บทสรุปหลักสูตรการศึกษาประถมศึกษาตอนต้น พุทธศักราช 2568

บริบทของการเปลี่ยนแปลงหลักสูตรใหม่

โลกปัจจุบันกำลังเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและไม่แน่นอน ทั้งด้านเศรษฐกิจ เทคโนโลยี และสังคม โดยเฉพาะหลังวิกฤตโควิด-19 ที่ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตอย่างมาก เราได้เข้าสู่ยุค BANI World (เปราะบาง กังวล ไม่เป็นเส้นตรง และเข้าใจยาก) ที่ทักษะและความรู้เดิมไม่เพียงพอสำหรับอนาคต

หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ได้ใช้มานานถึง 17 ปี โดยยึดแนวคิดการจัดการศึกษาแบบอิงมาตรฐาน ซึ่งพบว่า

• ยากต่อการบูรณาการในชั้นเรียน
• เน้นความรู้ความเข้าใจมากกว่าการนำไปใช้แก้ปัญหา
• ผลสัมฤทธิ์ทางการศึกษาทั้งระดับชาติ (RT, NT, O-NET) และนานาชาติ (PISA) ไม่เป็นไปตามที่คาดหวัง

แนวคิดของหลักสูตรการศึกษาประถมศึกษาตอนต้น พ.ศ. 2568

กระทรวงศึกษาธิการโดย สพฐ. ได้พัฒนาหลักสูตรใหม่ตามแนวคิดการจัดการศึกษาฐานสมรรถนะ ที่เน้นความสามารถตามช่วงวัยของผู้เรียน โดยระดับประถมศึกษาตอนต้น (ป.1-3) มุ่งให้ผู้เรียนมีพื้นฐานด้าน ต่าง ๆ ดังนี้

1. ความสามารถพื้นฐานด้านการเรียนรู้

1. การอ่าน – เน้นทักษะตั้งแต่การรู้จักตัวอักษร คำศัพท์ จนถึงวิเคราะห์และตีความข้อมูล
2. การเขียน – มุ่งพัฒนาการเขียนที่ชัดเจน เป็นระบบ มีเหตุผล เพื่อสื่อสารและแสดงความคิด
3. การคิดคำนวณ – เพื่อวิเคราะห์ ประเมิน และแก้ปัญหาในชีวิตประจำวัน

2. การประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน (Functional Literacy)

ความสามารถที่หลักสูตรมุ่งพัฒนาให้นำความรู้ไปใช้ในบริบทต่างๆ

• ความสามารถด้านตัวเลข (Numeracy)
• ด้านดิจิทัล (Digital Literacy)
• ด้านสุขภาพ (Health Literacy)
• ด้านการเงิน (Financial Literacy)
• ด้านพลเมือง (Civic Literacy)
• ด้านสิ่งแวดล้อม (Environmental Literacy)
• ด้านข้อมูล (Information Literacy)
• ด้านสื่อ (Media Literacy)
• ด้านวัฒนธรรม (Cultural Literacy)
• ด้านวิทยาศาสตร์ (Scientific Literacy)
• ด้านการตีความภาพ (Visual Literacy)
• ด้านอารมณ์ (Emotional Literacy)
• ด้านการทำงาน (Workplace Literacy)

เป้าหมายของหลักสูตรใหม่

หลักสูตรการศึกษาประถมศึกษาตอนต้น พุทธศักราช 2568 มุ่งพัฒนาผู้เรียนทุกคนให้มีทักษะดังนี้

• มีความสามารถพื้นฐานที่เข้มแข็ง
• สามารถประยุกต์ใช้ความรู้ในชีวิตประจำวัน
• มีจินตนาการสร้างสรรค์
• มีความสุขในการเรียนรู้
• เติบโตเป็นพลเมืองที่ดีและมีคุณภาพ

หลักสูตรนี้จึงได้จัดทำขึ้นเพื่อตอบสนองต่อความเปลี่ยนแปลงของโลกและเตรียมความพร้อมให้ผู้เรียนสามารถเผชิญกับความท้าทายในอนาคตได้อย่างมีประสิทธิภาพ

วิสัยทัศน์และเป้าหมาย

วิสัยทัศน์ของหลักสูตรใหม่

หลักสูตรการศึกษาประถมศึกษาตอนต้น (ป.1-3) พุทธศักราช 2568 มุ่งพัฒนาผู้เรียนทุกคนให้มีความสามารถพื้นฐานด้านการเรียนรู้ที่เข้มแข็ง สามารถประยุกต์ใช้ความรู้ในชีวิตประจำวัน มีจินตนาการสร้างสรรค์ และมีความสุขในการเรียนรู้ เพื่อเติบโตเป็นพลเมืองที่ดีและมีคุณภาพในสังคม

