การพัฒนาศักยภาพครูผู้สอนสู่การประเมินเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ (Assessment for Learning) ฉบับปฏิบัติการสำหรับสถานศึกษา

October 28, 2025 ดร.อนุศร หงษ์ขุนทด 7 Views 0 Comments

แชร์เรื่องนี้

การพัฒนาศักยภาพครูผู้สอนสู่การประเมินเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ (Assessment for Learning) ฉบับปฏิบัติการสำหรับสถานศึกษา

ดร.อนุศร หงษ์ขุนทด
ศึกษานิเทศก์ วิทยฐานะศึกษานิเทศก์เชี่ยวชาญ สพม.นครราชสีมา
Musicmankob@gmail.com 28 ตุลาคม 2568

__________________________________

บทนำ: ปรับกระบวนทัศน์การประเมิน จาก “การตัดสิน” สู่ “การพัฒนา”

ในบริบทของการศึกษาศตวรรษที่ 21 ที่มุ่งเน้นการสร้างสมรรถนะและพัฒนาผู้เรียนเป็นรายบุคคล (Personalized Learning) กระบวนการวัดและประเมินผลแบบดั้งเดิมที่เน้นการตัดสินผลสัมฤทธิ์ (Assessment of Learning) เพียงอย่างเดียวอาจไม่เพียงพออีกต่อไป สถานศึกษาจำเป็นต้องปรับกระบวนทัศน์ (Paradigm Shift) ไปสู่การประเมินที่มุ่ง “พัฒนา” ผู้เรียนเป็นสำคัญ

คู่มือฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นแนวทางเชิงปฏิบัติการสำหรับผู้บริหารสถานศึกษา ศึกษานิเทศก์ และครูผู้สอน ในการวางระบบและพัฒนาศักยภาพครูผู้สอนให้สามารถออกแบบและจัดการประเมินในชั้นเรียนเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียน (Assessment for Learning – AfL) ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

นิยามและหลักการสำคัญของ Assessment for Learning (AfL)

Assessment for Learning (AfL) ไม่ใช่เครื่องมือ แต่เป็น “ปรัชญา” และ “กระบวนการ” ที่ครูและนักเรียนใช้สารสนเทศ (Information) ที่ได้จากการประเมิน เพื่อปรับการเรียนการสอนในปัจจุบันและอนาคตให้สอดคล้องกับเป้าหมายการเรียนรู้ ¹

หัวใจสำคัญของ AfL คือการประเมินที่เกิดขึ้น “ในชั้นเรียน” (Classroom-Based Assessment) และ “ระหว่างเรียน” (Formative Assessment) ¹ โดยมีเป้าหมายหลัก 2 ประการ ¹:

สำหรับครู: เพื่อรวบรวมสารสนเทศเกี่ยวกับความก้าวหน้าและความเข้าใจคลาดเคลื่อนของผู้เรียน สำหรับนำไป “ปรับปรุงและพัฒนากระบวนการจัดการเรียนรู้” ของตนเอง ¹
สำหรับนักเรียน: เพื่อให้ได้ข้อมูลป้อนกลับ (Feedback) ที่ชัดเจน ทำให้ผู้เรียน “ได้รู้ว่าจะพัฒนาหรือปรับปรุงผลการเรียนของตัวเองหลังจากรู้ผลการประเมินของตัวเองแล้ว” ³

วิเคราะห์ “ไตรภาค” ของการประเมิน (The Trilogy of Assessment)

เพื่อให้การพัฒนาศักยภาพครูเป็นไปอย่างตรงจุด จำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องสร้างความเข้าใจที่ชัดเจนในการประเมินทั้ง 3 รูปแบบ ซึ่งมีความสัมพันธ์กันแต่มีเป้าหมายที่แตกต่างกัน ดังแสดงในตารางที่ 1

ตารางที่ 1: เปรียบเทียบกระบวนทัศน์การประเมิน (Assessment Paradigm Comparison)

มิติเปรียบเทียบ	Assessment for Learning (AfL)	Assessment of Learning (AoL)	Assessment as Learning (AaL)
ความหมาย	การประเมิน เพื่อ พัฒนาการเรียนรู้	การประเมิน ผล การเรียนรู้	การประเมิน ในฐานะ การเรียนรู้
เป้าหมายหลัก	เพื่อให้ข้อมูลป้อนกลับ (Feedback) และปรับการสอน ²	เพื่อตัดสินผลสัมฤทธิ์ (Judgement) หรือให้เกรด ²	เพื่อให้ผู้เรียนกำกับและประเมินการเรียนรู้ของตนเอง ⁴
เวลาดำเนินการ	ระหว่างเรียน (Formative)	สิ้นสุดหน่วย/ปลายภาค (Summative)	ระหว่างเรียน (Student-led Formative)
ผู้ประเมินหลัก	ครู (ประเมินนักเรียน)	ครู (ประเมินนักเรียน)	นักเรียน (ประเมินตนเอง)
การใช้ผล	ครู: ปรับแผนการสอน นักเรียน: ปรับปรุงการเรียนรู้	ผู้บริหาร/ผู้ปกครอง: รับทราบผลสัมฤทธิ์ ครู: ให้เกรด	นักเรียน: ตระหนักรู้, วางแผน, และปรับกลยุทธ์การเรียนรู้ของตนเอง
แหล่งข้อมูลอ้างอิง	²	²	²

กระบวนการพัฒนาครูแบบเดิมมักมุ่งเน้นการเปลี่ยนจาก AoL ไปเป็น AfL (ครูประเมินเพื่อพัฒนา) แต่การเปลี่ยนกระบวนทัศน์อย่างแท้จริงในคู่มือนี้ จะมุ่งไปสู่การพัฒนาครูให้สามารถจัดกระบวนการที่นำไปสู่ Assessment as Learning (AaL) หรือ “การประเมินขณะเรียนรู้” ⁴ ซึ่งเป็นจุดที่นักเรียนสามารถ “ตระหนักในการเรียนรู้ของตนเอง” และ “ประเมินและปรับปรุงการเรียนรู้ของตน” ได้ ⁴ นี่คือการสร้างผู้เรียนที่ประเมินตนเองเป็น (Self-Regulated Learners) อย่างแท้จริง

การประเมิน 4 มิติ (The 4 Domains of Assessment)

AfL ไม่ได้มุ่งเน้นการประเมินเฉพาะด้านความรู้ (Knowledge) เท่านั้น แต่ควรมองผู้เรียนอย่างรอบด้าน โดยครอบคลุม 4 มิติหลัก ¹:

ด้านความรู้และความเข้าใจ (Knowledge and Understanding): ข้อเท็จจริง, มโนทัศน์, ทฤษฎี, การประยุกต์ใช้
ด้านทักษะ (Skills): ทักษะการคิด, การปฏิบัติ, การสร้างสัมพันธภาพ, ทักษะการค้นหาความรู้
ด้านเจตคติและค่านิยม (Attitudes and Values): ความเชื่อ, พฤติกรรมการเรียนรู้ต่อสาระวิชาและสังคม
ด้านพฤติกรรม (Behavior): การประพฤติปฏิบัติตน, มนุษย์สัมพันธ์, สมรรถนะในการทำงาน

การพัฒนาครูจึงต้องมุ่งเน้นให้ครูสามารถออกแบบเครื่องมือ AfL ที่สามารถรวบรวมสารสนเทศได้ครบถ้วนทั้ง 4 มิตินี้

ส่วนที่ 1: กลยุทธ์การพัฒนาศักยภาพครู (Strategies for Teacher Professional Development)

การจะผลักดันให้ครูนำ AfL ไปใช้ในชั้นเรียนอย่างมีประสิทธิภาพ ไม่สามารถเกิดขึ้นได้จากการอบรมเพียงครั้งเดียว แต่ต้องอาศัยกลไกการสนับสนุนที่ต่อเนื่องและเป็นระบบภายในสถานศึกษา

1.1 การสร้างความเข้าใจและการสนับสนุนระดับสถานศึกษา (School-Wide Implementation)

บทบาทของผู้บริหารสถานศึกษาถือเป็นปัจจัยชี้ขาดความสำเร็จ ผู้บริหารต้อง “สร้างความเข้าใจที่ถูกต้อง” ให้กับครูทุกคนในโรงเรียนเกี่ยวกับปรัชญาของ AfL และ “สนับสนุนให้ครูใช้การประเมินรูปแบบต่างๆ” อย่างเหมาะสมกับบริบทของผู้เรียน ²

