8A%E0%B8%B1%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%96%E0%B8%A1%E0%B8%A8%E0%B8%B6%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B8%9B%E0%B8%B5%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88_4/7
  25. Solids, Liquids, and Gases Lesson Plan – A Complete Science Lesson Using the 5E Method of Instruction, accessed November 1, 2025, https://keslerscience.com/solids-liquids-and-gases-lesson-plan-a-complete-science-lesson-using-the-5e-method-of-instruction
  26. ด้วยการจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ 5 ขั้น (5E) ร่วมกับ – มหาวิทยาลัยบูรพา, accessed November 1, 2025, https://buuir.buu.ac.th/bitstream/1234567890/10781/1/56910202.pdf
  27. ผลการจัดการเรียนรู้แบบวัฏจักรสืบเสาะหาความ – ThaiJO, accessed November 1, 2025, https://he02.tci-thaijo.org/index.php/Veridian-E-Journal/article/download/40206/33157
  28. 5 e Science Lesson Plan States of Matter | PDF | Ice – Scribd, accessed November 1, 2025, https://www.scribd.com/document/429855659/5-e-Science-Lesson-Plan-States-of-Matter
  29. CIPPA MODEL – GotoKnow, accessed November 1, 2025, https://www.gotoknow.org/posts/318341
  30. ก การพัฒนากิจกรรมการเรียนรู้ด้วยรูปแบบ CIPPA และ – มหาวิทยาลัยราชภัฏกาญจนบุรี, accessed November 1, 2025, https://digital_collect.lib.buu.ac.th/dcms/files/58920575.pdf
  31. รูปแบบการเรียนการสอนโดยยึดผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง : โมเดลซิปปา (CIPPA Model) หรือรูปแบบการประสาน – วิชาการออกแบบและการจัดการเรียนรู้ในชั้นเรียน, accessed November 1, 2025, http://ispang.blogspot.com/p/cippa-model-cippa-model-30-1.html
  32. การพัฒนาการจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบซิปปา เรื่อง สิทธิหน้าที่ความเป็น พลเมืองดี ของนักเรียนประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นปีที่1 – มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม, accessed November 1, 2025, https://fulltext.rmu.ac.th/fulltext/2562/M127004/Kotruchin%20Chamanporn.pdf
  33. สัปดาห์ที่ 4 – การออกแบบและการจัดการเรียนรู้, accessed November 1, 2025, http://siriwanmorada.blogspot.com/p/3-1.html
  34. ผลการวิเคราะหํข้อมูล ในบทนี้ผู้วิจัยได้เสนอ – จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, accessed November 1, 2025, https://cuir.car.chula.ac.th/dspace/bitstream/123456789/65351/5/Chatree_th_ch4_p.pdf
  35. PBL: Project-Based Learning หรือ Problem-Based Learning – เข้าใจให้ถูกต้องก่อนนำไปใช้, accessed November 1, 2025, https://il.mahidol.ac.th/th/i-learning-clinic/lecturer-and-learning-management-articles/pbl-project-based-learning-%E0%B8%AB%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B8%AD-problem-based-learning-%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B9%83%E0%B8%88%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B9%89%E0%B8%96%E0%B8%B9/
  36. การเรียนการสอนโดยผู้เรียนใช้โครงงานเป็นฐานร่วมกับการใช้ทฤษฎี การสร้างความรู้ด้วยตนเอง และการเสริมต่อการเรียนรู้ Project-Based Learning with Constructivism and Scaffolding – thaijo.org, accessed November 1, 2025, https://so05.tci-thaijo.org/index.php/SocialJournal2rmutto/article/download/252533/171353
  37. ดู ผลการใช้การเรียนรู้แบบโครงงานสะเต็มเพื่อส่งเสริมทักษะศตวรรษที่ 21 ในนักศึกษาวิทยาลัยพยาบาล, accessed November 1, 2025, https://he02.tci-thaijo.org/index.php/Nubuu/article/view/166248/120167
  38. วิธีสอนแบบใช้โครงงานเป็นฐาน (Project Based Learning), accessed November 1, 2025, http://sciso.sakaeo.buu.ac.th/scisobuusk/wp-content/uploads/2016/09/3.%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B9%82%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99_Project-base-Learning-1.pdf