หลักการสำคัญ 5 ประการ

1. เน้นเป้าหมายชัดเจน – มุ่งพัฒนาความสามารถพื้นฐานด้านการเรียนรู้ ความสามารถในการประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน และคุณลักษณะอันพึงประสงค์
2. เน้นการเรียนรู้เชิงรุก – ส่งเสริม Active Learning โดยบูรณาการความรู้ในบริบท/สถานการณ์ที่ช่วยให้ผู้เรียนสามารถเรียนรู้ตลอดชีวิต
3. ประเมินเพื่อพัฒนา – เน้นการประเมินความก้าวหน้าของพฤติกรรมการเรียนรู้อย่างมีทิศทาง
4. โครงสร้างยืดหยุ่น – ทั้งด้านความรู้ เวลาเรียน การจัดการเรียนรู้ และการวัดและประเมินผล
5. กระจายอำนาจสู่โรงเรียน – เปิดโอกาสให้สถานศึกษาบริหารจัดการหลักสูตรตามบริบท โดยคำนึงถึงคุณภาพผู้เรียนเป็นสำคัญ

จุดหมายสำคัญ 4 ประการ

1. ความสามารถพื้นฐาน – ผู้เรียนสามารถอ่าน เขียน และคิดคำนวณ และใช้เป็นเครื่องมือในการเรียนรู้และการดำเนินชีวิตประจำวัน
2. การประยุกต์ใช้ความรู้ – ผู้เรียนสามารถประยุกต์ใช้ความรู้เกี่ยวกับวิทยาศาสตร์ สิ่งแวดล้อม และเทคโนโลยี สังคมและความเป็นพลเมือง เศรษฐกิจและการเงิน สุขภาพกายและจิต และศิลปะและวัฒนธรรม
3. ทักษะการคิด – ผู้เรียนสามารถคิดสร้างสรรค์ คิดวิเคราะห์ คิดอย่างมีวิจารณญาณ และคิดแก้ปัญหา
4. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ – ผู้เรียนมีความรักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ ซื่อสัตย์สุจริต มีวินัย อยู่อย่างพอเพียง และมีจิตสาธารณะ

เป้าหมายการพัฒนาผู้เรียน: 3 องค์ประกอบหลัก

1. ความสามารถพื้นฐานด้านการเรียนรู้

• การอ่าน (Reading Literacy) – ความสามารถในการอ่านและเข้าใจความหมายของคำ ข้อความ นิทาน เรื่องราว ภาพ สัญลักษณ์ต่างๆ ในชีวิตประจำวัน
• การเขียน (Writing Literacy) – ความสามารถในการเรียบเรียงคำหรือข้อความเพื่อสื่อสารความคิด ความรู้สึก
• การคิดคำนวณ (Numeracy) – ความสามารถในการใช้ความเข้าใจตัวเลขและแนวคิดทางคณิตศาสตร์ในชีวิตประจำวัน

2. ความสามารถด้านการประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน

หลักสูตรกำหนดการประยุกต์ใช้ความสามารถพื้นฐานใน 5 ด้าน ดังนี้

• ด้านวิทยาศาสตร์ สิ่งแวดล้อม และเทคโนโลยี
• ด้านสังคมและความเป็นพลเมือง
• ด้านเศรษฐกิจและการเงิน
• ด้านสุขภาพกายและจิต
• ด้านศิลปะและวัฒนธรรมเพื่อสุนทรียภาพ

3. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 5 ประการ

1. รักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ – มีความรักและภาคภูมิใจในสถาบันหลักของชาติ
2. ซื่อสัตย์สุจริต – มีจิตใจที่ซื่อสัตย์ ตรงไปตรงมา ไม่คดโกง ไม่หลอกลวง
3. มีวินัย – มีความมุ่งมั่นในการทำงาน รับผิดชอบ ใฝ่เรียนรู้ เคารพกฎกติกา
4. อยู่อย่างพอเพียง – มีความพอดีและสมดุล ไม่ฟุ่มเฟือย ไม่เกินความจำเป็น
5. มีจิตสาธารณะ – มีจิตใจที่เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่และพร้อมช่วยเหลือผู้อื่น

คุณภาพผู้เรียนเมื่อจบชั้นประถมศึกษาตอนต้น (ป.3)

ความสามารถพื้นฐานด้านการเรียนรู้

• เข้าใจความหมายของคำ ข้อความ ภาพ สัญลักษณ์ แผนภูมิต่างๆ ทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ
• สามารถเขียนเพื่อถ่ายทอดข้อมูล ความคิด และความรู้สึก
• สามารถใช้ความรู้เบื้องต้นทางคณิตศาสตร์แก้ปัญหาในชีวิตประจำวัน

ความสามารถด้านการประยุกต์ใช้

• รับรู้และเข้าใจปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และเทคโนโลยี
• ปฏิบัติตนในฐานะพลเมืองดี มีความรับผิดชอบต่อตนเอง ครอบครัว โรงเรียน และสังคม
• เข้าใจสภาพทางเศรษฐกิจของครอบครัว และน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้
• ดูแลรักษาสุขภาพกายและจิต มีสุขนิสัยที่ดี ควบคุมอารมณ์และจัดการความเครียดได้
• เห็นคุณค่าทางสุนทรียภาพของศิลปะและวัฒนธรรม มีความภาคภูมิใจในท้องถิ่น

