การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ด้วยวิธีกรณีศึกษา 7 ขั้นตอน
การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ด้วยวิธีกรณีศึกษา 7 ขั้นตอน
การจัดการเรียนรู้ ด้วยวิธีกรณีศึกษา 7 ขั้นตอน ได้พัฒนาขึ้นจากการดำเนินงานการจัดการเรียนรู้สิ่งแวดล้อมศึกษา (กรมวิชาการ, 2540) โดยมีรายละเอียด ดังนี้
กรณีศึกษา (Case study) หมายถึง การศึกษาแบบเจาะลึกในประเด็นปัญหาเฉพาะเรื่องในชุมชน ผู้ศึกษาควรจะทำความเข้าใจสาเหตุ / ปัจจัยของปัญหา ผลกระทบที่เกิดขึ้นจากปัญหา โดยอาศัยกระบวนการอย่างมีระบบ และ มีการบูรณาการร่วมกันของข้อมูลจากหลายแหล่ง”
การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ด้วยวิธีกรณีศึกษา หมายถึง การจัดกิจกรรมการเรียนรู้/ประสบการณ์ ที่พัฒนาผู้เรียน ให้มีทักษะในการสืบเสาะ ค้นหา ข้อมูลความรู้ ในปัญหาใดปัญหาหนึ่งที่ใกล้ตัวเด็ก ในชุมชน อย่างรอบด้าน เพื่อสร้างความเข้าใจในสาเหตุและผลกระทบของปัญหานั้น ๆ อย่างท่องแท้ อันนำไปสู่การศึกษา พัฒนา คิดค้นวิธี วางแผน และลงมือแก้ปัญหาอย่างเป็นรูปธรรม ร่วมกับบุคคลอื่น ที่เกี่ยวข้อง โดยการปฏิบัติจริง”การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ด้วยวิธีกรณีศึกษา” ซึ่งมีทั้งหมด 7 ขั้นตอน ดังนี้
ขั้นที่ 1 การศึกษาชุมชน
ขั้นที่ 2 การศึกษาปัญหาเชิงลึก
ขั้นที่ 3 การนำเสนอปัญหาต่อผู้ชุมชน
ขั้นที่ 4 การศึกษาทางเลือกในการแก้ปัญหา
ขั้นที่ 5 การวางแผนงาน/โครงการแก้ปัญหา
ขั้นที่ 6 การลงมือปฏิบัติการตามแผนงาน/โครงการ
ขั้นที่ 7 ติดตาม ประเมินผล และชื่นชมความสำเร็จและแนวทางการดำเนินงานที่ต่อเนื่อง
กรอบการจัดกิจกรรรมการเรียนรู้ ด้วยวิธีกรณีศึกษา 7 ขั้นตอน
ขั้นที่ 1 การศึกษาชุมชน (ศึกษาสภาพทั่วไปของชุมชนทั้งอดีตและปัจจุบันที่เกี่ยวข้อง)
| ความคิดรวบยอด (concept) | เนื้อหา(contents) | ผลการเรียนรู้ (Learning achievement) |
| กระบวนการศึกษาชุมชนเป็นการพัฒนาทักษะในการสืบค้นข้อมูลที่ทำให้ผู้เรียนเกิดความรู้ความเข้าใจถึงความเป็นมาสภาพปัจจุบันปัญหาของชุมชนอันจะนำไปสู่ความรักและความภาคภูมิใจในชุมชน ตลอดจนเกิดความตระหนักในการพัฒนาหรือแก้ไขปัญหาของชุมชนของตนเอง | – ความสำคัญของการศึกษาชุมชน – แหล่งเรียนรู้และข้อมูลในชุมชน – สภาพชุมชนทั้งในอดีตและปัจจุบัน ในด้านการปกครอง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม – การเปลี่ยนแปลงของชุมชน สาเหตุ และผลกระทบที่เกิดขึ้น – ปัญหาที่เกิดขึ้นในชุมชนมีอะไร มีผลกระทบต่อความเป็นอยู่ของชุมชนอย่างไร – เกณฑ์ในการคัดเลือกปัญหาที่ศึกษา | – มีทักษะการตั้งคำถาม – มีทักษะเขียนเรียบเรียงข้อมูล – มีทักษะในการสืบค้นข้อมูลของชุมชน – สร้างความรู้ความเข้าใจในสภาพความปัญหาของชุมชน – วิเคราะห์ข้อมูลของชุมชนเพื่อระบุปัญหาที่เกิดในชุมชนทั้งในปัจจุบันและอนาคต – กำหนดเกณฑ์และตัดสินใจเลือกประเด็นปัญหาที่ศึกษาอย่างรอบด้าน – เกิดความรักและความภาคภูมิใจในชุมชน |
ขั้นที่ 2 ศึกษาปัญหาเชิงลึก (การหาสาเหตุและผลกระทบ)
| ความคิดรวบยอด (concept) | เนื้อหา(contents) | ผลการเรียนรู้ (Learning achievement) |
| ปัญหาที่เกิดขึ้นมาจากสาเหตุหลายสาเหตุ จึงต้องศึกษาค้นคว้าให้รู้และเข้าใจถึงปัญหานั้นอย่างถ่องแท้ รวมถึงผลกระทบที่เกิดในมิติต่าง ๆ อย่างรอบด้าน เพื่อนำไปสู่การแก้ไขปัญหาที่ถูกประเด็น | – การวางแผนการศึกษาข้อมูลปัญหาชุมชน – สภาพของปัญหา และความเป็นมาของปัญหา – สาแหตุและผลกระทบของปัญหา – แนวทางการแก้ไขปัญหาในเบื้องต้น | – มีทักษะการวางแผนและ การทำงานร่วมกัน – สร้างความรู้และเข้าใจสภาพปัญหาเกี่ยวกับสาเหตุและผลกระทบที่เกิดขึ้น – วิเคราะห์ถึงสาเหตุและผลกระทบของปัญหาใดปัญหาหนึ่งได้ – มีวิจารณญาณในการตัดสินใจ คิดอย่างมีเหตุผล |
ขั้นที่ 3 การนำเสนอปัญหาต่อชุมชน (เสนอข้อค้นพบ ผ่านการคิดวิเคราะห์ต่อผู้ที่เกี่ยวข้อง)
| ความคิดรวบยอด (concept) | เนื้อหา (contents) | ผลการเรียนรู้ (Learning achievement) |
| การนำเสนอข้อมูลพื้นฐานของชุมชนด้วยรูปแบบและวิธีการที่เหมาะสม จะทำให้ชุมชนและที่เกี่ยวข้องเข้าใจถึงสภาพปัญหาที่เกิดขึ้นในชุมชนของตนเองอันจะนำไปสู่การสร้างการมีส่วนร่วมและแสวงหาแนวทางแก้ไขปัญหาร่วมกัน | – ความสำคัญของการนำเสนอ และการนำเสนอที่ดีเป็นอย่างไร เพื่ออะไร – ประเด็น/เรื่องที่นำเสนอคืออะไร มีความสำคัญอย่างไร – รูปแบบการนำเสนอต่าง ๆ เช่น การพูด การแสดง – ประเมินผลและปรับปรุงแก้ไขการทำงานและการนำเสนอข้อมูล | – สร้างความรู้ความเข้าใจในขอบข่าย/สาระที่ตนเองต้องการนำเสนอ – สร้างความรู้ความเข้าใจรูปแบบและวิธีการนำเสนอข้อค้นพบต่อชุมชน และผู้เกี่ยวข้อง – มีทักษะในการนำเสนอข้อค้นพบต่อผู้เกี่ยวข้อง – เพื่อให้ผู้เรียน ชุมชน และผู้เกี่ยวข้องเห็นความสำคัญ และร่วมมือในการแก้ปัญหา |
ขั้นที่ 4 ศึกษาทางเลือกในการแก้ปัญหา (ศึกษาทางเลือกและประเมินทางเลือกที่จะนำไปสู่การแก้ปัญหาที่ยั่งยืน)
| ความคิดรวบยอด (concept) | เนื้อหา (contents) | ผลการเรียนรู้ (Learning achievement) |