ในระดับนโยบาย สถานศึกษาและหน่วยงานต้นสังกัดจำเป็นต้องปรับเปลี่ยนวิธีคิด โดย “ให้ความสำคัญต่อการประเมินเพื่อพัฒนาการเรียนรู้” (AfL, Formative Assessment, Authentic Assessment) “มากกว่าการประเมินที่เป็นมาตรฐาน” (Standardized large-scale assessment) ² เนื่องจากการประเมินระหว่างเรียนในชั้นเรียนสามารถพัฒนาผู้เรียนได้ตรงจุดและทันเวลามากกว่า ²

1.2 กลไกการพัฒนาผ่านชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) และการศึกษาบทเรียน (Lesson Study)

ชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (Professional Learning Community – PLC)

PLC ควรถูกใช้เป็นกลไกหลักในการขับเคลื่อน AfL โดยเป็นพื้นที่ปลอดภัยให้ครูได้ “ทำงานประสานกัน” 3 เพื่อวิเคราะห์ปัญหาและแลกเปลี่ยนแนวทางการประเมินในชั้นเรียน แนวทางปฏิบัติในวง PLC เพื่อพัฒนา AfL ได้แก่ การที่ครูแบ่งกลุ่มระดมสมองเพื่อตั้งคำถามต่อการปฏิบัติงานเดิม (เช่น “เหตุใดนักเรียนจึงไม่กล้าตอบคำถามในชั้นเรียน”) และร่วมกันออกแบบกิจกรรมการประเมินใหม่ๆ เพื่อแก้ปัญหานั้น 3

การศึกษาบทเรียน (Lesson Study)

Lesson Study คือกระบวนการที่เป็นรูปธรรมที่ทีม PLC สามารถนำมาใช้เพื่อพัฒนาและ “สังเกตการประเมินระหว่างเรียน” (Formative Assessment) ในบริบทของชั้นเรียนจริง 7 กระบวนการนี้ช่วยให้ครูได้เห็น “หลักฐานการเรียนรู้” (Evidence of Learning) ของนักเรียนอย่างชัดเจน 8

ขั้นตอนการใช้ Lesson Study เพื่อพัฒนา AfL มีดังนี้ 8:

กำหนดเป้าหมาย (Plan): ทีมครู (PLC) “กำหนดเป้าหมายการเรียนรู้” ที่ชัดเจน ⁸ และร่วมกันออกแบบแผนการสอนที่ “ฝัง” (Embed) กิจกรรมการประเมิน AfL ไว้อย่างชัดเจน (เช่น การใช้คำถามเชิงยุทธวิธี ⁷ หรือการประเมินโดยเพื่อน)
สังเกตการณ์ (Do & See): ครู 1 คนในทีมดำเนินการสอนตามแผน ทีมครูที่เหลือทำหน้าที่สังเกตการณ์ โดยมุ่งเน้นไปที่ “การตอบสนองของนักเรียน” ต่อกิจกรรม AfL และรวบรวมหลักฐานการเรียนรู้ ⁸
สะท้อนผล (Reflect): ทีม PLC นำหลักฐานที่ได้จากการสังเกตมาสะท้อนผลร่วมกัน เพื่อ “ปรับการสอน” และพัฒนากิจกรรม AfL ให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้นในครั้งต่อไป ⁸

1.3 บทบาทผู้บริหารและศึกษานิเทศก์: การนิเทศแบบสอนงาน (Coaching) เพื่อการประเมินในชั้นเรียน

การนิเทศแบบสอนงาน (Coaching) แตกต่างจากการนิเทศแบบ “จับผิด” แต่คือ “การสื่อสารแบบสองทาง” (Two-way Communication) ที่มุ่งเน้น “การพัฒนาผลการปฏิบัติงาน” (Performance) และ “ศักยภาพ” (Potential) ของครู ⁹

กระบวนการ Coaching เพื่อพัฒนา AfL ประกอบด้วย ⁹:

การวางแผน (Planning): ผู้นิเทศ (Coach) และครู (Coachee) ร่วมกัน “วิเคราะห์หลักสูตร” และ “วางแผนการประเมิน” ² โดยกำหนดเป้าหมาย AfL ที่ชัดเจน
การให้ความรู้ (Informing): ผู้นิเทศอาจจัดอบรมเชิงปฏิบัติการย่อย (Small-group Workshop) เพื่อสร้างความเข้าใจในเทคนิค AfL ที่จำเป็น ⁹
การสังเกตการณ์ (Doing/Observation): ผู้นิเทศเข้าสังเกตการสอน โดยมุ่งเน้นดู “การใช้ Informal Assessment” ⁹ และทักษะการให้ข้อมูลป้อนกลับของครู
การสะท้อนคิด (Reinforcing/Evaluating): หัวใจสำคัญคือการ “ประชุมสรุปและสะท้อนความคิดเห็น” ¹⁰ หลังการสังเกต โดยใช้ข้อมูลเชิงประจักษ์ ⁹ เพื่อช่วยให้ครูมองเห็นจุดแข็งและจุดที่ควรพัฒนาในการใช้ AfL

โมเดลการพัฒนาครูที่มีประสิทธิภาพสูงสุดคือการ “บูรณาการ” ทั้ง 3 กลไกนี้เข้าด้วยกัน กล่าวคือ PLC ทำหน้าที่เป็น “ทีม” (The Team), Lesson Study ทำหน้าที่เป็น “กระบวนการ” (The Process) ในการสร้างและทดลองนวัตกรรมการประเมิน และ Coaching ทำหน้าที่เป็น “การสนับสนุนเชิงลึก” (The Support) จากผู้เชี่ยวชาญ (ผู้นิเทศ/ผู้บริหาร) ที่ช่วยให้ทีม PLC บรรลุเป้าหมาย AfL ได้อย่างตรงจุด

ส่วนที่ 2: เครื่องมือและเทคนิคหลักของ AfL (The Core AfL Toolkit)

การพัฒนาศักยภาพครูต้องมุ่งเน้นให้ครูมี “คลังเครื่องมือ” (Toolkit) ที่หลากหลาย เพื่อเลือกใช้ให้เหมาะสมกับเนื้อหาและผู้เรียน

2.1 เทคนิคที่ 1: การประเมินแบบไม่เป็นทางการ (Informal Assessment)

นี่คือหัวใจสำคัญที่ทำให้ AfL สามารถเกิดขึ้นได้จริงในชั้นเรียนที่มีนักเรียนจำนวนมาก การประเมินแบบไม่เป็นทางการ คือการประเมินที่ “ผลไม่ได้อยู่ในรูปแบบของตัวเลข” ¹¹ แต่เป็นการเก็บข้อมูลที่เกิดขึ้น “ตลอดเวลา” โดยที่ผู้เรียนอาจ “ไม่รู้ตัวว่าถูกประเมิน” ¹² เพื่อ “สังเกตพฤติกรรมทั่วไป” (Typical behavior) หรือ “นิสัยการทำงาน” (Work habits) ¹² ตัวอย่างเช่น การสังเกตพฤติกรรม, การสอบปากเปล่า, การพูดคุย, การใช้คำถาม, การเขียนสะท้อนการเรียนรู้ ¹³

ความท้าทายในการพัฒนาครูไม่ใช่การ “เพิ่มภาระงาน” (เช่น การสร้างแบบทดสอบย่อยบ่อยๆ) แต่คือการ “จัดระบบสิ่งที่ทำอยู่แล้ว” (Systematizing the Informal) ครูต้องได้รับการพัฒนาทักษะในการ “บันทึก” ข้อมูลที่ได้จากการสังเกตหรือพูดคุยเหล่านี้อย่างเป็นระบบ (เช่น การใช้ Checklist หรือสมุดบันทึก) เพื่อให้ข้อมูลเหล่านั้นกลายเป็น “สารสนเทศ” ที่นำไปใช้ในวงจรการให้ข้อมูลป้อนกลับ (ส่วนที่ 4) ได้อย่างแท้จริง

2.2 เทคนิคที่ 2: ศิลปะการตั้งคำถาม (The Art of Questioning)