หลักสูตรใหม่นี้มุ่งเน้นการพัฒนาอย่างเป็นองค์รวม ให้ผู้เรียนมีทั้งความรู้ ทักษะ และคุณลักษณะที่จำเป็นสำหรับโลกปัจจุบันและอนาคต โดยมีการกำหนดเป้าหมายที่ชัดเจนและสามารถวัดผลได้ เพื่อให้การพัฒนาผู้เรียนเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและตรงตามเป้าหมาย

แนวทางการจัดการเรียนรู้และการวัดประเมินผลตามหลักสูตรประถมศึกษาตอนต้น พ.ศ. 2568

แนวคิดการจัดการเรียนรู้

หลักสูตรการศึกษาประถมศึกษาตอนต้น (ป.1-3) พุทธศักราช 2568 กำหนดการจัดการเรียนรู้โดยยึดหลักการและแนวคิดสำคัญ ดังนี้

1. เป้าหมายการพัฒนาผู้เรียนแบบองค์รวม

• ความสามารถพื้นฐานด้านการเรียนรู้ (การอ่าน การเขียน การคิดคำนวณ) เป็นเครื่องมือในการเรียนรู้
• ความสามารถในการประยุกต์ใช้ ในบริบทโลกจริง เช่น วิทยาศาสตร์ สังคม เศรษฐกิจ สุขภาพ และศิลปวัฒนธรรม
• คุณลักษณะอันพึงประสงค์ ที่ต้องการพัฒนาผ่านการจัดการเรียนรู้
• ความรู้พื้นฐาน เป็นพื้นที่การเรียนรู้ที่สถานศึกษาสามารถกำหนดได้ตามความเหมาะสม

2. การจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning)

• เปิดโอกาสให้ผู้เรียนใช้การอ่าน การเขียน และการคิดคำนวณเป็นเครื่องมือในการเรียนรู้
• ฝึกฝนผ่านสถานการณ์จริงในชีวิตประจำวัน
• บูรณาการความรู้ข้ามศาสตร์ต่างๆ

3. การประเมินระหว่างเรียน

• ตรวจสอบและพัฒนาพฤติกรรมการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง
• ให้ข้อมูลสะท้อนกลับเพื่อการปรับปรุง

4. การบูรณาการเป้าหมาย

• บูรณาการทักษะพื้นฐานและการประยุกต์ใช้ในบริบทที่หลากหลาย
• ใช้เนื้อหาจากศาสตร์ต่างๆ เป็นพื้นที่พัฒนาความสามารถพื้นฐาน

องค์ประกอบของการจัดการเรียนรู้

1. เป้าหมายการจัดการเรียนรู้

• กำหนดเป็นองค์รวมในลักษณะของ “ผลลัพธ์การเรียนรู้”
• บูรณาการทั้งความสามารถพื้นฐานและการนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน

2. กิจกรรมการเรียนรู้

• สร้างโอกาสให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการเรียนรู้
• ส่งเสริมพัฒนาการด้านการอ่าน เขียน และคิดคำนวณอย่างต่อเนื่อง
• ฝึกการใช้ทักษะในบริบทที่หลากหลาย

3. การประเมินการเรียนรู้

• ตรวจสอบพฤติกรรมการเรียนรู้เทียบกับเกณฑ์ที่คาดหวัง
• ใช้ผลการประเมินสะท้อนกลับเพื่อพัฒนาการเรียนรู้

4. สื่อและแหล่งเรียนรู้

• สร้างประสบการณ์การเรียนรู้ที่หลากหลายและน่าสนใจ
• เลือกใช้สื่อที่เหมาะสมกับวัยและความสามารถของผู้เรียน

การวัดและประเมินผลการเรียนรู้

แนวคิดการประเมิน 2 รูปแบบ

1. การประเมินระหว่างเรียน

• การประเมินเพื่อการเรียนรู้ – รวบรวมข้อมูลพฤติกรรมความก้าวหน้าเพื่อให้ข้อเสนอแนะที่มีคุณภาพแก่ผู้เรียน
• การประเมินเป็นการเรียนรู้ – ให้ผู้เรียนใช้ข้อมูลจากการประเมินเพื่อปรับปรุงการเรียนรู้ของตนเอง

2. การประเมินเพื่อสรุปหรือตัดสินผลการเรียน

• ประเมินความสามารถของผู้เรียนเมื่อสิ้นสุดการเรียนรู้
• รายงานผลเป็น 4 ระดับความสามารถ

การตัดสินผลการเรียน

1. การตัดสินผลการเรียนเมื่อจบชั้นปี

• ประเมินความสามารถของผู้เรียนตามเกณฑ์ที่สถานศึกษากำหนด (4 ระดับ)
• ผู้เรียนต้องมีความสามารถอยู่ในระดับพัฒนาขึ้นไปทั้ง 8 ความสามารถ

