แนวทางการเขียนแผนการนิเทศการศึกษา และแผนการนิเทศการสอนสู่การปฏิบัติที่เป็นเลิศ 

ดร.อนุศร หงษ์ขุนทด
ศึกษานิเทศก์ วิทยฐานะศึกษานิเทศก์เชี่ยวชาญ สพม.นครราชสีมา
Musicmankob@gmail.com 4 กันยายน 2568

__________________________________

บทนำ การยกระดับคุณภาพการศึกษาผ่านกระบวนทัศน์ใหม่ของการนิเทศ

การนิเทศการศึกษาในศตวรรษที่ 21 ได้ก้าวข้ามบทบาทดั้งเดิมที่เน้นการตรวจสอบและจับผิด ไปสู่กระบวนทัศน์ใหม่ที่มองการนิเทศเป็นหัวใจสำคัญของการพัฒนาคุณภาพการศึกษาอย่างยั่งยืน ¹ กระบวนทัศน์ใหม่นี้ตั้งอยู่บนฐานคิดของการเป็นหุ้นส่วนเพื่อการเติบโตทางวิชาชีพ (Growth-Oriented Partnership) ที่ซึ่งศึกษานิเทศก์ ครู และผู้บริหาร ทำงานร่วมกันเพื่อปรับปรุงการเรียนการสอนและส่งเสริมผลสัมฤทธิ์ของผู้เรียนให้ถึงขีดสุด ¹ แนวคิดนี้สอดคล้องอย่างยิ่งกับบริบทของการศึกษาไทยผ่านหลัก “การนิเทศแบบกัลยาณมิตร” ซึ่งเน้นการสร้างความสัมพันธ์บนพื้นฐานของความไว้วางใจ ความเคารพซึ่งกันและกัน และความรับผิดชอบร่วมกันในการพัฒนาผู้เรียน ⁵

รายงานฉบับนี้จึงถูกจัดทำขึ้นเพื่อเป็นคู่มือเชิงปฏิบัติการที่สมบูรณ์และครอบคลุมสำหรับศึกษานิเทศก์ไทย โดยมีเป้าหมายเพื่อเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจเชิงทฤษฎี พร้อมมอบเครื่องมือและแนวทางปฏิบัติที่ชัดเจนในการพัฒนา “แผนการนิเทศการศึกษา” และ “แผนการนิเทศการสอน” ที่มีคุณภาพสูง สามารถนำไปสู่การปฏิบัติจริงได้อย่างมีประสิทธิภาพ และส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเชิงบวกในห้องเรียนและสถานศึกษาได้อย่างแท้จริง ⁷

ส่วนที่ 1 ความเข้าใจพื้นฐานเกี่ยวกับแผนการนิเทศ

นิยามและความหมายของ “การนิเทศ” ในศตวรรษที่ 21

การนิเทศ (Supervision) ในความหมายร่วมสมัย คือ กระบวนการที่เป็นระบบซึ่งมุ่งเน้นการปรับปรุงและพัฒนากระบวนการเรียนการสอนให้มีคุณภาพสูงสุด ⁵ หัวใจสำคัญของการนิเทศไม่ได้อยู่ที่การประเมินเพื่อตัดสิน แต่เป็นการส่งเสริมการเติบโตและการเรียนรู้ทางวิชาชีพของครู (Promoting Teachers’ Professional Growth and Learning) ¹ โดยมีเป้าหมายสูงสุดเพื่อยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียน ¹

ดังนั้น การนิเทศการศึกษาจึงเป็นกระบวนการให้บริการ สนับสนุน และให้ความช่วยเหลือแก่ครู เพื่อให้ครูสามารถพัฒนาตนเอง แก้ไขปัญหาการจัดการเรียนรู้ และสร้างสรรค์นวัตกรรมการสอนใหม่ๆ ได้ด้วยตนเอง ⁵ เป็นการทำงานร่วมกันระหว่างผู้นิเทศและผู้รับการนิเทศ เพื่อสร้างวัฒนธรรมการเรียนรู้ทางวิชาชีพที่เข้มแข็งในสถานศึกษา