การตั้งคำถามในแนวทาง AfL ไม่ได้มีไว้เพื่อ “ตรวจสอบความจำ” แต่มีไว้เพื่อ “ส่งเสริมการเรียนรู้” ¹⁵ และ “กระตุ้นการคิดระดับสูง” ¹⁶ เพื่อ “ตรวจสอบความเข้าใจที่มีประสิทธิภาพ” ¹⁵

แนวทางการพัฒนาครูในเรื่องนี้ ได้แก่:

การใช้คำถามปลายเปิด (Open-ended Questions): ครูต้องได้รับการฝึกให้เปลี่ยนจากคำถาม “ใช่/ไม่ใช่” ไปสู่คำถามปลายเปิดที่ “มีประโยชน์มากกว่าในการกระตุ้นการคิด” ¹⁶

การตั้งคำถามเพื่อกระตุ้นเด็ก: โดยเฉพาะในระดับปฐมวัยหรือประถมต้น ครูต้องใช้ “คำถามให้สังเกต” (เช่น “นักเรียนเห็นอะไรบ้าง”) เพื่อเป็นจุดเริ่มต้นของการเรียนรู้เชิงวิทยาศาสตร์ ¹⁷

การถามถึงกระบวนการ: ครูควรถามเพื่อ “ส่งเสริมให้นักเรียนเข้าใจกระบวนการทำงานของตนเอง” ¹⁵ (เช่น “นักเรียนมีวิธีคิดอย่างไรจึงได้คำตอบนี้”)

การแก้ปัญหานักเรียนไม่กล้าถาม: หากนักเรียนเงียบ ครูสามารถใช้เทคนิคให้นักเรียน “แบ่งกลุ่มระดมเขียนข้อคำถาม” ที่สงสัยลงในกระดาษ แล้วนำมาอภิปรายในชั้นเรียน ³

2.3 เทคนิคที่ 3: การสังเกตพฤติกรรมและการพูดคุย (Observation and Classroom Conversations)

การสังเกตพฤติกรรม (Observation):

หลักการ: การสังเกตต้อง “มีจุดประสงค์ที่ชัดเจน” ว่าต้องการสังเกตอะไร (เช่น การมีส่วนร่วม, ความตั้งใจ, ทักษะการทำงานกลุ่ม) ¹⁸

เครื่องมือ: ครูควรใช้เครื่องมือช่วยบันทึก เช่น “แบบบันทึกการสังเกต” ¹⁹ หรือ “แบบตรวจสอบรายการ (Checklist)” ¹⁸

ขั้นตอนปฏิบัติ (สำหรับครู): ²⁰

เตรียมตัว: กำหนดสิ่งที่จะสังเกต และเตรียมเครื่องมือบันทึก
ลงมือสังเกต: อยู่ในตำแหน่งที่ใกล้เด็กพอที่จะได้ยินและเห็นชัดเจน สังเกตอย่างต่อเนื่อง
จดบันทึกผล: บันทึกพฤติกรรมทันที โดย “ห้ามใส่ความคิดเห็นส่วนตัวลงไปอย่างเด็ดขาด” (เช่น บันทึกว่า “นักเรียน A เสนอความคิดเห็น 3 ครั้ง” ไม่ใช่ “นักเรียน A เก่งมาก”)

การพูดคุยและการสอบปากเปล่า (Conversation and Oral Examination):

เป้าหมาย: ใช้เพื่อติดตามตรวจสอบว่าผู้เรียน “ได้เรียนรู้ไปมากน้อยเพียงใด” ²¹ และใช้ “วินิจฉัยปัญหา” ที่อาจเป็นอุปสรรคต่อการเรียนรู้ ²¹
การสอบปากเปล่า: ไม่ใช่การท่องจำมาตอบ แต่ครูต้อง “เตรียมคำถาม” ที่ให้นักเรียน “สะท้อนความคิด” ออกมา ²¹ และครูต้อง “จดบันทึก” คำตอบเพื่อนำมาทบทวนและให้ข้อมูลป้อนกลับ ²¹
การพูดคุย (รายบุคคล/กลุ่ม): เป็นการสื่อสารสองทางที่ครูและนักเรียนต้อง “เปิดใจ” และพูดคุยอย่างตรงไปตรงมาเกี่ยวกับกระบวนการเรียนรู้ ²¹

2.4 เทคนิคที่ 4: การประเมินตนเอง (Self-Assessment) และการประเมินโดยเพื่อน (Peer Assessment)

นี่คือหัวใจสำคัญของ Assessment as Learning (AaL) ที่ครูต้องสร้างให้เกิดขึ้นในชั้นเรียน

การประเมินตนเอง (Self-Assessment):

นิยาม: คือการเปิดโอกาสให้ผู้เรียน “ตรวจสอบความก้าวหน้าของตนเอง” ²² และ “ประเมินผลเปรียบเทียบกับเป้าหมาย” หรือเกณฑ์ที่กำหนด ⁴
วิธีการ: สามารถทำได้หลายรูปแบบ เช่น การเขียนผังมโนทัศน์ (Mind Map) เพื่อสรุปความเข้าใจของตนเอง ²² หรือการเขียนสะท้อนการเรียนรู้ (Learning Reflection) ¹³
การใช้ Rubrics: การวิจัยชี้ให้เห็นว่าการใช้เกณฑ์รูบริค (Rubrics) ช่วยให้นักเรียนประเมินตนเองได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยเฉพาะในวิชาที่เน้นทักษะกระบวนการ เช่น คณิตศาสตร์ ²³

การประเมินโดยเพื่อน (Peer Assessment):

นิยาม: คือการที่ผู้เรียน “ร่วมกันอภิปราย” และ “ให้ข้อมูลย้อนกลับ” ซึ่งกันและกัน ²² เพื่อช่วยกันพัฒนาผลงาน
เงื่อนไขสำคัญ: การประเมินโดยเพื่อนจะล้มเหลวหากไม่มีเกณฑ์ที่ชัดเจน ครูผู้สอนต้อง “อธิบายผลที่คาดหวัง (เกณฑ์)” ให้ผู้เรียนทราบอย่างชัดเจนก่อนลงมือประเมิน ¹⁶ เพื่อให้ผู้เรียน “มีความเข้าใจอย่างชัดเจนว่ากำลังตรวจสอบอะไร” ในงานของเพื่อน ¹⁶

2.5 เทคนิคที่ 5: การเขียนสะท้อนการเรียนรู้ (Learning Reflection)

เทคนิคนี้เป็นเครื่องมือ AfL และ AaL ที่ทรงพลัง ประโยชน์หลักคือครู “ได้เรียนรู้ความคิดของผู้เรียน” และได้รับทราบว่าผู้เรียน “เข้าใจหรือไม่เข้าใจเรื่องอะไรบ้าง” ¹³ ซึ่งครูสามารถนำข้อมูลนี้ไปพัฒนาการจัดการเรียนรู้ของตนเองได้โดยตรง

แนวทางปฏิบัติ: ครูควรอธิบายความหมายและความสำคัญของการประเมินตนเอง และอธิบายคำถามในภาษาที่ง่าย เพื่อให้นักเรียนตอบได้ตรงประเด็น ¹³

ตารางที่ 2: ตัวอย่างข้อคำถามเพื่อการสะท้อนการเรียนรู้ (Sample Reflection Prompts)

(อ้างอิงจาก 13)

ประเภทคำถาม	ตัวอย่างข้อคำถามสำหรับนักเรียน	ตัวอย่างคำตอบของนักเรียน (จาก )
สะท้อนสิ่งที่ได้เรียนรู้ (What)	1. นักเรียนเรียนรู้อะไรใหม่ๆ จากการทำกิจกรรม/การเรียนวิชานี้?	“คำศัพท์ที่เคยเขียนไม่ถูกก็เขียนถูก คำที่ไม่รู้ความหมายก็รู้ความหมาย”
	2. สิ่งที่นักเรียนทำได้ดีในการเรียนคาบนี้คืออะไร?	“ได้แนวทางการทำข้อสอบเข้ามหาวิทยาลัย”
สะท้อนกระบวนการ (How)	3. นักเรียนมีวิธีการเรียนรู้ในเรื่องนี้อย่างไร (เช่น อ่านเอง, ถามเพื่อน, ลองทำ)?	(นักเรียนอธิบายวิธีของตนเอง)
สะท้อนการพัฒนา (Next Steps)	4. สิ่งที่นักเรียนคิดว่าควรพัฒนาให้ดียิ่งขึ้นคืออะไร?	(นักเรียนระบุจุดอ่อนของตนเอง)
สะท้อนความรู้สึก (Feelings)	5. นักเรียนรู้สึกอย่างไรกับคาบเรียน/วิชานี้?	“เป็นอะไรที่เปิดโลกภาษาไทยมาก”

