การออกแบบกระบวนการเรียนรู้เพื่อเตรียมความพร้อมสู่ PISA 2029 (Reading & Future Skills Focus) และการฟื้นฟูคณิตศาสตร์ (Mathematical Recovery) ผ่านนวัตกรรมชั้นเรียนแบบ Open Approach

ดร.อนุศร หงษ์ขุนทด
ศึกษานิเทศก์ วิทยฐานะศึกษานิเทศก์เชี่ยวชาญ สพม.นครราชสีมา
Musicmankob@gmail.com 

__________________________________

บทสรุปผู้บริหาร (Executive Summary)

ในขณะที่ระบบการศึกษาโลกกำลังเคลื่อนตัวเข้าสู่ทศวรรษใหม่ การเตรียมความพร้อมสำหรับการประเมินผลนักเรียนร่วมกับนานาชาติ (Programme for International Student Assessment: PISA) ในรอบปี 2029 นับเป็นหมุดหมายสำคัญที่ท้าทายระบบการศึกษาของประเทศไทยอย่างยิ่ง นอกเหนือจากการประเมินด้านการอ่าน (Reading Literacy) ที่เป็นแกนหลักแล้ว PISA 2029 จะมีการแนะนำขอบข่ายนวัตกรรมใหม่คือ “ความฉลาดรู้ด้านสื่อและปัญญาประดิษฐ์” (Media and Artificial Intelligence Literacy: MAIL) ¹ ซึ่งสะท้อนถึงความจำเป็นเร่งด่วนในการพัฒาทักษะแห่งอนาคต (Future Skills) ที่ช่วยให้ผู้เรียนสามารถดำรงชีวิตและทำงานร่วมกับเทคโนโลยีขั้นสูงได้อย่างมีวิจารณญาณ ท่ามกลางบริบทดังกล่าว ระบบการศึกษาไทยยังคงเผชิญกับสภาวะถดถอยทางการเรียนรู้ (Learning Loss) โดยเฉพาะในวิชาคณิตศาสตร์และการอ่านขั้นสูง อันเป็นผลสืบเนื่องจากวิกฤตการณ์โรคระบาดและความเหลื่อมล้ำเชิงโครงสร้าง

บทความฉบับนี้ นำเสนอการออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้เชิงนวัตกรรมที่บูรณาการ “การฟื้นฟูคณิตศาสตร์” (Mathematical Recovery) เข้ากับ “ทักษะแห่งอนาคต” (Future Skills) อย่างเป็นระบบ โดยใช้นวัตกรรมการศึกษาชั้นเรียน (Lesson Study) และ วิธีการแบบเปิด (Open Approach) 4 ขั้นตอน ตามแนวคิดของรองศาสตราจารย์ ดร.ไมตรี อินทร์ประสิทธิ์ ³ เป็นกลไกหลักในการขับเคลื่อน กิจกรรมการเรียนรู้นี้ถูกออกแบบภายใต้บริบทสถานการณ์จริงของชุมชน “ห้วยบง” อำเภอด่านขุนทด จังหวัดนครราชสีมา ซึ่งเป็นพื้นที่ทับซ้อนทางเศรษฐกิจระหว่างเกษตรกรรมมันสำปะหลังและอุตสาหกรรมพลังงานลม ⁶

เนื้อหาในรายงานจะเจาะลึกถึงการใช้ การสร้างตัวแบบทางคณิตศาสตร์ (Mathematical Modelling) เพื่อแก้ปัญหาความขัดแย้งในชุมชน โดยผู้เรียนจะต้องประยุกต์ใช้ความรู้คณิตศาสตร์ในการตัดสินใจเรื่องสัญญาเช่าที่ดิน การคำนวณผลกระทบทางเสียงจากกังหันลม และการวิเคราะห์ความคุ้มค่าทางเศรษฐศาสตร์ ควบคู่ไปกับการใช้ทักษะการอ่านแบบ “Lateral Reading” เพื่อตรวจสอบข้อมูลข่าวสารและอัลกอริทึมของ AI รายงานฉบับนี้จึงมิใช่เพียงแผนการสอน แต่เป็นแม่บททางยุทธศาสตร์เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษาไทยให้ทัดเทียมมาตรฐานสากลและตอบโจทย์ความยั่งยืนของชุมชนท้องถิ่น

บริบทการเปลี่ยนแปลงและยุทธศาสตร์สู่ PISA 2029

พลวัตใหม่ของการประเมิน PISA 2029: จากการอ่านสู่ความฉลาดรู้ทางปัญญาประดิษฐ์

การประเมิน PISA 2029 ถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญของนิยาม “ความฉลาดรู้” (Literacy) ในศตวรรษที่ 21 กรอบการประเมินใหม่มุ่งเน้นไปที่ความสามารถของผู้เรียนในการปฏิสัมพันธ์กับโลกที่มีความซับซ้อนของข้อมูลข่าวสาร ซึ่งถูกขับเคลื่อนด้วยอัลกอริทึมและปัญญาประดิษฐ์

ความฉลาดรู้ด้านสื่อและปัญญาประดิษฐ์ (MAIL)

กรอบการประเมิน MAIL (Media and AI Literacy) ถูกพัฒนาขึ้นเพื่อวัดสมรรถนะของนักเรียนในการทำความเข้าใจ ใช้งาน และประเมินสื่อและเทคโนโลยี AI อย่างมีจริยธรรมและวิจารณญาณ ² สาระสำคัญประกอบด้วย:

• การรู้เท่าทันอัลกอริทึม (Algorithmic Awareness): ผู้เรียนต้องเข้าใจว่าข้อมูลที่ตนได้รับผ่านโซเชียลมีเดียหรือ Search Engine ถูกคัดกรองและปรับแต่ง (Personalisation) โดยอัลกอริทึม ซึ่งอาจนำไปสู่การสร้างห้องแห่งเสียงสะท้อน (Echo Chambers) หรือความลำเอียงของข้อมูล (Bias) ²
• การประเมินความน่าเชื่อถือและเจตนา (Evaluating Reliability and Intent): ความสามารถในการแยกแยะข้อมูลเท็จ (Misinformation) ข้อมูลบิดเบือน (Disinformation) และเนื้อหาที่ถูกสังเคราะห์ขึ้น (Synthetic Media/Deepfakes) โดยต้องตั้งคำถามว่า “ใครเป็นผู้สร้าง?” และ “สร้างเพื่อวัตถุประสงค์ใด?” ⁸
• ผลกระทบทางจริยธรรมและสังคม: การตระหนักถึงผลกระทบของ AI ต่อสิทธิมนุษยชน ความเป็นส่วนตัว และความเหลื่อมล้ำทางสังคม ¹

การอ่านเพื่อการใช้งานจริง (Functional Reading Literacy)

แม้ว่าการอ่านจะเป็นทักษะพื้นฐาน แต่ PISA 2029 เน้นย้ำ “การอ่านพหุบท” (Multiple-text Comprehension) ซึ่งผู้เรียนต้องสังเคราะห์ข้อมูลจากแหล่งข้อมูลที่ขัดแย้งกัน การอ่านในบริบทนี้จึงไม่ใช่เพียงการถอดรหัสตัวอักษร แต่เป็นการ “นำทาง” (Navigation) ในมหาสมุทรข้อมูลเพื่อแก้ปัญหาที่ซับซ้อน ⁹ ซึ่งสอดคล้องกับปัญหาของนักเรียนไทยที่มักคุ้นเคยกับการอ่านข้อความสั้นๆ และขาดทักษะการคิดวิเคราะห์ขั้นสูง (HOTS) ¹⁰

วิกฤตการเรียนรู้คณิตศาสตร์และความจำเป็นของการฟื้นฟู (Mathematical Recovery)

สถานการณ์การศึกษาไทยในปัจจุบันเผชิญกับภาวะถดถอยทางการเรียนรู้คณิตศาสตร์อย่างรุนแรง การเรียนการสอนแบบดั้งเดิมที่เน้นการท่องจำสูตรและการคำนวณตามแบบฝึกหัด (Drill and Practice) ไม่สามารถสร้างความเข้าใจเชิงมโนทัศน์ (Conceptual Understanding) ที่ยั่งยืนได้ ¹¹ เมื่อผู้เรียนเผชิญกับโจทย์ปัญหาที่ไม่คุ้นเคย พวกเขาจึงมักล้มเหลวในการเชื่อมโยงความรู้

“การฟื้นฟูคณิตศาสตร์” (Mathematical Recovery) ในบริบทของรายงานนี้ ไม่ได้หมายถึงการสอนซ่อมเสริมแบบเร่งด่วน (Remedial Teaching) แต่หมายถึงการปรับเปลี่ยนวัฒนธรรมการเรียนรู้ผ่าน นวัตกรรมชั้นเรียน (Classroom Innovation) โดยใช้ วิธีการแบบเปิด (Open Approach) ซึ่งเปิดโอกาสให้ผู้เรียนนำประสบการณ์เดิมและสัญชาตญาณทางคณิตศาสตร์ของตนเองมาใช้ในการแก้ปัญหา ⁴ กระบวนการนี้ช่วย “กู้คืน” ความมั่นใจและเจตคติที่ดีต่อคณิตศาสตร์ พร้อมทั้งสร้างรากฐานที่แข็งแกร่งสำหรับการเรียนรู้เนื้อหาที่ซับซ้อนขึ้น

ทักษะแห่งอนาคต (Future Skills) ตามบริบทประเทศไทย

สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา (OEC) และกระทรวงศึกษาธิการ ได้กำหนดยุทธศาสตร์การพัฒนา “ทักษะแห่งอนาคต” เพื่อรองรับโมเดลประเทศไทย 4.0 ซึ่งประกอบด้วย ทักษะดิจิทัล (Digital Literacy), การคิดเชิงวิพากษ์ (Critical Thinking), และการแก้ปัญหาที่ซับซ้อน (Complex Problem Solving) ¹² การบูรณาการทักษะเหล่านี้เข้าสู่ห้องเรียนคณิตศาสตร์จึงเป็นความจำเป็นเชิงยุทธศาสตร์ที่ไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้

กรอบแนวคิดเชิงทฤษฎี: นวัตกรรมการศึกษากับการแก้ปัญหาในชุมชน

วิธีการแบบเปิด (Open Approach): หัวใจของการฟื้นฟู

วิธีการแบบเปิด ซึ่งเป็นนวัตกรรมที่ได้รับการพัฒนาและวิจัยอย่างต่อเนื่องโดยศูนย์วิจัยคณิตศาสตรศึกษา (CRME) มหาวิทยาลัยขอนแก่น เป็นกระบวนการที่เปลี่ยนบทบาทครูจาก “ผู้ถ่ายทอดความรู้” เป็น “ผู้อำนวยความสะดวกทางความคิด” ⁴ โดยมีโครงสร้าง 4 ขั้นตอนหลักที่ทำหน้าที่ฟื้นฟูสมรรถนะทางคณิตศาสตร์ดังนี้:

ขั้นตอนของ Open Approach	บทบาทต่อการฟื้นฟูคณิตศาสตร์ (Mathematical Recovery)	บทบาทต่อ PISA 2029 (Reading & Future Skills)
1. การนำเสนอสถานการณ์ปัญหาปลายเปิด (Posing Open-Ended Problem)	สร้างความท้าทายที่กระตุ้นให้ผู้เรียนดึงความรู้เดิมมาใช้ (Retrieval Practice) โดยไม่รู้สึกว่าถูกทดสอบ แต่เป็นการ “ช่วยเหลือ” ตัวละครในสถานการณ์	นำเสนอเอกสารที่ซับซ้อน (สัญญา, กราฟ, ข่าว) เพื่อฝึกทักษะการอ่านเพื่อจุดประสงค์ (Reading for Purpose) และการระบุปัญหา
2. การเรียนรู้ด้วยตนเองของนักเรียน (Students’ Self-Learning)	เปิดโอกาสให้ผู้เรียนใช้วิธีการที่หลากหลาย (วาดภาพ, แจงนับ, ใช้ตรรกะ) ซึ่งช่วยซ่อมแซมความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนผ่านการลงมือทำจริง	ฝึกการทำงานร่วมกัน (Collaboration) และการใช้เครื่องมือดิจิทัล/AI ในการสืบค้นและตรวจสอบข้อมูล (Digital Inquiry)
3. การอภิปรายและเปรียบเทียบร่วมกันทั้งชั้นเรียน (Whole Class Discussion)	เชื่อมโยงแนวคิดที่เรียบง่ายไปสู่แนวคิดทางคณิตศาสตร์ที่เป็นทางการ (Formalization) ช่วยให้ผู้เรียนเห็นคุณค่าของวิธีคิดที่แตกต่าง	ฝึกการสื่อสารเชิงตรรกะ (Communication) และการโต้แย้งด้วยหลักฐาน (Argumentation) ซึ่งเป็นหัวใจของการรู้เรื่องการอ่าน
4. การสรุปบทเรียนโดยเชื่อมโยงแนวคิด (Summarization)	จัดระเบียบองค์ความรู้ใหม่ให้เป็นระบบ เพื่อให้ผู้เรียนสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในบริบทอื่นได้ (Transfer of Learning)	สรุปหลักการประเมินความน่าเชื่อถือของสื่อ และข้อควรระวังในการใช้ AI

การสร้างตัวแบบทางคณิตศาสตร์ (Mathematical Modelling) ในบริบทชุมชน

การสร้างตัวแบบทางคณิตศาสตร์คือกระบวนการแปลงปัญหาในโลกจริงให้เป็นปัญหาทางคณิตศาสตร์ ดำเนินการแก้ปัญหา และแปลความหมายผลลัพธ์กลับสู่บริบทจริง ¹⁴ สำหรับบริบทของประเทศไทย การเชื่อมโยงคณิตศาสตร์เข้ากับ “เกษตรกรรม” และ “พลังงาน” ถือเป็นกลยุทธ์ที่ทรงพลังในการสร้างความหมายให้กับการเรียนรู้

วงจรการสร้างตัวแบบ (Modelling Cycle) ในรายงานนี้:

1. ปัญหาจริง: ความขัดแย้งระหว่างรายได้จากการทำไร่มันสำปะหลังที่มีความเสี่ยงสูง กับ รายได้จากค่าเช่าที่ตั้งกังหันลมที่แน่นอนแต่มีผลกระทบทางเสียง
2. การทำให้เป็นคณิตศาสตร์ (Mathematization): การกำหนดตัวแปร (ราคามันฯ, อัตราเงินเฟ้อ, ระดับความดังเสียง dB, ระยะทาง m)
3. การทำงานทางคณิตศาสตร์: การใช้สมการ การวิเคราะห์กราฟ หรือแคลคูลัสพื้นฐาน
4. การตีความ (Interpretation): การตัดสินใจว่าจะ “เซ็นสัญญา” หรือ “ไม่เซ็น” บนพื้นฐานของตัวแบบที่สร้างขึ้น

การวิเคราะห์บริบทพื้นที่: กรณีศึกษา “ห้วยบง” อำเภอด่านขุนทด

เพื่อให้การออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้มีความสมจริงและท้าทาย (Authentic Challenge) รายงานฉบับนี้เลือกใช้ข้อมูลเชิงลึกของตำบลห้วยบง อำเภอด่านขุนทด จังหวัดนครราชสีมา ซึ่งเป็นพื้นที่ยุทธศาสตร์ที่มีความซับซ้อนสูง

เศรษฐศาสตร์มันสำปะหลัง: ความผันผวนและความเสี่ยง

นครราชสีมาเป็นจังหวัดที่มีการปลูกมันสำปะหลังมากที่สุดในประเทศไทย แต่เกษตรกรต้องเผชิญกับความท้าทายรอบด้าน:

• ผลผลิตต่อไร่: เฉลี่ยอยู่ที่ประมาณ 3,096 กิโลกรัมต่อไร่ (หรือ 3 ตัน/ไร่) แต่ตัวเลขนี้มีความแปรปรวนสูงจากภัยแล้งและโรคใบด่าง ⁷
• ความผันผวนของราคา: ราคามันเส้นและหัวมันสดมีความผันผวนตามตลาดโลก (โดยเฉพาะจีน) และนโยบายรัฐบาล ข้อมูลย้อนหลังแสดงให้เห็นช่วงราคาตั้งแต่ 1.35 บาท/กก. ถึงสูงสุดกว่า 3.30 บาท/กก. ในปีที่ผ่านมา ¹⁷ ความไม่แน่นอนนี้สร้างความเครียดทางเศรษฐกิจให้กับเกษตรกร
• ปัจจัยภูมิอากาศ: ปรากฏการณ์เอลนีโญ (El Niño) ส่งผลกระทบโดยตรงต่อปริมาณผลผลิต ทำให้รายได้จากการเกษตรคาดการณ์ได้ยาก ²⁰

