การศึกษาฐานสมรรถนะ (Competency Based Education: CBE)

December 28, 2021 ดร.อนุศร หงษ์ขุนทด

แชร์เรื่องนี้

การศึกษาฐานสมรรถนะ (Competency Based Education: CBE) โดย ดร.วัฒนาพร ระงับทุกข์

เป็นกระบวนการสร้างสมรรถนะ เพื่อให้ผู้เรียนสามารถพร้อมรับและเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงต่างๆได้อย่างเหมาะสม ตอบโจทย์ความต้องการของประเทศ และพัฒนาตนเองได้อย่างเต็มศักยภาพ ตามความสนใจ และความถนัดของตน

องค์ประกอบสำคัญการศึกษาฐานสมรรถนะ (Competency Based Education : CBE)

หลักสูตรฐานสมรรถนะ (Competency Based Curriculum : CBC)
การจัดการเรียนรู้ฐานสมรรถนะ (Competency Based Instruction : CBI)
การวัดและประเมินผลฐานสมรรถนะ (Competency Based Assessment : CBA)

หลักสูตรฐานสมรรถนะ (Competency Based Curriculum : CBC)

Action Oriented มีสมรรถนะเป็นเป้าหมายในการพัฒนาผู้เรียน เป็นหลักสูตรฐานปฏิบัติ เสริมสร้างสมรรถนะให้ผู้เรียนตามช่วงวัย โดยมีการวัดและประเมินผลเพื่อพัฒนาอย่างต่อเนื่อง
Learner Centric ยึดผู้เรียนเป็นสำคัญ เปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้เรียนรู้ตามความสนใจ ความถนัด และก้าวหน้าไปตามความสามารถ รวมทั้งพัฒนาตนเองสู่ความเชี่ยวชาญได้
Related to Real Life มีความเชื่อมโยงกับชีวิตจริงของผู้เรียน มีความหมายต่อผู้เรียน เพราะสามารถนาไปใช้ในชีวิตจริงได้
Contextualized ให้ความสาคัญกับบริบทแวดล้อมที่แตกต่างกันของผู้เรียน ซึ่งส่งผลต่อพฤติกรรมและการเรียนรู้ของผู้เรียน
Multidisciplinary ส่งเสริมการบูรณาการความรู้ข้ามศาสตร์ ช่วยให้ผู้เรียนสามารถใช้ความรู้ให้เป็นประโยชน์ได้มากขึ้น
Adaptive ยืดหยุ่น สามารถปรับเปลี่ยนได้ตามความต้องการของผู้เรียน ครู สังคม และโลก

การจัดการเรียนรู้ฐานสมรรถนะ

Competency Based กำหนดสมรรถนะและผลลัพธ์การเรียนรู้เป็นเป้าหมาย มุ่งเน้นการพัฒนาความสามารถการประยุกต์ใช้ความรู้ ทักษะ เจตคติ ค่านิยมในการปฏิบัติงาน แก้ปัญหา และใช้ชีวิต
Active Learning จัดการเรียนรู้เชิงรุก ตอบสนองความแตกต่างของผู้เรียน เน้นการปฏิบัติ เอื้อให้เกิดการเรียนรู้และการฝึกฝนแก้ปัญหา นำไปสู่สมรรถนะ
Self directed Learning เสริมสร้างคุณลักษณะ สร้างแรงจูงใจ และแรงบันดาลใจ กระตุ้นความสนใจใฝ่รู้ เพื่อให้ผู้เรียนสามารถกำกับการเรียนรู้ของตนเองได้ ตามความถนัดและความสามารถของตน
Assessment as Learning ให้ผู้เรียนได้ประเมินการเรียนรู้ของตนเองระหว่างเรียน เพื่อปรับปรุงวิธีเรียนรู้และผลการเรียนรู้ของตน
Integration เชื่อมโยงกับชีวิตจริง ใช้ประโยชน์ในสถานการณ์ต่าง ๆ ในชีวิต ส่งเสริมการใช้ความรู้ข้ามศาสร์ อย่างบูรณาการ
Feedback ให้ข้อมูลป้อนกลับแก่ผู้เรียน เพื่อการปรับปรุงพัฒนาและให้ความช่วยเหลือตามความต้องการของผู้เรียน