ส่วนที่ 3: ตัวอย่างกิจกรรมในชั้นเรียน (Practical Guide: Classroom Activities)

ส่วนนี้จะนำเสนอการประยุกต์ใช้เทคนิค AfL จากส่วนที่ 2 ในแผนการจัดการเรียนรู้จริง ทั้งในระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษา

3.1 ระดับประถมศึกษา (Primary Level Examples)

ตัวอย่าง 1: วิชาวิทยาศาสตร์ ป.5 เรื่อง การเปลี่ยนแปลงของสาร

(อ้างอิงแนวคิดจาก 16)

เป้าหมาย (ตัวชี้วัด): (ว 3.1 ป.5/x) เข้าใจสมบัติของสารและความสัมพันธ์ระหว่างสมบัติของสาร ¹⁶

กิจกรรม AfL (การสืบเสาะ): กิจกรรมทดลองกลุ่ม “การละลายของสาร (น้ำตาล เกลือ แป้ง) ในน้ำ”

การประยุกต์ใช้เทคนิค AfL:

การตั้งคำถาม (Questioning) (ขั้นนำ): ครูใช้คำถามปลายเปิดเพื่อประเมินความรู้เดิม (Prior Knowledge) เช่น “นักเรียนมีความรู้อะไรบ้างเกี่ยวกับกิจกรรมนี้ก่อนเริ่มเรียน” ²⁷ “นักเรียนคิดว่าเมื่อใส่น้ำตาลลงไปในน้ำแล้วคน น้ำตาลจะหายไปไหน เพราะอะไร” ¹⁶
การสังเกต (Observation) (ระหว่างทำ): ขณะนักเรียนทำกิจกรรมกลุ่ม ครูเดินสังเกตพฤติกรรมการทดลองและการทำงานกลุ่ม โดยใช้ “Checklist” ¹⁸ บันทึกข้อมูล (เช่น 1. ทักษะการใช้ช้อนตักสาร 2. การจดบันทึกผล 3. การแบ่งหน้าที่ในกลุ่ม) ²⁶
การพูดคุย (Conversation) (ระหว่างทำ/สรุป): ครูใช้การพูดคุยเพื่อตรวจสอบความเข้าใจเชิงมโนทัศน์ (Conceptual Understanding) เช่น “นักเรียนอธิบายการสังเกตของตนเองได้หรือไม่” ²⁷ “ทำไมแป้งจึงไม่หายไปเหมือนเกลือ” ²⁸

ตัวอย่าง 2: วิชาภาษาไทย ป.3 เรื่อง การเขียนเรื่องสั้นตามจินตนาการ

(อ้างอิงแนวคิดจาก 16)

เป้าหมาย: นักเรียนสามารถเขียนเรื่องสั้นโดยมีองค์ประกอบ (คำนำ, เนื้อเรื่อง, สรุป)

กิจกรรม AfL (การประเมินโดยเพื่อน): “นักวิจารณ์รุ่นจิ๋ว”

การประยุกต์ใช้เทคนิค AfL (Peer Assessment):

กำหนดเกณฑ์ (Setting Criteria): ครูและนักเรียน “ร่วมกัน” กำหนดเกณฑ์การประเมินง่ายๆ ¹⁶ (เช่น 1. มีตัวละคร 2. มีเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น 3. จบเรื่องน่าสนใจ)
แลกเปลี่ยนผลงาน: นักเรียนจับคู่ (Pair) แลกเปลี่ยนเรื่องที่ตนเองเขียน
ให้ Feedback: เพื่อนประเมินโดยใช้เกณฑ์ (เช่น วาดรูปดาวให้ 1-3 ดวงในแต่ละข้อ) และ “ร่วมกันอภิปราย” ²² โดยใช้หลักการ “2 Stars and a Wish” (บอกสิ่งที่ชอบ 2 อย่าง และสิ่งที่อยากให้เพื่อนพัฒนา 1 อย่าง)
ปรับปรุง (Adjusting): นักเรียนนำผลงานกลับมาแก้ไขตามคำแนะนำของเพื่อน ก่อนส่งให้ครูประเมินผล (AoL)

3.2 ระดับมัธยมศึกษา (Secondary Level Examples)

ตัวอย่าง 1: วิชาภาษาอังกฤษ ม.2 เรื่อง การพูดนำเสนอ “My Favorite Hobby”

(อ้างอิงแนวคิดจาก 16)

เป้าหมาย (ตัวชี้วัด): (ต 1.2 ม.2/x) พูดและเขียนเพื่อขอและให้ข้อมูลเกี่ยวกับตนเองและเรื่องใกล้ตัว ³⁰

กิจกรรม AfL (การประเมินตนเองและประเมินโดยเพื่อน): “Practice and Polish” (ฝึกฝนและขัดเกลา)

การประยุกต์ใช้เทคนิค AfL (Self & Peer Assessment):

Self-Assessment: นักเรียนเตรียมบทพูดและฝึกซ้อม โดยอาจอัดวิดีโอตนเอง ²¹ จากนั้นประเมินตนเองโดยใช้ “Rubric” ที่ครูให้ (เกณฑ์: 1. Fluency 2. Pronunciation 3. Content) ²³
Peer Assessment: นักเรียนนำเสนอในกลุ่มย่อย (4-5 คน) เพื่อนที่เหลือในกลุ่มทำหน้าที่เป็นผู้ประเมิน โดยใช้ Rubric เดียวกัน และเขียน “ข้อมูลย้อนกลับ” ที่เป็นประโยชน์ลงในแบบฟอร์ม ¹⁶ (เช่น “You spoke clearly, but you should add more examples of your hobby.”)
Adjusting: นักเรียนนำ Feedback จากเพื่อนไป “ปรับปรุง” ผลงานของตนเอง ก่อนที่จะนำเสนอจริงหน้าชั้นเรียนในคาบถัดไป

ตัวอย่าง 2: วิชาคณิตศาสตร์ ม.5 เรื่อง การหาผลคูณและผลหารของจำนวนจริงในรูปกรณฑ์

(อ้างอิงแนวคิดจาก 12)

เป้าหมาย (ตัวชี้วัด): (ค 1.1 ม.5/1) เข้าใจความหมายและใช้สมบัติเกี่ยวกับการบวก การคูณ…ของจำนวนจริงในรูปกรณฑ์ ³¹

กิจกรรม AfL (การประเมินแบบไม่เป็นทางการ): “Check-in ระหว่างทาง”

การประยุกต์ใช้เทคนิค AfL (Informal Assessment & Conversation):

Posing Problem: ครูนำเสนอสถานการณ์ปัญหาและให้นักเรียนทำใบกิจกรรม (Solving Problem) ³¹
Observation & Conversation: ขณะนักเรียนลงมือแก้ปัญหา ครู “เดินสังเกต” ¹² และ “พูดคุย” ²¹ เป็นรายบุคคล โดยมุ่งเป้าไปที่นักเรียนที่แสดงท่าทีสับสนหรือหยุดชะงัก
Immediate Feedback: เมื่อครูพบนักเรียนที่ติดขัด (เช่น คำนวณ $sqrt(8) * sqrt(2)$ ผิดขั้นตอน) ครูจะใช้ “การสอบปากเปล่า” ²¹ ถามถึงวิธีคิด (“นักเรียนคิดอย่างไรถึงได้คำตอบนี้”) และให้ข้อมูลป้อนกลับเพื่อแก้ไขความเข้าใจคลาดเคลื่อน “ทันที” ³² แทนที่จะรอตรวจเมื่อนักเรียนส่งใบกิจกรรมตอนท้ายคาบ

ตัวอย่าง 3: วิชาสังคมศึกษา ม.ปลาย เรื่อง โครงงานฐานชุมชน (Project-Based Learning – PBL)

(อ้างอิงแนวคิดจาก 33)