ภูมิทัศน์พลังงานลม: เทคโนโลยีกับผลกระทบชุมชน

ห้วยบงเป็นที่ตั้งของทุ่งกังหันลมขนาดใหญ่ (เช่น โครงการ West Huay Bong 2 และ 3) ซึ่งมีกำลังการผลิตติดตั้งรวมหลายร้อยเมกะวัตต์ ⁶

• สัญญาเช่าที่ดิน: บริษัทพลังงานลมมักเสนอสัญญาเช่าระยะยาว (20-25 ปี) บนที่ดิน ส.ป.ก. หรือที่ดินเอกชน โดยมีอัตราค่าเช่าในอดีตประมาณ 30,000 – 35,000 บาทต่อไร่ต่อปี ²⁴ ซึ่งเป็นรายได้ที่แน่นอน (Passive Income) เมื่อเทียบกับการเกษตร
• ผลกระทบทางเสียงและแสงเงา: มีรายงานข้อร้องเรียนจากชาวบ้านเกี่ยวกับมลภาวะทางเสียง (Noise Pollution) โดยเฉพาะเสียงความถี่ต่ำ (Low Frequency Noise) หรือเสียง “วูบ” (Amplitude Modulation) รบกวนการนอนหลับ รวมถึงปรากฏการณ์เงากระพริบ (Shadow Flicker) ²⁶ การประท้วงและการฟ้องร้องทางกฎหมายเป็นประเด็นที่เกิดขึ้นจริงในพื้นที่ ²⁵

“วิกฤตการณ์ห้วยบง”: โจทย์บูรณาการ

สถานการณ์นี้คือ “Gold Mine” สำหรับการจัดการเรียนรู้ เพราะมีองค์ประกอบครบถ้วน:

1. ข้อมูลเชิงปริมาณ: ราคามันฯ, ค่าเช่า, ระดับเสียง (dB), ระยะทาง
2. ข้อมูลเชิงคุณภาพ: ข่าวประท้วง, รายงาน CSR ของบริษัท, ความรู้สึกของชาวบ้าน
3. ความขัดแย้งทางจริยธรรม: การพัฒนาพลังงานสะอาด vs คุณภาพชีวิตของคนในพื้นที่

การออกแบบนวัตกรรมการเรียนรู้: “สายลมแห่งการเปลี่ยนแปลงที่ห้วยบง” (The Winds of Change at Huai Bong)

กลุ่มเป้าหมาย: นักเรียนระดับมัธยมศึกษาปีที่ 3-4 (Grade 9-10)

ระยะเวลา: 6 คาบเรียน (300 นาที)

วัตถุประสงค์: เพื่อฟื้นฟูทักษะคณิตศาสตร์พื้นฐาน (การคำนวณ, สถิติ, ฟังก์ชัน) และพัฒนาทักษะ PISA MAIL (การตรวจสอบข้อมูล, การใช้ AI)

ขั้นตอนที่ 1: การนำเสนอสถานการณ์ปัญหาปลายเปิด (Posing Open-Ended Problem)

สถานการณ์ปัญหา:

“ลุงสมชาย เกษตรกรในตำบลห้วยบง มีที่ดินปลูกมันสำปะหลังจำนวน 20 ไร่ ซึ่งเป็นมรดกตกทอด ล่าสุดบริษัท ‘Siam Wind Energy’ ได้ยื่นข้อเสนอขอเช่าที่ดิน 5 ไร่ เพื่อติดตั้งกังหันลมผลิตไฟฟ้าขนาด 3 เมกะวัตต์ โดยมีสัญญาเช่า 25 ปี ให้ค่าเช่าคงที่ 32,000 บาท/ไร่/ปี แต่มีข้อแม้ว่ากังหันลมจะตั้งอยู่ห่างจากตัวบ้านของลุงเพียง 350 เมตร”

ภารกิจ (Mission):

นักเรียนต้องสวมบทบาทเป็น “ที่ปรึกษาชุมชน” เพื่อให้คำแนะนำลุงสมชายว่าจะ “เซ็นสัญญา” หรือ “ปฏิเสธ” โดยต้องนำเสนอหลักฐานประกอบการตัดสินใจ 3 ด้าน:

1. ตัวแบบทางเศรษฐศาสตร์: เปรียบเทียบรายได้ระหว่างการทำไร่มันสำปะหลัง กับ การให้เช่าที่ดิน ตลอด 25 ปี
2. ตัวแบบผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม: คำนวณระดับเสียงที่บ้านลุงสมชาย และประเมินความเสี่ยงต่อสุขภาพ
3. การตรวจสอบความน่าเชื่อถือ: ประเมินข้อมูลจากเอกสารแนบ และข้อมูลจาก AI ที่นักเรียนสืบค้น

สื่อการเรียนรู้ (Learning Materials):