  39. Project-based Learning การเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐาน, accessed November 1, 2025, https://active-learning.thailandpod.org/learning-activities/project-based-learning
  40. บทที่2 เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง, accessed November 1, 2025, https://archive.lib.cmu.ac.th/full/T/2561/citl90561wipew_ch2.pdf
  41. การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะ แห่ง … – ThaiJO, accessed November 1, 2025, https://he02.tci-thaijo.org/index.php/tnaph/article/download/121758/92782/
  42. The Journal of Technology Studies – Scholarly Communication, accessed November 1, 2025, https://scholar.lib.vt.edu/ejournals/JOTS/v33/v33.pdf
  43. Online Course Best Practices as Precision Teaching: Case Study of Quality Systems Courses – ERIC, accessed November 1, 2025, https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ847364.pdf
  44. การพัฒนาระบบการสอนแบบกระฉับกระเฉงเพื่อการพัฒนาการเรียน ในพุทธศตวรรษที่26 สำหรับครูสาระการเรียนสังคมศึกษาศาสนาและ วัฒนธรรม เขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาในจังหวัดนครราชสีมา – ThaiJo, accessed November 1, 2025, https://so06.tci-thaijo.org/index.php/bim/article/download/266587/181706
  45. การวัดและประเมินผลตามสภาพจริง (Authentic Assessment) – Learning …, accessed November 1, 2025, https://li.kmutt.ac.th/authentic-assessment/knowledge/
  46. การออกแบบการเรียนรู้ฐานสมรรถนะ : แนวคิด – TCI, accessed November 1, 2025, https://search.tci-thailand.org/article.html?b3BlbkFydGljbGUmaWQ9NzMxNzQ0
  47. คู่มือการวัดและประเมินผลตามหลักสูตรสถานศึกษาฐานสมรรถนะ ของสถานศึกษานาร่องในพื้นที่นวัตกรรมการศึกษาจังหวัดสตูล, accessed November 1, 2025, http://sandbox.satunpeo.go.th/edusb/assets/EII/PARTICIPANT_COOPERATION/b18938ec46ffbdf2871361e644d52555.pdf
  48. แบบประเมินสมรรถนะสำคัญของผู้เรียนสำหรับครูผู้สอนประเมินผู้เรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 », accessed November 1, 2025, https://krukob.com/web/assignment/
  49. การประเมินตามสภาพจริง (Authentic Assessment) – ACT, accessed November 1, 2025, https://www.act.ac.th/doc/download/academics/7.rubilc.pdf
  50. การประเมินการเรียนรู ตามสภาพจริง, accessed November 1, 2025, https://registrar.ku.ac.th/wp-content/uploads/2022/06/%E0%B8%81%E0%B8%A1%E0%B8%A5%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%93_%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%88%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%8764.pdf
  51. Phases of Matter | 5E Lesson Plan for Grades K-2 [PDF] – Generation Genius, accessed November 1, 2025, https://www.generationgenius.com/wp-content/uploads/2019/02/Phases-of-Matter-Lesson-Plan-GG.pdf
  52. States of Matter 5E Science Lesson Changing States of Matter worksheet gas laws – TPT, accessed November 1, 2025, https://www.teacherspayteachers.com/Product/States-of-Matter-5E-Science-Lesson-Changing-States-of-Matter-worksheet-gas-laws–2269386
  53. WOW Factor Lesson Plans on States of Matter that Your Students Will Love, accessed November 1, 2025, https://www.brightinthemiddle.com/lesson-plans-on-states-of-matter/
  54. การเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐาน (Project-based Learning ) | XCL American School of Bangkok, accessed November 1, 2025, https://www.asbsk.ac.th/th/curriculum/project-based-learning/
  55. ก ทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ของครู – มหาวิทยาลัยบูรพา, accessed November 1, 2025, https://buuir.buu.ac.th/bitstream/1234567890/7379/1/Fulltext.pdf
  56. ทักษะของครูในศตวรรษที่21 สังกัดสำนักงำนเขตพื, accessed November 1, 2025, https://mbuisc.ac.th/mbuiscethesis/down/2560/5820440432002.pdf
Post Views: 22

Comments

comments

Powered by Facebook Comments

Exit mobile version