เป้าหมาย: นักเรียนวิเคราะห์ปัญหาในชุมชนและเสนอแนวทางแก้ไขอย่างเป็นระบบ

กิจกรรม AfL (การประเมินจากหลายแหล่ง): PBL เป็นกระบวนการที่ยาวนาน จึงต้องมีการประเมิน AfL ตลอดเส้นทาง

การประยุกต์ใช้เทคนิค AfL:

Self-Assessment (การสะท้อนคิด): หลังจากการลงพื้นที่ชุมชนแต่ละครั้ง ครูใช้ “การเขียนสะท้อนการเรียนรู้” ³⁶ โดยใช้คำถาม เช่น “ปัญหา/อุปสรรคที่พบในการลงพื้นที่คืออะไร” “เรารู้สึกอย่างไร” “เราจะแก้ไขอย่างไรในครั้งต่อไป” ¹³
Peer Assessment: นักเรียนในกลุ่มประเมิน “การมีส่วนร่วม” ของสมาชิกในทีม ⁵ โดยใช้เกณฑ์ที่ตกลงกัน เพื่อให้เกิดการปรับปรุงการทำงานเป็นทีม
Community Assessment (การประเมินโดยผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง): ให้นักเรียนนำเสนอความก้าวหน้า (Progress Report) ของโครงงานต่อ “ตัวแทนชุมชน” หรือ “ผู้ปกครอง” ³³ และรับข้อมูลป้อนกลับจากพวกเขา เพื่อนำไป “ปรับปรุง” โครงงานก่อนการนำเสนอฉบับสมบูรณ์

ส่วนที่ 4: วงจรการพัฒนา: จากข้อมูลสู่การปฏิบัติ (The Development Loop: From Data to Action)

การรวบรวมข้อมูล AfL จะไร้ความหมาย หากครูไม่นำข้อมูลนั้นมาใช้ประโยชน์เพื่อ “พัฒนาผู้เรียน” และ “ปรับการสอน” ส่วนนี้คือกระบวนการปิดวงจร (Closing the Loop) ซึ่งเป็นขั้นตอนที่สำคัญที่สุด

4.1 การใช้ “ตัวชี้วัดระหว่างทาง” (Interim Indicators) เพื่อการพัฒนาผู้เรียนเป็นรายบุคคล

“ตัวชี้วัดระหว่างทาง” คือกลไกเชิงนโยบายของหลักสูตร ¹³ ที่เชื่อมโยงมาตรฐานการเรียนรู้ (AoL) เข้ากับการประเมิน AfL ในห้องเรียนได้อย่างเป็นรูปธรรม ³⁷

กระบวนการ (The Process):

วางแผน (Plan): ครูวิเคราะห์แผนการสอน ³⁷ โดยระบุ “ตัวชี้วัดระหว่างทาง” (ทักษะย่อยที่จำเป็น) และ “ตัวชี้วัดปลายทาง” (เป้าหมายของหน่วย) ให้ชัดเจน ³⁷
ปฏิบัติ (Do): ครูจัด “กิจกรรมการเรียนรู้เชิงรุก” (Active Learning) ที่ออกแบบมาเพื่อวัด “ตัวชี้วัดระหว่างทาง” นั้น ³⁸
ประเมิน (Check – AfL): ครูใช้เทคนิค AfL (เช่น การสังเกต, ใบงาน, การพูดคุย) เพื่อรวบรวมข้อมูลว่านักเรียน “ผ่าน” หรือ “ยังไม่ผ่าน” ตัวชี้วัดระหว่างทางนั้น ³⁹
พัฒนา (Act): ครูใช้ข้อมูลนี้เพื่อ “มุ่งพัฒนาผู้เรียนเป็นรายบุคคล” ³⁷ เช่น หากพบว่านักเรียน A, B, C ยังไม่ผ่านตัวชี้วัดระหว่างทางนี้ ครูต้องจัดกิจกรรม “ซ่อมเสริม” ⁴ ให้ผู้เรียนกลุ่มนี้ ก่อนที่จะก้าวไปสู่ตัวชี้วัดถัดไป

ตารางที่ 3: แผนผังการเชื่อมโยง “ตัวชี้วัดระหว่างทาง” สู่ “วงจร AfL”

(ตัวอย่างวิชาภาษาอังกฤษ ป.6 37)

ตัวชี้วัดระหว่างทาง (Interim)	กิจกรรม AfL	เครื่องมือ AfL	ข้อมูลที่รวบรวมได้ (AfL Data)	การดำเนินการ (Act)
ต 1.2 ป.6/4พูดและเขียนเพื่อขอและให้ข้อมูลเกี่ยวกับตนเอง…และเรื่องใกล้ตัว 37	กิจกรรม “My family’s favorite Thai Food” ³⁷	1. การสังเกตการสนทนา2. ใบงาน (เขียนประโยค) 39	– นักเรียน 5 คน ยังใช้โครงสร้างประโยคคำถาม (What is…?) ไม่ถูกต้อง – นักเรียน 3 คน ไม่กล้าพูด	1. ให้ Feedback รายบุคคล: เรียก 5 คนนั้นมาแนะนำโครงสร้างประโยค 162. ปรับการสอน: คาบต่อไป จัดกิจกรรมจับคู่พูดคุยซ้ำ โดยเน้น 3 คนที่ไม่กล้าพูด 40
ต 1.2 ป.6/1(ตัวชี้วัดปลายทาง) พูด/เขียนโต้ตอบในการสื่อสารระหว่างบุคคล 37	(ประเมินเมื่อจบบทเรียน)	(แบบประเมินการพูด/เขียน)	(ผลการประเมินสรุปรวม – AoL)	(ให้เกรด / ตัดสินผล)

4.2 พลังของข้อมูลป้อนกลับ (The Power of Effective Feedback): หลักการ 4 ข้อ

ข้อมูลป้อนกลับ (Feedback) ในกระบวนการ AfL ไม่ใช่การตัดสินคุณค่า (เช่น “เก่ง” หรือ “แย่”) แต่คือ “สารสนเทศ” ที่ช่วยให้นักเรียน “ปิดช่องว่าง” (Close the gap) ระหว่างสิ่งที่ทำได้ในปัจจุบันกับเป้าหมายการเรียนรู้

หลักการ 4 ข้อของ Feedback ที่ดี เพื่อการพัฒนาผู้เรียน ³²:

ชัดเจน (Clear): ต้อง “บรรยายพฤติกรรมหรือความสามารถ” ของผู้เรียนอย่างชัดเจนว่าทำอะไรได้หรือทำอะไรไม่เหมาะสม ³²
สร้างสรรค์ (Constructive): ต้อง “ชี้แจงอย่างชัดเจนว่า…จะทำให้ดีขึ้นได้อย่างไร” ³² ไม่ใช่แค่บอกว่า “ผิด”
ทันเวลา (Timely): ควรให้ข้อมูลป้อนกลับทันทีหรือใกล้เคียงกับเวลาที่ประเมินให้มากที่สุด เพื่อให้ผู้เรียนสามารถปรับปรุงได้ทันท่วงที ²
มีมิติเชิงบวกและห่วงใย (Positive & Caring): ต้องมุ่งเน้นการ “เสริมพลังความเชื่อมั่น” ⁴¹ และสื่อสารด้วย “ความปรารถนาดีและความห่วงใย” ⁴¹ โดยต้องให้ทั้งข้อมูลเชิงบวก (Positive Feedback) เพื่อเสริมแรง ⁴² และข้อมูลเชิงลบ (Negative Feedback) เพื่อการปรับปรุง ³² อย่างสมดุล

ตารางที่ 4: ตัวอย่างการให้ข้อมูลป้อนกลับ (Feedback Examples)

สถานการณ์	Feedback แบบตัดสิน (AoL)	Feedback แบบพัฒนา (AfL) (อ้างอิงหลักการ 4 ข้อ)
นักเรียนคำนวณโจทย์คณิตศาสตร์ผิด ³¹	“ได้ 2/10 ทำผิดหมดเลย”	“ครูเห็นว่าเธอนำสมบัติการคูณของกรณฑ์มาใช้ได้ถูกต้องใน 2 ข้อแรก (ชัดเจน/เชิงบวก) แต่ในข้อ 3-10 เธอยังคำนวณผลหารของกรณฑ์คลาดเคลื่อน (ชัดเจน) ลองทบทวนสมบัติการหารในหน้า… แล้วลองทำโจทย์ข้อ 3 ใหม่ให้ครูดูนะ (สร้างสรรค์) ครูเชื่อว่าเธอทำได้ (ห่วงใย)” ³²
นักเรียนนำเสนอหน้าชั้นเรียน	“พูดติดๆ ขัดๆ เสียงเบา ไม่ดีเลย”	“สิ่งที่เธอทำได้ดีคือเนื้อหาที่เตรียมมาครบถ้วน (เชิงบวก) แต่ครูอยากให้เธอปรับปรุงเรื่องการสบตาผู้ฟัง และเพิ่มระดับเสียงให้ดังขึ้นอีกนิด (สร้างสรรค์) ลองซ้อมกับเพื่อนดูก่อนไหม (ทันเวลา/สร้างสรรค์)”