• เอกสาร A (สัญญาเช่า): เอกสารร่างสัญญาที่ใช้ภาษากฎหมายซับซ้อน ระบุตัวเลขค่าเช่าชัดเจน แต่ไม่ระบุเรื่องการปรับเพิ่มตามเงินเฟ้อ และมีข้อยกเว้นความรับผิดชอบเรื่องเสียง (จำลองจากข้อมูลจริง ²⁹)
• เอกสาร B (กราฟราคามันฯ): กราฟแสดงราคามันสำปะหลังย้อนหลัง 10 ปี ของ จ.นครราชสีมา ที่มีความผันผวนสูง ¹⁸
• เอกสาร C (บทความข่าว): บทความข่าวตัดแปะที่มีพาดหัวขัดแย้งกัน เช่น “พลังงานลมนำความเจริญสู่โคราช” (จากแหล่งข่าว PR) และ “ชาวบ้านห้วยบงทนไม่ไหว เสียงกังหันลมทำนอนไม่หลับ” (จากบล็อกชาวบ้าน) ²⁵

ขั้นตอนที่ 2: การเรียนรู้ด้วยตนเองของนักเรียน (Students’ Self-Learning)

ในขั้นตอนนี้ ครูจะปล่อยให้นักเรียนทำงานเป็นกลุ่มเพื่อ “กู้คืน” ความรู้และสร้างองค์ความรู้ใหม่:

2.1 การฟื้นฟูคณิตศาสตร์ผ่านการแก้ปัญหา (Mathematical Recovery Tasks)

ภารกิจที่ 1: การวิเคราะห์ความคุ้มค่า (The Economic Model)

นักเรียนต้องเปรียบเทียบ “รายได้ที่แน่นอน” กับ “รายได้ที่มีความเสี่ยง”

การกู้คืนทักษะจำนวนและการดำเนินการ: นักเรียนต้องคำนวณรายได้รวม $32,000 \times 25$ ปี (คิดเป็น 800,000 บาท/ไร่)

การกู้คืนทักษะสถิติและพีชคณิต: นักเรียนต้องวิเคราะห์เอกสาร B เพื่อหา “ราคาคาดการณ์” ของมันสำปะหลัง

• ระดับพื้นฐาน: หาค่าเฉลี่ย (Mean) ของราคา 10 ปี ย้อนหลัง
• ระดับสูง: สร้างสมการแนวโน้ม (Trend Line) หรือพิจารณาปัจจัยเงินเฟ้อ (Inflation) นักเรียนอาจพบว่าเงิน 32,000 บาท ในอีก 20 ปีข้างหน้า จะมีมูลค่าน้อยลงมากหากไม่ปรับตามเงินเฟ้อ นี่คือการนำคณิตศาสตร์เรื่อง มูลค่าเงินตามเวลา (Time Value of Money) มาใช้ในบริบทจริง

ภารกิจที่ 2: การวิเคราะห์เสียง (The Noise Model)

นักเรียนต้องตอบคำถามว่า “350 เมตร ใกล้ไปหรือไม่?”

การกู้คืนทักษะเรขาคณิตและฟังก์ชัน: ใช้กฎกำลังสองผกผัน (Inverse Square Law) หรือใช้แอปพลิเคชันคำนวณ

• กำหนดให้ระดับเสียงที่จุดกำเนิด (Hub) คือ 105 dB
• สูตรการลดทอนเสียง: $L_2 = L_1 – 20 \log_{10}(r_2/r_1)$
• นักเรียนต้องคำนวณหา $L_2$ ที่ระยะ 350 เมตร และเปรียบเทียบกับเกณฑ์มาตรฐานขององค์การอนามัยโลก (WHO) ที่แนะนำว่าเสียงรบกวนยามวิกาลไม่ควรเกิน 45 dB ³²

การบูรณาการทักษะ PISA 2029 (Reading & Future Skills Tasks)

ภารกิจที่ 3: การอ่านแบบ Lateral Reading และ AI Literacy

การอ่านแนวกว้าง (Lateral Reading): เมื่อนักเรียนอ่าน “เอกสาร A” (สัญญาเช่า) ที่อ้างว่า “กังหันลมเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและเงียบสงบ” ครูจะกระตุ้นให้นักเรียนใช้วิธี Lateral Reading คือ “เปิดแท็บใหม่” เพื่อตรวจสอบข้อมูล ³⁴

กิจกรรม: นักเรียนค้นหาคำว่า “Huai Bong wind farm noise complaints” หรือ “ผลกระทบเสียงกังหันลม ห้วยบง”

สิ่งที่พบ: นักเรียนจะพบข้อมูลจากแหล่งอื่นที่ระบุว่าชาวบ้านได้รับผลกระทบจริง ²⁶ ซึ่งขัดแย้งกับเอกสารสัญญา

การรู้เท่าทัน AI (AI Literacy): ครูให้นักเรียนลองถาม Chatbot (จำลอง) ว่า “กังหันลมมีเสียงดังไหม?”

AI ตอบ: “กังหันลมสมัยใหม่มีความเงียบและออกแบบมาเพื่อลดเสียงรบกวน”

การวิเคราะห์: นักเรียนต้องระบุว่าคำตอบของ AI เป็นข้อมูลทั่วไป (Generic) ที่อาจเกิดจากข้อมูลชุดฝึก (Training Data) ที่เน้นข้อมูลบริษัทผู้ผลิต แต่ขาดบริบทท้องถิ่น (Contextual Gaps) ของห้วยบง การเชื่อ AI โดยไม่ตรวจสอบอาจนำไปสู่การตัดสินใจที่ผิดพลาด ¹

ขั้นตอนที่ 3: การอภิปรายและเปรียบเทียบร่วมกันทั้งชั้นเรียน (Whole Class Discussion)

ครูคัดเลือกกลุ่มนักเรียนที่มีแนวคิดแตกต่างกันมานำเสนอ เพื่อสร้าง พื้นที่แห่งการถกเถียง (Discursive Space):