| การศึกษาทางเลือกเป็นการแสวงหาแนวทางที่หลากหลาย ในการแก้ปัญหาด้วยวิธีการต่าง ๆ ทำให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ว่าทุกปัญหามีทางแก้ไขได้หลายแนวทาง ในการแก้ไขปัญหาจึงควรศึกษาและเลือกวิธีการที่เหมาะสม และผลกระทบน้อยที่สุด | – แหล่งเรียนรู้และข้อมูลในการศึกษาค้นคว้าวิธีการแก้ปัญหา – ประเมินทางเลือกในการแก้ปัญหา – การสืบค้นข้อมูล | – มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับแนวทางในการแก้ปัญหาที่ศึกษา และวิธีการศึกษาและประเมินทางเลือกในการแก้ปัญหา – มีทักษะในการสืบค้นข้อมูลในระบInternet – สร้างทางเลือกในการแก้ปัญหาได้ – เลือกทางเลือกที่เหมาะสมกับการแก้ปัญหาและมีผลกระทบน้อยที่สุด |
ขั้นที่ 5 การวางแผนงาน/โครงการในการแก้ปัญหา
| ความคิดรวบยอด (concept) | เนื้อหา (contents) | ผลการเรียนรู้ (Learning achievement) |
| การวางแผนงาน โครงการแก้ปัญหาเป็นการคิดเตรียมการก่อนการลงมือปฏิบัติงานอย่างเป็นระบบโดยมีการกำหนดวัตถุประสงค์ ขอบข่ายงาน ขั้นตอนวิธีการทำงาน วัสดุ เวลาและสถานที่ ผู้รับผิดชอบตลอดจนสภาพความสำเร็จของการปฏิบัติงาน ซึ่งจะช่วยให้การปฏิบัติงานประสบความสำเร็จได้ ทำให้ผู้เรียนรู้จักคิดวางแผนก่อนทำงานใดๆ จนเป็นนิสัย | – ความสำคัญของแผนงานและโครงกร – กระบวนการทำงานที่ได้มาซึ่งโครงการที่เป็นความร่วมมือจากหลายๆ ฝ่าย – วิธีเขียนโครงการ | – มีความรู้และเข้าใจองค์ประกอบของแผน โครงกรและสามารถคิดวางแผนงาน / โครงการได้ – เขียนแผนงาน/โครงการแก้ปัญหา – คิดอย่างเป็นระบบ มีวิจารณญาณ และ เป็นคนรอบคอบ |
ขั้นที่ 6 การลงมือปฏิบัติการแก้ปัญหาตามแผนงาน /โครงการ
| ความคิดรวบยอด (concept) | เนื้อหา (contents) | ผลการเรียนรู้ (Learning achievement) |
| การปฏิบัติงานตามแผนงานตามแผนงานเป็นการลงมือทำกิจกรรมต่าง ๆ ตามขั้นตอนในแผนงาน / โครงการ ที่ได้กำหนดไว้ ซึ่งจะมีผู้เรียนมีประสบการณ์ตรงได้เรียนรู้ถึงขั้นตอน / วิธีการของการทำงานมีทักษะในการทำงาน สามารถทำงานร่วมกับผู้อื่นได้ตามภาวการณ์ เป็นผู้นำ และเป็นสมาชิกทีมที่ดี มีนิสัยรักการทำงาน และสามารถแก้ไขปัญหาขณะปฏิบัติงานได้อย่างเหมาะสม | – วิธีการกำกับติดตาม – วิธีการประเมินผลการทำงาน – การบันทึกและเก็บรวบรวมข้อมูล – การเป็นผู้นำและทำงานเป็นทีม – การปรับปรุงแก้ไขและการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า | – มีความรู้และเข้าใจในวิธีการ / ขั้นตอนของการทำงานจากการปฏิบัติจริง – มีทักษะการทำงานและสามารถทำงานร่วมกับผู้อื่นได้มีคุณลักษณะที่ดีในการทำงาน เช่น มีความรับผิดชอบ ขยัน มุ่งมั่น อดทน เพียรพยายาม – แก้ไขปัญหา / อุปสรรคขณะปฏิบัติงานได้ |