4.3 วงจรปิด (Closing the Loop): กระบวนการนำผลประเมิน (Formative Data) มาปรับแผนการสอน

นี่คือขั้นตอนที่สำคัญที่สุดของ AfL ที่ครูมักละเลย ⁴⁰ การประเมินระหว่างเรียนจะไร้ค่าหากครูไม่นำข้อมูลนั้นมา “ปรับการสอน” ⁸

วงจร AfL (The AfL Cycle) มีดังนี้ ⁸:

ครูรวบรวมข้อมูล (Collect): จากเทคนิค AfL ที่หลากหลาย (เช่น การใช้คำถาม, การสังเกต, แบบทดสอบสั้นๆ 3-5 ข้อ (Quick Quiz) ⁴⁵)
ครูวิเคราะห์ข้อมูล (Analyze): ครู “วิเคราะห์จุดอ่อนจุดแข็งของผู้เรียน” ⁴⁶ และ “ระบุสิ่งที่นักเรียนเข้าใจคลาดเคลื่อน” (Identify Misconceptions) ⁸
ครูปรับการสอน (Adjust): ครู “นำข้อมูลย้อนกลับไปวางแผนออกแบบการเรียนรู้ใหม่” ⁴⁰ หรือ “ปรับการสอนในส่วนที่จำเป็น…ในขณะที่ยังมีการเรียนเกิดขึ้น” ⁸

ตัวอย่างที่เป็นรูปธรรม (การปิดวงจร):

(ก่อนสอน) ครูวางแผนการสอนเรื่อง A ⁴⁴
(ระหว่างสอน) ในช่วง 5 นาทีสุดท้ายของคาบ ครูใช้ “Exit Ticket” (Informal Assessment) ให้นักเรียนตอบคำถาม 2 ข้อ เพื่อประเมินความเข้าใจในเรื่อง A ²⁸
(หลังสอน) ครูตรวจ Exit Ticket และพบว่า นักเรียน 60% ตอบข้อ 2 (ซึ่งเป็นมโนทัศน์หลัก) ผิด (นี่คือ Formative Data ที่ชี้ว่านักเรียนยังไม่ผ่านตัวชี้วัดระหว่างทาง)
(ปรับแผน) ครู “ปรับแผนการสอน” ⁴⁷ ในวันถัดไป แทนที่จะเริ่มสอนเรื่อง B ตามแผนเดิม ครูจะอุทิศเวลา 10 นาทีแรกเพื่อ “ทบทวน” หรือ “สอนซ้ำ” (Reteach) แนวคิดในข้อ 2 โดยอาจ “ใช้วิธีการเรียนการสอนที่หลากหลายขึ้น” (เช่น ใช้สื่อวิดีโอ หรือให้นักเรียนอภิปรายกลุ่มย่อย) ⁴³ ก่อนที่จะดำเนินการสอนเรื่อง B ต่อไป

กระบวนการนี้แสดงให้เห็นว่า AfL ไม่ใช่การ “สอบ” แต่เป็น “เข็มทิศ” ที่ช่วยให้ครูปรับทิศทางการสอนของตนเองให้ตอบสนองต่อความต้องการที่แท้จริงของผู้เรียน

บทสรุป: การสร้างวัฒนธรรม Assessment for Learning ที่ยั่งยืนในโรงเรียน

การประเมินเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ (Assessment for Learning) ไม่ใช่ “เทคนิค” ที่สามารถนำไปใช้แล้วสำเร็จได้ในวันเดียว แต่เป็น “วัฒนธรรม” (Culture) ของห้องเรียนและโรงเรียน ที่ต้องสร้างอยู่บนพื้นฐานของความไว้วางใจ, การมุ่งเน้นการเรียนรู้ (Learning-oriented) และการมีกรอบคิดแบบเติบโต (Growth Mindset) ⁴¹

การพัฒนาศักยภาพครูผู้สอนให้บรรลุเป้าหมายนี้ จึงต้องเป็นกระบวนการ “ต่อเนื่อง” ² ที่ต้องอาศัยกลไกการสนับสนุนที่เข้มแข็ง ทั้งการนิเทศแบบ Coaching, การทำงานร่วมกันแบบ PLC และการใช้ Lesson Study เพื่อขัดเกลากระบวนการอย่างสม่ำเสมอ โดยต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกฝ่าย ทั้งผู้บริหาร ครู นักเรียน และผู้ปกครอง ³⁵

เป้าหมายสูงสุดของ AfL คือการเปลี่ยนบทบาทของครูจาก “ผู้พิพากษา” (Judge) ที่คอยตัดสินผลลัพธ์ ไปสู่การเป็น “ผู้อำนวยความสะดวก” (Facilitator) และ “ผู้ร่วมเรียนรู้” (Co-learner) และในขณะเดียวกัน ก็เปลี่ยนบทบาทของนักเรียนจาก “ผู้รับการประเมิน” (Assessed) ไปสู่การเป็น “ผู้ประเมินตนเอง” (Self-Assessor) ที่สามารถกำกับการเรียนรู้ของตนเองได้ตลอดชีวิต ⁴