• กลุ่ม “นักเศรษฐศาสตร์”: นำเสนอกราฟเปรียบเทียบรายได้ ชี้ให้เห็นว่าการปลูกมันสำปะหลังมีความเสี่ยงสูงจากภัยแล้งและราคาตกต่ำ การรับเงินค่าเช่าคือทางรอด (Risk Aversion)
• กลุ่ม “นักสิทธิมนุษยชน”: นำเสนอผลการคำนวณเสียงที่ระยะ 350 เมตร ได้ค่าประมาณ 45-50 dB ซึ่งเกินค่ามาตรฐาน ²⁶ พร้อมอ้างอิงข่าวชาวบ้านที่ได้รับความเดือดร้อนจากการนอนไม่หลับ แย้งว่า “เงินซื้อสุขภาพไม่ได้”
• กลุ่ม “นักตรวจสอบ” (MAIL Focus): ชี้ให้เห็นว่าสัญญาเช่าไม่ได้ระบุการปรับขึ้นค่าเช่าตามเงินเฟ้อ และเมื่อใช้ Lateral Reading พบว่าในต่างประเทศมีการจ่ายค่าตอบแทนแบบส่วนแบ่งรายได้ (Royalty) ³⁰ ไม่ใช่ค่าเช่าคงที่ สัญญานี้จึงเอาเปรียบ

บทบาทครูในการเชื่อมโยง: ครูจะใช้คำถามกระตุ้นให้เห็นความสัมพันธ์ของข้อมูล

• “ทำไมแบบจำลองคณิตศาสตร์ของกลุ่ม 1 ถึงขัดแย้งกับกลุ่ม 3? (เพราะสมมติฐานเรื่องเงินเฟ้อต่างกัน)”
• “ข้อมูลจาก AI ที่บอกว่าเงียบ ขัดแย้งกับข้อมูลจากการคำนวณและการสืบค้นข่าวอย่างไร? เราเชื่อถือสิ่งไหนมากกว่ากันในบริบทนี้?”

ขั้นตอนที่ 4: การสรุปบทเรียนโดยเชื่อมโยงแนวคิด (Summarization)

ครูสรุปบทเรียนโดยสังเคราะห์องค์ความรู้ที่เกิดขึ้น (Institutionalization):

1. สรุปแนวคิดคณิตศาสตร์ (Mathematical Concepts):

• ฟังก์ชันลดทอน (Decay Function): ความสัมพันธ์ระหว่างระยะทางกับความดังเสียง
• ความผันผวน vs ค่าคงที่ (Volatility vs Constant): การใช้สถิติเพื่อตัดสินใจภายใต้ความไม่แน่นอน

2. สรุปแนวคิด Future Skills (MAIL Concepts):

• อัลกอริทึมแห่งความจริง (Algorithm of Truth): ความจริงไม่ได้อยู่แค่ในเอกสารเดียว แต่เกิดจากการตรวจสอบข้ามแหล่งข้อมูล (Triangulation)
• อคติของข้อมูล (Data Bias): เอกสารจากบริษัทมักนำเสนอข้อมูลด้านเดียว (Positive Bias) และ AI อาจให้ข้อมูลที่ไม่ละเอียดพอ (Generalization Bias)

3. สรุปแนวคิดเพื่อชุมชน: การแก้ปัญหาห้วยบงไม่มีคำตอบที่ถูกที่สุด แต่มีคำตอบที่ “สมเหตุสมผลที่สุด” ตามเงื่อนไขของแต่ละครอบครัว

ยุทธศาสตร์การฟื้นฟูคณิตศาสตร์ (Mathematical Recovery Strategy)

การออกแบบกิจกรรมนี้ใช้กลไกทางจิตวิทยาการเรียนรู้เพื่อฟื้นฟูทักษะคณิตศาสตร์อย่างแนบเนียน:

จาก “นามธรรม” สู่ “การอยู่รอด”

นักเรียนที่อ่อนคณิตศาสตร์มักมองว่าตัวแปร x, y ไร้ความหมาย แต่ในกิจกรรมนี้ x คือ “ปากท้อง” (ราคามันฯ) และ y คือ “สุขภาพ” (ระดับเสียง) ความจำเป็นในการตัดสินใจบีบให้ผู้เรียนต้องทำความเข้าใจกลไกทางคณิตศาสตร์เพื่อปกป้องผลประโยชน์ของ “ลุงสมชาย”

Low Floor, High Ceiling (พื้นต่ำ เพดานสูง)

• Low Floor: นักเรียนที่มีภาวะถดถอยรุนแรง สามารถใช้วิธีการพื้นฐาน เช่น การบวกรายได้ 25 ปี หรือการใช้กราฟแท่งเปรียบเทียบ ก็สามารถร่วมกิจกรรมได้
• High Ceiling: นักเรียนที่มีศักยภาพสูง สามารถใช้สูตรดอกเบี้ยทบต้น (Compound Interest) หรือใช้ Logarithm ในการคำนวณเสียง ซึ่งเป็นการท้าทายความสามารถ

การประเมินผลและการวัดความสำเร็จ (Assessment Framework)

เพื่อให้สอดคล้องกับแนวทาง PISA 2029 การวัดผลจะไม่ใช้ข้อสอบปรนัยเพียงอย่างเดียว แต่ใช้ Rubric การประเมินสมรรถนะ (Competency-based Assessment) ดังนี้:

ตารางที่ 1: เกณฑ์การประเมินสมรรถนะ (Assessment Rubric)