การวัดประเมินผลฐานสมรรถนะ

Formative Assessment การประเมินเพื่อพัฒนา เป็นกิจกรรมในกระบวนการเรียนการสอน สามารถประเมินตนเองระหว่างเรียน เพื่อปรับปรุงวิธีการเรียนรู้ และพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียนให้ดีขึ้น(Assessment for Learning)
Assessment of Learning การประเมินผลการเรียนรู้ ใช้วิธีวัดจากพฤติกรรม การกระทำ การปฏิบัติของผู้เรียนในสถานการณ์ต่าง ๆ ที่แสดงถึงความสามารถในการประยุกต์ใช้ K S A ตามเกณฑ์ โดยประเมินแบบไม่อิงกลุ่ม
ใช้สถานการณ์เป็นฐาน ใช้สถานการณ์เป็นฐาน เพื่อให้บริบทการประเมินเป็นไปตามสภาพจริง หรือใกล้เคียงสภาพจริงมากที่สุด
ประเมินเมื่อพร้อม ผู้เรียนจะได้รับการประเมินเมื่อพร้อม หากไม่ผ่านการประเมินตามเกณฑ์ ต้องได้รับการสอนซ่อมเสริม หรือได้รับความช่วยเหลือที่เหมาะสมกับบริบทของผู้เรียน เพื่อให้ผ่านตามเกณฑ์ และสามารถก้าวสู่การเรียนรู้ในระดับที่สูงขึ้น
Authentic Assessment ประเมินเพื่อพัฒนาใช้วิธีการประเมินตามสภาพจริงจากสิ่งที่ผู้เรียนปฏิบัติได้จริง เช่น แฟ้มสะสมผลงาน ชิ้นงาน การปฏิบัติ รวมถึงการประเมินตนเอง และการประเมินโดยเพื่อน
Summative Assessment ประเมินตัดสินผล มุ่งวัดสมรรถนะองค์รวมที่แสดงถึงความสามารถในการประยุกต์ใช้ K nowledge S kill A ttitude and V alues
ในการปฏิบัติงานในสถานการณ์ต่าง ๆ
การรายงานผล การให้ข้อมูลพัฒนาการของผู้เรียนในด้านต่าง ๆ ที่ช่วยให้ผู้ปกครองและผู้เกี่ยวข้องได้ข้อมูลเกี่ยวกับการเรียนรู้ และพัฒนาการของผู้เรียนตามความเป็นจริงอย่างรอบด้าน ตามความเหมาะสมกับหลักสูตรสถานศึกษา

แนวทางการจัดการเรียนรู้และการประเมินการเรียนรู้ฐานสมรรถนะ

การจัดการเรียนรู้ยึดผลลัพธ์การเรียนรู้เชิงสมรรถนะเป็นเป้าหมายการเรียนรู้ (Objective)
การออกแบบการเรียนรู้ (Learning)
การประเมินผลการเรียนรู้ (Evaluation)

แนวทางการจัดการเรียนรู้และการประเมินการเรียนรู้

การจัดการเรียนรู้

ผู้เรียนทุกคนสามารถประสบความสาเร็จได้ตามความถนัดความชอบ และศักยภาพในรูปแบบของตนเอง การจัดการเรียนรู้จึงต้องสนับสนุนให้ผู้เรียนเป็นเจ้าของการเรียนรู้ที่เอื้อให้ ผู้เรียนค้นหาตัวเอง เพื่อ…

- เลือกเส้นทางการเรียนรู้(Learning Pathways)
- ตอบสนองความแตกต่างของผู้เรียน (Different Instruction)
- มีความยืดหยุ่นเพื่อสนับสนุนการเรียนรู้ของผู้เรียนเป็นรายบุคคล (Individual Support)
- คำนึงถึงจังหวะในการเรียนรู้ของผู้เรียน (Self-Pacing)
- สอดคล้องกับบริบทของผู้เรียน ชุมชนแวดล้อม และจุดเน้นของสถานศึกษา

การวัดและประเมินการเรียนรู้

เพื่อให้บรรลุเป้าหมายการเรียนรู้ การออกแบบการเรียนรู้ ต้องผสานกันไปกับการประเมิน โดยมีการวิเคราะห์ผู้เรียนรายบุคคลว่ามีความสามารถ ความสนใจสิ่งใด เพื่อนำไปสู่
การออกแบบการเรียนรู้ที่สอดคล้องและเหมาะสมกับการพัฒนาสมรรถนะของผู้เรียนแต่ละบุคคล

ผู้เรียนจะได้รับข้อมูลป้อนกลับจากการประเมินตนเอง และผู้อื่นประเมิน ทั้งในขณะที่ปฏิบัติกิจกรรม และหลังจากการปฏิบัติกิจกรรม นำไปสู่การปรับปรุง และพัฒนาการเรียนรู้ของตน

รวมทั้งได้รับการสนับสนุนช่วยเหลือที่สอดคล้องกับความต้องการบนเส้นทาง การเรียนรู้ของตนเองในระยะเวลาที่แตกต่างกัน ตามความจาเป็นของแต่ละคน เพื่อเอื้อให้ผู้เรียนได้พัฒนาสมรรถนะเต็มตามศักยภาพสู่ระดับความสามารถที่สูงขึ้น

แนวทางการจัดการเรียนรู้และการประเมินการเรียนรู้

การตัดสินผลการเรียน

ส่วนที่ 1 ตัดสินผลการเรียนตามผลลัพธ์การเรียนรู้โดยกำหนดเป็นระดับผลการเรียนซึ่งสะท้อนถึงความก้าวหน้าในการเรียนรู้ของผู้เรียน เช่น กำหนดเป็นระบบสัญลักษณ์ ระบบตัวอักษร หรือคำสำคัญอื่นที่สถานศึกษากำหนด ซึ่งพิจารณาจากข้อมูล หรือหลักฐานที่เป็นผลจากการเรียนรู้

ส่วนที่ 2 ตัดสินผลการพัฒนาสมรรถนะหลักของผู้เรียน ตามระดับความสามารถที่ส่วนกลาง กำหนด (ระดับต้น กำลังพัฒนา สามารถ และเหนือความคาดหวัง) ซึ่งพิจารณาจากข้อมูล หรือหลักฐานที่เป็นผลจากการเรียนรู้ กรณีที่สถานศึกษากำหนดสมรรถนะเพิ่มเติมให้สถานศึกษากำหนดเกณฑ์ระดับความสามารถให้สอดคล้องกับแนวทางที่ส่วนกลางกำ หนดด้วย