Works cited

การประเมินเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ Assessment for Learning Developmen, accessed October 28, 2025, https://www.mbuisc.ac.th/woratep/10_1_11.pdf
การประเมินเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียน … – มหาวิทยาลัยบูรพา, accessed October 28, 2025, https://journal.lib.buu.ac.th/index.php/education2/article/view/4322/1557
การประเมินเพื่อการเรียนรู Assessment for Learning – ThaiJO, accessed October 28, 2025, https://so02.tci-thaijo.org/index.php/suedujournal/article/download/91987/72117
แนวทางการวัดและประเมินผล-final-22-ต.ค.64-.pdf – PRC, accessed October 28, 2025, https://www.prc.ac.th/wp-content/uploads/2022/06/%E0%B9%81%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%9C%E0%B8%A5-final-22-%E0%B8%95.%E0%B8%84.64-.pdf
195 รูปแบบการประเมินผู้เรียนที่ผูกพันกับชุมชน – ThaiJO, accessed October 28, 2025, https://so02.tci-thaijo.org/index.php/jemmsu/article/download/174768/125105/
การจัดการเรียนรู้โดยใช้โมเดล LEARN-PDCA เพื่อส่งเส, accessed October 28, 2025, https://site.pkn2.go.th/download_count.php?id=1060
การประเมินระหว่างเรียนเพื่อส่งเสริมแรงจูงใจของนักเรียนในชั้นเรียน – thaijo.org, accessed October 28, 2025, https://so04.tci-thaijo.org/index.php/gskkuhs/article/download/99529/77354
การประเมินระหว่างการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ข – ThaiJO, accessed October 28, 2025, https://so02.tci-thaijo.org/index.php/JournalGradVRU/article/download/151614/156617/772406
คู่มือการนิเทศการวัดและประเมินผลการเรียนรู้สู่การพัฒนาคุณภาพการศึกษา …, accessed October 28, 2025, https://anyflip.com/ehcmp/jmse/basic
รูปแบบการพัฒนาวิชาชีพโดยผสมผสานเครือข่ายสั – thaijo.org, accessed October 28, 2025, https://so05.tci-thaijo.org/index.php/suedureasearchjournal/article/download/71499/102968/
การพัฒนาความสามารถทางการอ่านภาษาอังกฤษเพื่อความเข้าใจ ด้วยการจัดการเรียนรู้แบบเน้น ภาระงานเป็นฐานร่วมกับSketchnote สาหรับนักศึกษาคณะศึกษาศาสตร์ – DSpace at Silpakorn University – มหาวิทยาลัยศิลปากร, accessed October 28, 2025, http://ithesis-ir.su.ac.th/dspace/bitstream/123456789/1463/1/57254307.pdf
การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้สิ่งแวดล้อมศึกษาบนฐานพุทธธรรม – DSpace at Srinakharinwirot University – มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, accessed October 28, 2025, http://ir-ithesis.swu.ac.th/dspace/bitstream/123456789/2150/1/gs611120014.pdf
ประเมินผู้เรียนเชิงรุก ในยุค Active Learning – SobKroo.com, accessed October 28, 2025, https://www.sobkroo.com/articledetail.asp?id=13819
Untitled – ติวสอบราชการ, accessed October 28, 2025, https://www.tack-trainer.com/wp-content/uploads/2025/07/7.%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%AA%E0%B8%B9%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A8%E0%B8%B6%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B8%82%E0%B8%B1%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%9E%E0%B8%B7%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%90%E0%B8%B2%E0%B8%99.pdf
เทคนิคการประเมินเพื่อพัฒนาการเรียนรู้, accessed October 28, 2025, http://www.curriculumandlearning.com/upload/%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%9B%20concept%20QF_1426389005.pdf
หลักสูตรฝ กอบรม เทคนิคการวัดและประเมินผลระดับชั้นเรียน (Classroom Assessment) – phichituta, accessed October 28, 2025, https://phichituta.files.wordpress.com/2014/10/classroom-assessment.pdf
การเรียนการสอนแบบมาทาล (Matal Program Approach): กันยายน 2016, accessed October 28, 2025, http://waewinnovation104.blogspot.com/2016/09/
การสังเกตพฤติกรรม, accessed October 28, 2025, https://active-learning.thailandpod.org/assessments/behavior
สรุปแบบบันทึก การสังเกตพฤติกรรมนักเรียนเข้าร่วมกิจกรรม ระดับชั้นปฐมวัย ปีการศึกษา 2562, accessed October 28, 2025, http://www.samakhomsatreethai.ac.th/assets/documents/%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%9B%E0%B9%81%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%B6%E0%B8%81%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%95%E0%B8%9E%E0%B8%A4%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B8%A1%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%88%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%20%E0%B8%9B%E0%B8%B5%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A8%E0%B8%B6%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B2%202562.pdf
How to สังเกตพฤติกรรมเด็กปฐมวัยอย่างคุณครูมืออาชีพ สังเกตเป็น บันทึก …, accessed October 28, 2025, https://www.rathakun.com/how-to-%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%95%E0%B8%9E%E0%B8%A4%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B9%87%E0%B8%81%E0%B8%9B%E0%B8%90%E0%B8%A1/
๑๒๒. การวัดและประเมินผล ๑๐ : วิธีการประเมินด้วยการสอบปากเปล่า / การ …, accessed October 28, 2025, https://www.gotoknow.org/posts/589446
คู มือการใช ชุดการจัดกิจกรรมการเรียนรู กลุ – สำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา, accessed October 28, 2025, http://academic.obec.go.th/web/images/document/1650957542_d_1.pdf
การประเมินตนเองโดยใช้รูบริกที่มีวิธีการต่างกันที่มีต่อพัฒนาการทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์: วิธีแอนโนเทตประยุกต์และดับเบิ้ลเลเยอร์ – Chula Digital Collections, accessed October 28, 2025, https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/5074/
เกณฑ์การให้คะแนน: เครื่องมือส าหรับครูเพื่อประเมินผลลัพธ์การเรียนรู้ ที่เที่ยงตรงและยุติธรรม Scoring Rubrics – thaijo.org, accessed October 28, 2025, https://so05.tci-thaijo.org/index.php/edjour_stou/article/download/151008/140274
การพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน รายวิชา ง30207 การนาเสนอด้วยสื่อประสม ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่4 – ผลงานวิชาการ, accessed October 28, 2025, https://research.otepc.go.th/files/_________________________compressed_mepl12gz.pdf
แผนการจัดการเรียนรู้ – Inskru, accessed October 28, 2025, https://storage.inskru.com/ideas/files/1752466793339165495.pdf
โครงการ การพัฒนาความสามารถในการจัดการเรียนรู้ แบบสืบเสาะหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ ของครูระดับประถมศึกษา Development of Inquiry-based Learning for Elementary – ครูกอบวิทย์, accessed October 28, 2025, https://teacherkobwit2010.wordpress.com/wp-content/uploads/2013/09/e0b980e0b8ade0b881e0b8aae0b8b2e0b8a3e0b89be0b8a3e0b8b0e0b881e0b8ade0b89ae0b881e0b8b2e0b8a3e0b8ade0b89ae0b8a3e0b8a1-inquiry-e0b981e0b881.pdf
ผลการใช้ว งจรการประเมิน การเรีย นการสอน และการเรียนรู้ว ิทยาศาสตร์ที่มีต่อ ความก้า วหน้า ในการเรียนรู้ม – Chula Digital Collections – จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, accessed October 28, 2025, https://digital.car.chula.ac.th/cgi/viewcontent.cgi?article=6110&context=chulaetd
แนวปฏิบัติการวัดผลและประเมินผลการเรียนรู้ – Flip eBook Pages 51-100 | AnyFlip, accessed October 28, 2025, https://anyflip.com/vmmfw/miju/basic/51-100
การวิจัยเรื่อง การพัฒนาชุดฝ กทักษะการอ านภาษาอังกฤษโดยการเรียนแบบ MIA – ระบบสารสนเทศบัณฑิตวิทยาลัย – มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร, accessed October 28, 2025, https://gsmis.snru.ac.th/e-thesis/file_att1/2019040856421231136_ch2.pdf
ตัวอย่าง ชิ้นงานที่ 2 การปฏิบัติการประเมินและการให้ข้อมูลป้อนกลับ – Scribd, accessed October 28, 2025, https://www.scribd.com/document/904248284/%E0%B8%95%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B8%AD%E0%B8%A2-%E0%B8%B2%E0%B8%87-%E0%B8%8A%E0%B8%B4-%E0%B8%99%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%B5-2-%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9B%E0%B8%8F%E0%B8%B4%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%83%E0%B8%AB-%E0%B8%82-%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B8%A5%E0%B8%9B-%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%9A
การวิเคราะห์ทักษะกระบวนการประเมินเพื่อพัฒนาผู้เรียนของครูในจังหวัดสระแก้ว, accessed October 28, 2025, https://buuir.buu.ac.th/bitstream/1234567890/7866/1/Fulltext.pdf
การพัฒนารูปแบบหลักสูตรศิลปะท้องถิ่นโดยความร่วมมือของชุมชนศูนย์อนุรักษ์พันธุ์กล้วย – DSpace at Srinakharinwirot University – มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, accessed October 28, 2025, http://ir-ithesis.swu.ac.th/dspace/bitstream/123456789/2906/1/gs631150117.pdf
รายงานการประเมินตนเองของสถานศึกษา (self assessment report : sar) ปีการศึกษา 2567 1, accessed October 28, 2025, https://fth1.com/uppic/30113830/news/30113830_1_20250703-172245.pdf
การพัฒนาความสามารถในการคิดแก้ปัญหาทักษะชีวิต ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 – าง – Silpakorn University, accessed October 28, 2025, http://www.thapra.lib.su.ac.th/objects/thesis/fulltext/snamcn/Monthana_Bunpasoot/fulltext.pdf
ชุมชนห้องเรียนธรรมชาติที่มีชีวิต – Inskru, accessed October 28, 2025, https://inskru.com/idea/-NgWmpwUddnZtfCRtlpO/
โครงสร้างหน่วยการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท – Aksorn.com, accessed October 28, 2025, https://www.aksorn.com/100LessonPlan/pdf/66f9647b5a51e.pdf
แนวทางการนิเทศเพื่อพัฒนาสมรรถนะครูสู่ผู้เรียนในศตวรรษที่ 21 – Flip …, accessed October 28, 2025, https://anyflip.com/hcpzl/utap/basic
ส่วนหน้าแผนคณิต ป.1 ล.1 – Scribd, accessed October 28, 2025, https://www.scribd.com/document/895813824/%E0%B8%AA-%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%AB%E0%B8%99-%E0%B8%B2%E0%B9%81%E0%B8%9C%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%93%E0%B8%B4%E0%B8%95-%E0%B8%9B-1-%E0%B8%A5-1
การประเมินการใช้และประสิทธิผลของการประเมินเพื่อการเรียนรู้ของครู คณิตศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 สังกัดส านักงานเขตพื้นที่การศึกษา ประถมศึกษา – STOUIR at Sukhothai Thammathirat Open University, accessed October 28, 2025, https://ir.stou.ac.th/bitstream/123456789/9009/1/154701.pdf
การพัฒนารูปแบบการประเมินเพื่อพัฒนาการเรียน D – ThaiJO, accessed October 28, 2025, https://he02.tci-thaijo.org/index.php/Veridian-E-Journal/article/download/166859/120441/
การให และรับข อมูลป อนกลับที่ส งผลต อผลการปฏิบัติงานของพนักงาน – สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์, accessed October 28, 2025, http://libdcms.nida.ac.th/thesis6/2553/b168263.pdf
การประเมินการใช้และประสิทธิผลของการประเมินเพื่อการเรียนรู้ของครูคณิตศาสตร์ – ThaiJO, accessed October 28, 2025, https://he02.tci-thaijo.org/index.php/Veridian-E-Journal/article/download/87550/69127
เอกสารประกอบการสอนการวัดและประเมินผลการเรียนรู้ 2563 วิทยาลัยการศึกษา มหาวิทยาลัยพะเยา – Flip eBook Pages 51-100 | AnyFlip, accessed October 28, 2025, https://anyflip.com/utzxu/uaor/basic/51-100
กิจกรรมการประเมินผลเชิงสร้างสรรค์ 7 ประการที่มีประสิทธิผลเพื่อการเรียนรู้ในห้องเรียนที่ดีขึ้นในปี 2025, accessed October 28, 2025, https://ahaslides.com/th/blog/formative-assessment-activities/
รูปแบบการประเมินการเรียนรู้วิชาวิทยาศาสตร์ปรับใหม่, accessed October 28, 2025, https://doi.nrct.go.th/admin/doc/doc_625044.pdf
สารจากบรรณาธิการ – คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล, accessed October 28, 2025, https://edu.vu.ac.th/conference11/assets/img/proceeding11_010668.pdf