2. การตัดสินผลการเรียนเมื่อจบการศึกษาระดับประถมศึกษาตอนต้น (ป.3)

• ด้านการอ่าน การเขียน และการคิดคำนวณ ต้องอยู่ในระดับชำนาญขึ้นไป
• ด้านการประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันต้องอยู่ในระดับพัฒนาขึ้นไป

ระดับความสามารถ 4 ระดับ

1. ระดับเริ่มต้น – ผู้เรียนมีความสามารถขั้นพื้นฐาน เช่น อ่านประโยคสั้นๆ ได้ เขียนคำพื้นฐานได้ คิดคำนวณเลขง่ายๆ ได้
2. ระดับพัฒนา – ผู้เรียนสามารถอ่านเขียนข้อความที่ยาวขึ้น และนำไปใช้ในสถานการณ์ต่างๆ ได้
3. ระดับชำนาญ – ผู้เรียนสามารถอ่านเขียนข้อความที่ซับซ้อนขึ้น วิเคราะห์ สรุปสาระสำคัญได้
4. ระดับเชี่ยวชาญ – ผู้เรียนมีความสามารถระดับสูง สามารถอ่านเขียนข้อความที่ซับซ้อน มีความคิดสร้างสรรค์

การเลื่อนชั้นและการจบการศึกษา

การเลื่อนชั้นปี

• ผู้เรียนจะได้รับการเลื่อนชั้นเมื่อมีผลการเรียนตามความสามารถครบ 8 ด้าน
• แม้ผลการเรียนไม่เป็นไปตามเกณฑ์ สถานศึกษาสามารถให้เลื่อนชั้นได้ โดยจัดกิจกรรมเสริมเพื่อพัฒนา

การจบการศึกษา

ผู้เรียนจะจบการศึกษาระดับประถมศึกษาตอนต้นเมื่อ…..

1. มีผลการเรียนตามความสามารถครบทั้ง 8 ด้าน
2. มีความสามารถด้านการอ่าน การเขียน และการคิดคำนวณ ในระดับชำนาญขึ้นไป
3. มีความสามารถด้านการประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน ในระดับพัฒนาขึ้นไป
4. ผ่านการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์
5. ผ่านการประเมินกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน

หลักสูตรใหม่นี้มุ่งเน้นการประเมินเพื่อพัฒนา มากกว่าการตัดสินผลการเรียน และให้ความสำคัญกับการประยุกต์ใช้ความรู้ในชีวิตจริง สอดคล้องกับแนวคิดการจัดการศึกษาฐานสมรรถนะที่เป็นหัวใจของการปฏิรูปการศึกษาไทย

ตารางเปรียบเทียบหลักสูตรการศึกษาประถมศึกษาตอนต้น

1. เปรียบเทียบหลักสูตรเดิม (2551) กับหลักสูตรใหม่ (2568)

ประเด็น	หลักสูตรแกนกลางฯ พ.ศ.2551	หลักสูตรประถมศึกษาตอนต้น พ.ศ.2568
แนวคิดหลัก	การจัดการศึกษาแบบอิงมาตรฐาน(Standard-based Education)	การจัดการศึกษาฐานสมรรถนะ(Competency-based Education)
เป้าหมาย	มาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด (52 มาตรฐาน 2,056 ตัวชี้วัด)	ความสามารถพื้นฐานด้านการเรียนรู้และการประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน (8 ความสามารถ)
โครงสร้างหลักสูตร	แบ่งเป็น 8 กลุ่มสาระการเรียนรู้แยกเป็นรายวิชา	บูรณาการความสามารถ 4 ด้านหลักในบริบทที่หลากหลาย
การจัดการเรียนรู้	เน้นเนื้อหาสาระและทักษะรายวิชา	เน้นการจัดการเรียนรู้เชิงรุกบูรณาการผ่านบริบทจริง
การประเมินผล	ประเมินตามตัวชี้วัดรายวิชาให้ผลการเรียนเป็นระดับ (เกรด)	ประเมินความสามารถแบบองค์รวมให้ผลเป็น 4 ระดับความสามารถ
บทบาทสถานศึกษา	ต้องจัดการเรียนรู้ตามโครงสร้างหลักสูตรที่กำหนด	มีความยืดหยุ่นในการบริหารจัดการหลักสูตรตามบริบท
บทบาทครู	ผู้ถ่ายทอดความรู้ตามรายวิชา	ผู้ออกแบบและอำนวยความสะดวกในการเรียนรู้
การเลื่อนชั้น	พิจารณาจากผลการเรียนรายวิชา	พิจารณาจากความสามารถ 8 ด้านสามารถเลื่อนชั้นได้แม้ยังไม่ถึงเกณฑ์