ขั้นที่ 7 ติดตาม ประเมินผล และชื่นชมความสำเร็จและแนวทางในการดำเนินงานที่ต่อเนื่อง
| ความคิดรวบยอด (concept) | เนื้อหา (contents) | ผลการเรียนรู้ (Learning achievement) |
| การประเมินผลการปฏิบัติงานตามแผนงาน / โครงการ เป็นประเมินผลการปฏิบัติงานตามวัตถุประสงค์ที่กำหนดเพื่อเป็นประโยชน์ในการปฏิบัติงานครั้งต่อไป และทำให้ผู้เรียนมีประสบการณ์ในการเรียนรู้จากการแก้ปัญหา มีใจกว้างยอมรับฟังคำวิพากษ์วิจารณ์ ความคิดเห็นของผู้อื่นอย่างมีเหตุผลเกิดความภาคภูมิใจผลงานและเห็นคุณค่าของตนเอง | – วิธีการประเมินโครงการ และการสรุปผลการดำเนินงาน – การเขียนและสรุปรายงาน – การให้ข้อเสนอแนะ (Feedback) – การสะท้อนคิด (Reflection) | – มีความรู้และเข้าใจวิธีการ – ประเมินผลมาปฏิบัติงานประเมินผลการปฏิบัติงานตามแผนงาน /โครงการ – วิเคราะห์และสรุปผลการประเมินผล แผนงาน /โครงการ – จัดทำรายงานผลการประเมินการปฏิบัติงานได้ – เกิดความภาคภูมิใจในผลงานและเห็นคุณค่าของตนเอง |
กรอบคิด โมเดลว่าว (The Kite Model) ได้นำมาใช้ในการระบุและวิเคราะห์ปัญหา และเพื่อกำหนดนโยบายที่เป็นเชิงแก้ไขปัญหา รวมถึงการนำนโยบายสู่การปฏิบัติ และการประเมินผล ที่มีมุมมองถึงปฏิสัมพันธ์โดยรวมระหว่างสังคม และสิ่งแวดล้อม (กรมวิชาการ, 2540) เพื่อนำไปสู่การพัฒนาทางเศรษฐกิจที่ยั่งยืน โดยมีความเกี่ยวโยงกับการเมืองการปกครอง เช่น ในการวิเคราะห์ปัญหาสิ่งแวดล้อม จะตั้งคำถามเรื่องอำนาจเพื่อทำความเข้าใจเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น เช่น ใครเป็นผู้ควบคุมการใช้ทรัพยากรป่าไม้ ที่ดิน แหล่งน้ำ ฯลฯ และรูปแบบการควบคุมดังกล่าวเกิดขึ้นได้อย่างไร การวิเคราะห์ทางเลือกนโยบายในอนาคตจะต้องพิจารณาประเด็นเรื่องโครงสร้างอำนาจการปกครองทั้งในแง่สนับสนุนนโยบายที่เลือก และผลกระทบที่เกิดขึ้นจากนโยบายต่อโครงสร้างอำนาจในอนาคต (Campbell, David & Olson, and Jennifer, 1991)
อ้างอิง
Campbell, David & Misana, Salome & Olson, Jennifer. (2004). Comparing the Kenyan and Tanzanian Slopes of Mt. Kilimanjaro: Why are the adjacent land uses so distinct? Campbell LUCID WP 44.
เอกสารเพิ่มเติม
https://drive.google.com/drive/folders/1SfkVcDPD2kdbC0j5wiRN7B_5vrgpg8HG?usp=sharing
ที่มา: “ตรีนุช” ขานรับ “บิ๊กตู่” ขยายผลการจัดการศึกษาเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน ด้วยวิธีกรณีศึกษา 7 ขั้นตอน
Comments
Powered by Facebook Comments