สมรรถนะ (Competency)	ระดับเริ่มต้น (Basic)	ระดับกำลังพัฒนา (Developing)	ระดับชำนาญ (Proficient) – เป้าหมาย PISA
การสร้างตัวแบบคณิตศาสตร์ (Modelling)	ระบุตัวแปรได้ถูกต้อง (ราคา, ค่าเช่า) แต่คำนวณเบื้องต้นเท่านั้น	สร้างสมการหรือวิธีการคำนวณที่แสดงความสัมพันธ์ของตัวแปรได้	ปรับปรุงตัวแบบโดยคำนึงถึงข้อจำกัด (เช่น เงินเฟ้อ, ความแปรปรวนของเสียง) และตีความผลลัพธ์เพื่อการตัดสินใจได้
ความฉลาดรู้ด้านสื่อและ AI (MAIL)	เชื่อข้อมูลจาก AI หรือเอกสารที่ได้รับทันทีโดยไม่ตรวจสอบ	ระบุได้ว่าเอกสารมีความลำเอียง แต่ยังขาดหลักฐานสนับสนุน	ใช้กลยุทธ์ Lateral Reading ตรวจสอบข้อมูล ระบุความเสี่ยงของ AI Hallucination และวิเคราะห์เจตนา (Intent) ของแหล่งข้อมูลได้ 2
การให้เหตุผลทางสังคม (Social Reasoning)	ตัดสินใจโดยใช้ความรู้สึกหรือข้อมูลเพียงด้านเดียว	ตัดสินใจโดยใช้ข้อมูลคณิตศาสตร์ประกอบ แต่ละเลยบริบทสังคม	ตัดสินใจโดยบูรณาการข้อมูลคณิตศาสตร์ สังคม และจริยธรรม เข้าด้วยกัน (Ethical Reasoning)

ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายและการขยายผล

เพื่อให้การจัดการเรียนรู้ลักษณะนี้เกิดขึ้นได้จริงในระบบการศึกษาไทยและนำไปสู่ความสำเร็จใน PISA 2029 ขอเสนอแนวทางดังนี้:

1. การปฏิรูปหลักสูตรท้องถิ่น (Localization of Curriculum): สถานศึกษาควรได้รับการส่งเสริมให้นำ “ประเด็นข้อพิพาทในท้องถิ่น” (เช่น เหมืองแร่, โรงไฟฟ้าขยะ, การจัดการน้ำ) มาเป็นฐานในการสร้างโจทย์คณิตศาสตร์ การเรียนรู้ที่แยกขาดจากบริบทจริงไม่สามารถสร้างทักษะแห่งอนาคตได้
2. การพัฒนาครูเรื่อง Open Approach: กระทรวงศึกษาธิการควรขยายผลการอบรมครูให้เข้าใจ “จังหวะของการรอคอย” (Step 2) และ “ศิลปะการเชื่อมโยงแนวคิด” (Step 4) ครูต้องกล้าที่จะให้นักเรียนผิดพลาดเพื่อเรียนรู้
3. การสนับสนุนโครงสร้างพื้นฐานดิจิทัล: การฝึกทักษะ MAIL จำเป็นต้องให้นักเรียนเข้าถึงอินเทอร์เน็ตและเครื่องมือ AI ในห้องเรียน เพื่อฝึกการตรวจสอบข้อมูลแบบ Real-time ³⁷

บทความนี้ยืนยันว่า การเตรียมความพร้อมสู่ PISA 2029 ไม่ใช่การ “ติวข้อสอบ” แต่คือการสร้างพลเมืองที่มีคุณภาพผ่านกระบวนการเรียนรู้ที่เข้มข้น มีความหมาย และเชื่อมโยงกับชีวิตจริงของผู้เรียนอย่างแท้จริง