2. เปรียบเทียบความสามารถผู้เรียนใน 4 ระดับ

ความสามารถ	ระดับเริ่มต้น	ระดับพัฒนา	ระดับชำนาญ	ระดับเชี่ยวชาญ
การอ่าน	อ่านคำและประโยคสั้นๆ เข้าใจความหมายพื้นฐาน	อ่านข้อความที่ยาวขึ้นเข้าใจภาพและสัญลักษณ์	อ่านข้อความซับซ้อนได้ดีวิเคราะห์สรุปสาระสำคัญได้	อ่านและวิเคราะห์วิจารณ์เนื้อหาที่ซับซ้อนสูง
การเขียน	เขียนคำและประโยคสั้นๆสื่อสารความคิดง่ายๆ	เขียนข้อความที่ยาวขึ้นสื่อสารมีประสิทธิภาพขึ้น	เขียนข้อความที่มีโครงสร้างซับซ้อนสื่อสารชัดเจนและเป็นระบบ	เขียนข้อความที่มีความซับซ้อนและความคิดสร้างสรรค์สูง
การคิดคำนวณ	นับและคำนวณเลขง่ายๆในชีวิตประจำวัน	คำนวณที่ซับซ้อนขึ้นเริ่มเรียนรู้การคูณ	แก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ที่ซับซ้อนและใช้แผนภูมิ	แก้ปัญหาที่ซับซ้อนหลายขั้นตอนนำเสนอข้อมูลทางคณิตศาสตร์ได้ดี
การประยุกต์ใช้ด้านวิทยาศาสตร์	อ่านคำแนะนำพื้นฐานการใช้เทคโนโลยีง่ายๆ	อ่านบทความวิทยาศาสตร์สั้นๆเขียนรายงานการทดลองง่ายๆ	เข้าใจบทความวิทยาศาสตร์เขียนรายงานการทดลองได้ด้วยตนเอง	เข้าใจงานวิจัย สร้างสิ่งประดิษฐ์และทำการทดลองที่ซับซ้อนขึ้น
การประยุกต์ใช้ด้านสังคม	อ่านป้ายสัญลักษณ์สาธารณะปฏิบัติตามกฎระเบียบพื้นฐาน	อ่านข่าวเกี่ยวกับชุมชนเขียนความคิดเห็นพื้นฐาน	เข้าใจปัญหาสังคมง่ายๆเขียนบทความมีเหตุผล	เข้าใจทฤษฎีสังคมศาสตร์ง่ายๆเสนอแนวคิดพัฒนาสังคมได้

3. เปรียบเทียบการจัดการเรียนรู้แบบเดิมกับแบบใหม่

มิติการจัดการเรียนรู้	การจัดการเรียนรู้แบบเดิม	การจัดการเรียนรู้แบบใหม่
การวางแผน	วางแผนตามเนื้อหารายวิชา	ออกแบบย้อนกลับจากเป้าหมายความสามารถ
รูปแบบกิจกรรม	เน้นการฟังบรรยาย ทำแบบฝึกหัด	เน้น Active Learning ผ่านสถานการณ์จริง
บทบาทผู้เรียน	ผู้รับความรู้ ทำตามคำสั่ง	ผู้ลงมือปฏิบัติ คิด ตัดสินใจ และสร้างความรู้
บทบาทครู	ผู้สอน ผู้ถ่ายทอดความรู้	ผู้ออกแบบ ผู้อำนวยความสะดวก โค้ช
การประเมิน	ประเมินเพื่อตัดสินผลใช้แบบทดสอบเป็นหลัก	ประเมินเพื่อพัฒนาใช้วิธีการหลากหลายตามสภาพจริง
การให้ข้อมูลย้อนกลับ	เน้นคะแนนและเกรดให้เมื่อจบหน่วยการเรียน	เน้นข้อเสนอแนะเชิงคุณภาพให้ทันทีและต่อเนื่อง
สื่อการเรียนรู้	หนังสือเรียน แบบฝึกหัด	สื่อหลากหลาย สถานการณ์จริงเทคโนโลยีดิจิทัล

4. เปรียบเทียบการเตรียมตัวของครูตามแนวโน้มการศึกษาในอนาคต

แนวโน้มการศึกษา	การเตรียมตัวของครู	การพัฒนาวิชาชีพ
การเรียนรู้แบบไฮบริด(Hybrid Learning)	– พัฒนาทักษะดิจิทัล – ออกแบบกิจกรรมที่ยืดหยุ่น – สร้างสื่อที่ใช้ได้ทั้งออนไลน์-ออฟไลน์	– อบรมการใช้เทคโนโลยีการศึกษา – เรียนรู้แพลตฟอร์มดิจิทัลใหม่ๆ
การเรียนรู้ข้ามศาสตร์(Transdisciplinary Learning)	– ศึกษาความรู้นอกสาขาวิชา – ร่วมมือกับครูต่างกลุ่มสาระ – นำประเด็นท้าทายมาใช้สอน	– ทำ PLC ข้ามกลุ่มสาระ – ออกแบบหน่วยบูรณาการร่วมกัน
การเรียนรู้เชิงลึก(Deep Learning)	– ออกแบบคำถามปลายเปิด – เน้นทักษะการคิดขั้นสูง – ใช้เทคนิคการโค้ช	– ฝึกอบรมการตั้งคำถาม – พัฒนาทักษะการเป็นโค้ช
การเรียนรู้รายบุคคล(Personalized Learning)	– วิเคราะห์ผู้เรียนรายบุคคล – ออกแบบเส้นทางการเรียนรู้หลากหลาย – ใช้เทคโนโลยีช่วยติดตาม	– เรียนรู้การใช้ AI ในการศึกษา – พัฒนาทักษะการวินิจฉัยผู้เรียน
การประเมินแบบใหม่(New Assessment)	– สร้างเครื่องมือประเมินหลากหลาย – ให้ข้อมูลย้อนกลับที่มีคุณภาพ – สอนการประเมินตนเอง	– ฝึกอบรมการประเมินตามสภาพจริง – พัฒนาทักษะการให้ข้อมูลย้อนกลับ