Post Views: 10

Comments

comments

การพัฒนาศักยภาพครูผู้สอนสู่การประเมินเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ (Assessment for Learning) ฉบับปฏิบัติการสำหรับสถานศึกษา

การพัฒนาศักยภาพครูผู้สอนสู่การประเมินเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ (Assessment for Learning) ฉบับปฏิบัติการสำหรับสถานศึกษา

บทนำ: ปรับกระบวนทัศน์การประเมิน จาก “การตัดสิน” สู่ “การพัฒนา”

นิยามและหลักการสำคัญของ Assessment for Learning (AfL)

วิเคราะห์ “ไตรภาค” ของการประเมิน (The Trilogy of Assessment)

การประเมิน 4 มิติ (The 4 Domains of Assessment)

ส่วนที่ 1: กลยุทธ์การพัฒนาศักยภาพครู (Strategies for Teacher Professional Development)

1.1 การสร้างความเข้าใจและการสนับสนุนระดับสถานศึกษา (School-Wide Implementation)

1.2 กลไกการพัฒนาผ่านชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) และการศึกษาบทเรียน (Lesson Study)

1.3 บทบาทผู้บริหารและศึกษานิเทศก์: การนิเทศแบบสอนงาน (Coaching) เพื่อการประเมินในชั้นเรียน

ส่วนที่ 2: เครื่องมือและเทคนิคหลักของ AfL (The Core AfL Toolkit)

2.1 เทคนิคที่ 1: การประเมินแบบไม่เป็นทางการ (Informal Assessment)

2.2 เทคนิคที่ 2: ศิลปะการตั้งคำถาม (The Art of Questioning)

2.3 เทคนิคที่ 3: การสังเกตพฤติกรรมและการพูดคุย (Observation and Classroom Conversations)

2.4 เทคนิคที่ 4: การประเมินตนเอง (Self-Assessment) และการประเมินโดยเพื่อน (Peer Assessment)

2.5 เทคนิคที่ 5: การเขียนสะท้อนการเรียนรู้ (Learning Reflection)

ส่วนที่ 3: ตัวอย่างกิจกรรมในชั้นเรียน (Practical Guide: Classroom Activities)

3.1 ระดับประถมศึกษา (Primary Level Examples)

3.2 ระดับมัธยมศึกษา (Secondary Level Examples)

ส่วนที่ 4: วงจรการพัฒนา: จากข้อมูลสู่การปฏิบัติ (The Development Loop: From Data to Action)

4.1 การใช้ “ตัวชี้วัดระหว่างทาง” (Interim Indicators) เพื่อการพัฒนาผู้เรียนเป็นรายบุคคล

4.2 พลังของข้อมูลป้อนกลับ (The Power of Effective Feedback): หลักการ 4 ข้อ

4.3 วงจรปิด (Closing the Loop): กระบวนการนำผลประเมิน (Formative Data) มาปรับแผนการสอน

บทสรุป: การสร้างวัฒนธรรม Assessment for Learning ที่ยั่งยืนในโรงเรียน

Works cited

Related

Comments

Leave a Reply

การพัฒนาศักยภาพครูผู้สอนสู่การประเมินเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ (Assessment for Learning) ฉบับปฏิบัติการสำหรับสถานศึกษา

บทนำ: ปรับกระบวนทัศน์การประเมิน จาก “การตัดสิน” สู่ “การพัฒนา”

นิยามและหลักการสำคัญของ Assessment for Learning (AfL)

วิเคราะห์ “ไตรภาค” ของการประเมิน (The Trilogy of Assessment)

การประเมิน 4 มิติ (The 4 Domains of Assessment)

ส่วนที่ 1: กลยุทธ์การพัฒนาศักยภาพครู (Strategies for Teacher Professional Development)

1.1 การสร้างความเข้าใจและการสนับสนุนระดับสถานศึกษา (School-Wide Implementation)

1.2 กลไกการพัฒนาผ่านชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) และการศึกษาบทเรียน (Lesson Study)

1.3 บทบาทผู้บริหารและศึกษานิเทศก์: การนิเทศแบบสอนงาน (Coaching) เพื่อการประเมินในชั้นเรียน

ส่วนที่ 2: เครื่องมือและเทคนิคหลักของ AfL (The Core AfL Toolkit)

2.1 เทคนิคที่ 1: การประเมินแบบไม่เป็นทางการ (Informal Assessment)

2.2 เทคนิคที่ 2: ศิลปะการตั้งคำถาม (The Art of Questioning)

2.3 เทคนิคที่ 3: การสังเกตพฤติกรรมและการพูดคุย (Observation and Classroom Conversations)

2.4 เทคนิคที่ 4: การประเมินตนเอง (Self-Assessment) และการประเมินโดยเพื่อน (Peer Assessment)

2.5 เทคนิคที่ 5: การเขียนสะท้อนการเรียนรู้ (Learning Reflection)

ส่วนที่ 3: ตัวอย่างกิจกรรมในชั้นเรียน (Practical Guide: Classroom Activities)

3.1 ระดับประถมศึกษา (Primary Level Examples)

3.2 ระดับมัธยมศึกษา (Secondary Level Examples)

ส่วนที่ 4: วงจรการพัฒนา: จากข้อมูลสู่การปฏิบัติ (The Development Loop: From Data to Action)

4.1 การใช้ “ตัวชี้วัดระหว่างทาง” (Interim Indicators) เพื่อการพัฒนาผู้เรียนเป็นรายบุคคล

4.2 พลังของข้อมูลป้อนกลับ (The Power of Effective Feedback): หลักการ 4 ข้อ

4.3 วงจรปิด (Closing the Loop): กระบวนการนำผลประเมิน (Formative Data) มาปรับแผนการสอน

บทสรุป: การสร้างวัฒนธรรม Assessment for Learning ที่ยั่งยืนในโรงเรียน

Works cited

Related

Comments

You May Also Like

การสื่อสารสำหรับศึกษานิเทศก์ยุคใหม่

ศึกษานิเทศก์กับการเปลี่ยนแปลงเพื่อพัฒนาคุณภาพผู้เรียน ตามนโยบายเรียนดี มีความสุข

เมื่อครูแก่ๆ หัดเล่นเกม ROV

Leave a Reply