Works cited

1. PISA 2029 Media and Artificial Intelligence Literacy | OECD, accessed December 7, 2025, https://www.oecd.org/en/about/projects/pisa-2029-media-and-artificial-intelligence-literacy.html
2. PISA 2029 Adds Media and AI Literacy – SEAMEO Secretariat, accessed December 7, 2025, https://www.seameo.org/category/1/503
3. Four stages of open approach (Inprasitha, 2010a) – ResearchGate, accessed December 7, 2025, https://www.researchgate.net/figure/Four-stages-of-open-approach-Inprasitha-2010a_fig2_271309209
4. Maitree Inprasitha, PhD, accessed December 7, 2025, https://www.crme.kku.ac.th/File%20paper/apec2017/0.%20Thailand_Maitree%20Inprasitha.pdf
5. How Students’ Mathematical Ideas Emerged through Flow of Lesson in Classroom Using Lesson Study and Open Approach – Scirp.org, accessed December 7, 2025, https://www.scirp.org/journal/paperinformation?paperid=92473
6. Wind Farm Database – Thai WEA, accessed December 7, 2025, https://www.thaiwindenergy.org/windfarmdb
7. Cassava: A Key Economic Crop in Thailand and Its Future Outlook – CassavaHub.org, accessed December 7, 2025, https://cassavahub.org/en/knowledge/1419
8. PISA 2029 to assess students’ Media and AI Literacy – Media and Learning Association, accessed December 7, 2025, https://media-and-learning.eu/subject/artificial-intelligence/pisa-2029-to-assess-students-media-and-ai-literacy/
9. PISA 2029 Climate Literacy – OECD, accessed December 7, 2025, https://www.oecd.org/en/about/projects/PISA-2029-Climate-Literacy.html
10. Thai Students’ L2 Reading Comprehension Level for Lower Order Thinking Skills and Higher Order Thinking Skills Questions, accessed December 7, 2025, http://www.jallr.com/index.php/JALLR/article/download/339/pdf339
11. Students’ Intuition in Mathematics Class Using Lesson Study and Open Approach, accessed December 7, 2025, https://www.scirp.org/journal/paperinformation?paperid=49789
12. A MODEL OF DEVELOPING LEARNING MANAGEMENT COMPETENCY FOR SECONDARY EDUCATION TEACHERS TOWARDS THAILAND 4.0 ERA – ThaiJo, accessed December 7, 2025, https://so06.tci-thaijo.org/index.php/edujournal_nu/article/download/171574/167565/866566
13. Office of the Education Council hosts APEC Education Conference : Brainstorming for reforming education system and upskilling workers for the VUCA WORLD – สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, accessed December 7, 2025, https://www.onec.go.th/us.php/home/view/Newseng/4912
14. (PDF) Bridging Mathematics and Agriculture: An Interdisciplinary Approach to Teaching Mathematical Modelling in Kalomo District – ResearchGate, accessed December 7, 2025, https://www.researchgate.net/publication/390101655_Bridging_Mathematics_and_Agriculture_An_Interdisciplinary_Approach_to_Teaching_Mathematical_Modelling_in_Kalomo_District
15. An Interdisciplinary Approach to Teaching Mathematical Modelling in Kalomo District – Paper Publications, accessed December 7, 2025, https://www.paperpublications.org/upload/book/Bridging%20Mathematics%20and%20Agriculture-22032025-1.pdf
16. Cassava exports in Q1 suffer 16.4% decline, accessed December 7, 2025, https://www.opsmoac.go.th/moscow-news-files-461291791153
17. Thailand Cassava market overview 2024 – Tridge, accessed December 7, 2025, https://www.tridge.com/intelligences/mandioca/TH
18. Harvested Area and Production, Past Years – Welcome to Tapioca, accessed December 7, 2025, https://tapiocathai.org/English/L1_e.html
19. Cassava Price in Thailand – November 2025 Market Prices (Updated Daily) – Selina Wamucii, accessed December 7, 2025, https://www.selinawamucii.com/insights/prices/thailand/cassava/
20. Tapioca Market Trends & Insights, accessed December 7, 2025, https://23434106.fs1.hubspotusercontent-na1.net/hubfs/23434106/Tapioca%20Trend%20Reports/CIRANDA%20Tapioca%20Trend%20Report%20Q4%202024.pdf
21. Low Chinese Demand, EV Mandate Erodes Thai Cassava Chip Price | CZ app, accessed December 7, 2025, https://www.czapp.com/analyst-insights/low-chinese-demand-ev-mandate-erodes-thai-cassava-chip-price/
22. Wind Energy Project – DEMCO, accessed December 7, 2025, https://www.demco.co.th/en/business/project-development-and-investment/wind-energy-project
23. West Huay Bong 3 (Thailand) – Wind farms – Online access – The Wind Power, accessed December 7, 2025, https://www.thewindpower.net/windfarm_en_21160_west-huay-bong-3.php
24. Court upsets wind farm energy plan – Bangkok Post, accessed December 7, 2025, https://www.bangkokpost.com/business/general/1190941/court-upsets-wind-farm-energy-plan
25. Court revokes wind farm’s lease of Alro land – Bangkok Post, accessed December 7, 2025, https://www.bangkokpost.com/business/general/1190792/court-revokes-wind-farms-lease-of-alro-land
26. Response to Noise Emitted by Wind Farms in People Living in Nearby Areas – PMC, accessed December 7, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6121431/
27. Not in my backyard! How annoying is wind turbine noise? – Simcenter, accessed December 7, 2025, https://blogs.sw.siemens.com/simcenter/not-in-my-backyard-how-annoying-is-wind-turbine-noise/
28. Four people awarded over €300k in total for damages arising from wind farm nuisance – Reddit, accessed December 7, 2025, https://www.reddit.com/r/ireland/comments/1oo1kot/four_people_awarded_over_300k_in_total_for/
29. RENTS, ROYALTIES, EASEMENTS AND LAND VALUES – Mragheb, accessed December 7, 2025, https://mragheb.com/NPRE%20475%20Wind%20Power%20Systems/Rents%20Royalties%20Easements%20and%20Land%20Values.pdf
30. Getting Paid for a Wind Turbine Lease on Your Land – LandApp, accessed December 7, 2025, https://www.landapp.com/post/getting-paid-for-a-wind-turbine-lease-on-your-land
31. Thailand Cassava Starch: Manufacturers & Market Trends – Tridge, accessed December 7, 2025, https://www.tridge.com/tridge-woods/cassava-starch/TH
32. Wind Turbine-Related Noise and Community Response – nyserda, accessed December 7, 2025, https://www.nyserda.ny.gov/-/media/Project/Nyserda/Files/Publications/Research/Biomass-Solar-Wind/wind-turbine-noise-community-response.pdf
33. Health Effects Related to Wind Turbine Sound: An Update – MDPI, accessed December 7, 2025, https://www.mdpi.com/1660-4601/18/17/9133
34. A scoping review of contemporary frameworks, challenges, and future directions on educational technology for digital generations, accessed December 7, 2025, https://www.cedtech.net/download/a-scoping-review-of-contemporary-frameworks-challenges-and-future-directions-on-educational-17517.pdf
35. Teaching Resources – CTRL-F, accessed December 7, 2025, https://ctrl-f.ca/en/wp-content/uploads/2024/01/CTRL-F-Teaching-Resource-2024.pdf
36. Code Acts in Education: Performing AI Literacy, accessed December 7, 2025, https://nepc.colorado.edu/blog/performing-ai-literacy
37. PISA RDI Programme – OECD, accessed December 7, 2025, https://www.oecd.org/en/about/projects/pisa-rdi-programme.html

Comments

comments

See more

Powered by Facebook Comments