5. เปรียบเทียบแนวทางการพัฒนาตามตัวชี้วัด ว9/2564

ตัวชี้วัดตาม ว9/2564	การพัฒนาตามหลักสูตรเดิม	การพัฒนาตามหลักสูตรใหม่
ด้านการจัดการเรียนรู้	– สอนตามแผนการสอนรายคาบ – เน้นเนื้อหาตามหนังสือเรียน	– ออกแบบหน่วยการเรียนรู้บูรณาการ – จัดการเรียนรู้เชิงรุกผ่านสถานการณ์จริง
ด้านการส่งเสริมและพัฒนาผู้เรียน	– จัดกิจกรรมเสริมแยกตามรายวิชา – ใช้การซ่อมเสริมแบบเดียวกันทั้งชั้น	– วิเคราะห์และพัฒนาผู้เรียนรายบุคคล – ออกแบบกิจกรรมที่ตอบสนองความต้องการเฉพาะ
ด้านการพัฒนาตนเองและวิชาชีพ	– อบรมเทคนิคการสอนรายวิชา – พัฒนาตามหลักสูตรที่หน่วยงานกำหนด	– ร่วม PLC พัฒนาการสอนฐานสมรรถนะ – วิจัยและพัฒนานวัตกรรมการเรียนรู้ร่วมกัน
ด้านการจัดสภาพแวดล้อม	– จัดห้องเรียนแบบเดิม – นำเสนอความรู้บนป้ายนิเทศ	– จัดพื้นที่การเรียนรู้แบบยืดหยุ่น – สร้างศูนย์การเรียนรู้ที่กระตุ้นการค้นคว้า
ด้านความร่วมมือกับผู้ปกครอง	– ประชุมผู้ปกครองรายงานผลการเรียน – ขอความร่วมมือในการดูแลการบ้าน	– ร่วมวางแผนและประเมินผู้เรียน – เชิญร่วมเป็นวิทยากรหรือแหล่งเรียนรู้
ด้านการใช้เทคโนโลยี	– ใช้เทคโนโลยีนำเสนอเนื้อหา – สอนการใช้เทคโนโลยีเป็นรายวิชา	– ใช้เทคโนโลยีเป็นเครื่องมือการเรียนรู้ – บูรณาการเทคโนโลยีในทุกกิจกรรม
ด้านนวัตกรรมการสอน	– ใช้นวัตกรรมแยกตามรายวิชา – เน้นนวัตกรรมเพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์	– พัฒนานวัตกรรมบูรณาการ – เน้นนวัตกรรมพัฒนาสมรรถนะรอบด้าน
ด้านการวัดและประเมินผล	– ประเมินด้วยข้อสอบเป็นหลัก – วัดความรู้ความจำตามตัวชี้วัด	– ประเมินด้วยวิธีการหลากหลาย – วัดความสามารถในการประยุกต์ใช้จริง

หลักสูตรการศึกษาประถมศึกษาตอนต้น พุทธศักราช 2568 ภาพรวม แนวโน้ม และการเตรียมความพร้อมของครู

ภาพรวมของหลักสูตรใหม่

หลักสูตรการศึกษาประถมศึกษาตอนต้น (ป.1-3) พุทธศักราช 2568 เป็นการปฏิรูปหลักสูตรที่เปลี่ยนแปลงจากการจัดการศึกษาแบบอิงมาตรฐาน (Standard-based Education) มาเป็นการจัดการศึกษาฐานสมรรถนะ (Competency-based Education) โดยมีความแตกต่างที่สำคัญ ดังนี้

ปรัชญาและเป้าหมาย

• เดิม: มุ่งเน้นความรู้และทักษะในรายวิชาต่างๆ แยกส่วน
• ใหม่: มุ่งพัฒนาความสามารถพื้นฐานและการประยุกต์ใช้ในชีวิตจริงแบบบูรณาการ

จุดเน้นการเรียนรู้

• เดิม: เนื้อหาสาระตามกลุ่มวิชา (Subject-oriented)
• ใหม่: ความสามารถในการอ่าน เขียน คิดคำนวณ และประยุกต์ใช้ในบริบทจริง (Functional Literacy)

การประเมินผล

• เดิม: ประเมินตามตัวชี้วัดจำนวนมาก (2,056 ตัวชี้วัด) แยกตามรายวิชา
• ใหม่: ประเมินความสามารถแบบองค์รวม 4 ด้านหลัก (การอ่าน การเขียน การคิดคำนวณ และการประยุกต์ใช้)

บทบาทของสถานศึกษา

• เดิม: ความยืดหยุ่นน้อย ต้องปฏิบัติตามโครงสร้างหลักสูตรชัดเจน
• ใหม่: ให้อิสระสถานศึกษาในการบริหารจัดการหลักสูตรตามบริบท โดยคำนึงถึงคุณภาพผู้เรียนเป็นสำคัญ

การจัดการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับตัวชี้วัด ว9/2564 และแนวโน้มการศึกษาในอนาคต

ตามประกาศกระทรวงศึกษาธิการเรื่องหลักเกณฑ์และวิธีการประเมินตำแหน่งและวิทยฐานะข้าราชการครู (ว9/2564) ครูต้องแสดงสมรรถนะตามตัวชี้วัด 8 ด้าน ซึ่งสอดคล้องกับหลักสูตรใหม่ ดังนี้:

1. ด้านการจัดการเรียนรู้

• แนวทางการสอนแบบใหม่: ออกแบบการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) ที่มีการบูรณาการทักษะการอ่าน เขียน คิดคำนวณ ในบริบทจริง
• ตัวอย่าง: จัดโครงการระยะยาวที่ผู้เรียนต้องอ่านค้นคว้า เขียนสื่อสาร และคำนวณเพื่อแก้ปัญหาในชุมชน

2. ด้านการส่งเสริมและพัฒนาผู้เรียน

• แนวทาง: ใช้การประเมินเพื่อการเรียนรู้ (Assessment for Learning) เพื่อวินิจฉัยจุดอ่อนและพัฒนาผู้เรียนเป็นรายบุคคล
• ตัวอย่าง: สร้างแฟ้มพัฒนาการรายบุคคลที่ติดตามความก้าวหน้าและออกแบบกิจกรรมเสริมตามความต้องการเฉพาะ

3. ด้านการพัฒนาตนเองและวิชาชีพ

• แนวทาง: เข้าร่วมชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) เพื่อพัฒนาแนวทางการจัดการเรียนรู้ฐานสมรรถนะ
• ตัวอย่าง: ร่วมกับเพื่อนครูออกแบบและทดลองกิจกรรมบูรณาการที่พัฒนาทักษะรอบด้านของผู้เรียน

แนวโน้มการจัดการศึกษาในอนาคตและการเตรียมตัวของครู

1. การเรียนรู้แบบไฮบริด (Hybrid Learning)

• แนวโน้ม: ผสมผสานการเรียนรู้แบบออนไลน์และออฟไลน์อย่างไร้รอยต่อ
• การเตรียมตัว: พัฒนาทักษะดิจิทัล ออกแบบกิจกรรมที่ยืดหยุ่นสามารถปรับใช้ได้ทั้งในห้องเรียนจริงและเสมือน

2. การเรียนรู้แบบบูรณาการข้ามศาสตร์ (Transdisciplinary Learning)

• แนวโน้ม: การเรียนรู้ผ่านประเด็นท้าทาย (Challenges) ที่ต้องใช้ความรู้หลายศาสตร์
• การเตรียมตัว: ออกแบบหน่วยการเรียนรู้แบบบูรณาการโดยร่วมมือกับครูต่างกลุ่มสาระ นำประเด็นปัญหาจริงในชุมชนมาเป็นโจทย์การเรียนรู้

3. การเรียนรู้เชิงลึกและเรียนรู้ด้วยตนเอง (Deep Learning & Self-Directed Learning)

• แนวโน้ม: เน้นการเรียนรู้เชิงลึกและการพัฒนาทักษะการเรียนรู้ด้วยตนเอง
• การเตรียมตัว: ฝึกออกแบบคำถามปลายเปิด ใช้เทคนิคการโค้ช มากกว่าการสอนแบบป้อนความรู้ (Coaching not Teaching)

4. การเรียนรู้ตามความต้องการเฉพาะ (Personalized Learning)

• แนวโน้ม: จัดการเรียนรู้ที่ตอบสนองต่อความสนใจ ความถนัด และความต้องการของผู้เรียนแต่ละคน
• การเตรียมตัว: ใช้เทคโนโลยีและการประเมินความต้องการรายบุคคลเพื่อออกแบบเส้นทางการเรียนรู้ที่หลากหลาย

5. การวัดและประเมินผลแบบใหม่ (New Assessment)

• แนวโน้ม: ลดการสอบแบบมาตรฐาน เพิ่มการประเมินตามสภาพจริงและการสะท้อนตนเอง
• การเตรียมตัว: พัฒนาเครื่องมือประเมินที่หลากหลาย เช่น แฟ้มสะสมงานดิจิทัล การแสดงผลงาน การโครงงาน

กลยุทธ์การพัฒนาการสอนของครูเพื่อรองรับหลักสูตรใหม่

1. เน้นการออกแบบการเรียนรู้แบบย้อนกลับ (Backward Design)

• เริ่มจากกำหนดเป้าหมายความสามารถผู้เรียน
• ออกแบบการประเมิน วิธีการเก็บหลักฐานการเรียนรู้
• จัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่นำไปสู่เป้าหมาย

2. พัฒนาทักษะการใช้เทคโนโลยีเพื่อการเรียนรู้

• ใช้แพลตฟอร์มดิจิทัลเพื่อสนับสนุนการเรียนรู้รายบุคคล
• สร้างสื่อการเรียนรู้ที่เข้าถึงได้ทุกที่ทุกเวลา (Accessible Learning)
• ประยุกต์ใช้เทคโนโลยี AI เพื่อช่วยในการวิเคราะห์และติดตามพัฒนาการของผู้เรียน

3. สร้างห้องเรียนที่เน้นการปฏิบัติและสถานการณ์จริง

• จัดพื้นที่การเรียนรู้แบบยืดหยุ่น (Flexible Learning Space)
• นำสถานการณ์จริงจากชุมชน ท้องถิ่น มาเป็นบริบทการเรียนรู้
• สร้างความร่วมมือกับผู้ปกครองและชุมชนในการจัดการเรียนรู้

4. พัฒนาระบบการประเมินความก้าวหน้าและให้ข้อมูลย้อนกลับ

• ใช้เทคนิคการประเมินระหว่างเรียนอย่างสม่ำเสมอ
• ให้ข้อมูลย้อนกลับที่เฉพาะเจาะจงและทันที (Specific & Immediate Feedback)
• สอนให้ผู้เรียนประเมินตนเองและสะท้อนการเรียนรู้ (Self-assessment & Reflection)

5. การทำงานร่วมกันเป็นทีม

• สร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) ที่เข้มแข็ง
• แลกเปลี่ยนเรียนรู้แนวปฏิบัติที่ดี (Best Practices) อย่างต่อเนื่อง
• วิจัยและพัฒนานวัตกรรมการเรียนรู้ร่วมกัน

บทสรุป

หลักสูตรการศึกษาประถมศึกษาตอนต้น พุทธศักราช 2568 สะท้อนการเปลี่ยนแปลงสำคัญในการจัดการศึกษาของไทย จากการสอนที่เน้นเนื้อหา สู่การพัฒนาสมรรถนะที่จำเป็นสำหรับโลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ความสำเร็จของหลักสูตรนี้ขึ้นอยู่กับการปรับเปลี่ยนมุมมองและวิธีการสอนของครู จากผู้ถ่ายทอดความรู้ สู่ผู้ออกแบบและอำนวยความสะดวกในการเรียนรู้

ครูในยุคใหม่ต้องเป็นนักออกแบบการเรียนรู้ที่เข้าใจทั้งศาสตร์การสอนและศิลปะของการโค้ช ต้องเปิดรับเทคโนโลยีและนวัตกรรมการศึกษา แต่ไม่ลืมเป้าหมายสำคัญคือการพัฒนาผู้เรียนให้มีทักษะพื้นฐานที่เข้มแข็ง สามารถประยุกต์ใช้ในชีวิตจริง และมีความสุขในการเรียนรู้ตลอดชีวิต

การเปลี่ยนแปลงนี้อาจท้าทาย แต่เป็นโอกาสสำคัญของวงการศึกษาไทยในการสร้างพลเมืองที่มีคุณภาพสำหรับโลกในศตวรรษที่ 21 การเตรียมความพร้อมของครูจึงเป็นปัจจัยสำคัญที่จะทำให้การปฏิรูปการศึกษาครั้งนี้ประสบความสำเร็จอย่างยั่งยืน

ดร.อนุศร หงษ์ขุนทด

ที่มา หลักสูตรการศึกษาประถมศึกษาตอนต้น (ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๑ – ๓) พุทธศักราช ๒๕๖๘

หลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช ๒๕๖๘ สำหรับเด็กอายุ ๓ – ๕ ปี และคู่มือหลักสูตรการศึกษาปฐมวัย ฯ และ หลักสูตรการศึกษาประถมศึกษาตอนต้น (ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๑ – ๓) พุทธศักราช ๒๕๖๘ และคู่มือฯ

เอกสารเพิ่มเติม

รายละเอียดเพิ่มเติม

ไฟล์แนบ

• คู่มือพัฒนาครูระดับประถมศึกษา 
• คู่มือการจัดการเรียนรู้ 
• คู่มือการวัดและประเมินผลการเรียนรู้ 
• คู่มือการบริหารจัดการหลักสูตร หลักสูตรการศึกษาประถมศึกษาตอนต้น 
• คู่มือพัฒนาครูระดับปฐมวัย หลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2568 
• คู่มือหลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2568 

Comments

comments

Powered by Facebook Comments