การแยกแยะระหว่าง “แผนการนิเทศการศึกษา” และ “แผนการนิเทศการสอน”

เพื่อให้การวางแผนมีประสิทธิภาพ ศึกษานิเทศก์จำเป็นต้องเข้าใจความแตกต่างที่สำคัญระหว่างแผน 2 ประเภทนี้ ซึ่งมีความสัมพันธ์กันในเชิงเหตุผลและลำดับชั้น

แผนการนิเทศการศึกษา (Educational Supervision Plan) คือ เอกสารเชิงกลยุทธ์ในระดับมหภาค (Macro-level) ที่มุ่งเน้นการพัฒนาระบบการศึกษาโดยรวมของสถานศึกษาหรือเขตพื้นที่การศึกษา แผนนี้จะครอบคลุมประเด็นในภาพกว้าง เช่น การพัฒนาและปรับปรุงหลักสูตรสถานศึกษา การส่งเสริมนโยบายการจัดการศึกษา การบริหารจัดการทรัพยากรเพื่อการเรียนรู้ และการดำเนินงานให้สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติและนโยบายของหน่วยงานต้นสังกัด ¹² อาจกล่าวได้ว่าแผนการนิเทศการศึกษาเป็นการตอบคำถามว่า “เราจะพัฒนาอะไร” และ “ทำไมจึงต้องพัฒนา” ในระดับระบบ

แผนการนิเทศการสอน (Instructional Supervision Plan) คือ เอกสารเชิงปฏิบัติการในระดับจุลภาค (Micro-level) ที่มุ่งเน้นการพัฒนาคุณภาพที่เกิดขึ้นจริงในห้องเรียนโดยตรง แผนนี้จะเจาะลึกลงไปในรายละเอียดของกระบวนการจัดการเรียนการสอน (Pedagogy) กลยุทธ์การสอนของครู การสร้างปฏิสัมพันธ์ในชั้นเรียน และการประเมินผลเพื่อพัฒนาผู้เรียนรายบุคคล ³ แผนการนิเทศการสอนจึงเป็นการตอบคำถามว่า “เราจะพัฒนาการสอนอย่างไร” ในระดับห้องเรียน

ความเชื่อมโยงของแผนทั้ง 2 ประเภทนี้มีความสำคัญอย่างยิ่ง แผนการนิเทศการศึกษาที่มีประสิทธิภาพจะสร้างเงื่อนไขและปัจจัยสนับสนุนที่จำเป็น (เช่น หลักสูตรที่ชัดเจน เวลาสำหรับการทำ PLC งบประมาณจัดหาสื่อ) เพื่อให้แผนการนิเทศการสอนสามารถดำเนินไปได้อย่างราบรื่นและบรรลุเป้าหมาย ตัวอย่างเช่น ศึกษานิเทศก์อาจเริ่มต้นจากการวิเคราะห์ข้อมูลระดับเขตพื้นที่ เช่น ผลการทดสอบระดับชาติ (O-NET) ¹⁶ และพบว่านักเรียนมีจุดอ่อนในด้านทักษะการคิดวิเคราะห์ ซึ่งสอดคล้องกับนโยบายที่ต้องการส่งเสริมทักษะในศตวรรษที่ 21 ¹⁴ จากการวิเคราะห์นี้ ศึกษานิเทศก์จะจัดทำ

แผนการนิเทศการศึกษา ในระดับมหภาคที่มีเป้าหมายเพื่อ “ส่งเสริมทักษะการคิดวิเคราะห์ของผู้เรียนในเขตพื้นที่” โดยมีกิจกรรม เช่น การอบรมครูเรื่องการตั้งคำถามตามแนวคิดของ Bloom’s Taxonomy หรือการปรับปรุงโครงสร้างหลักสูตรให้เอื้อต่อการคิดขั้นสูง แผนระดับมหภาคนี้จะนำไปสู่การจัดทำ แผนการนิเทศการสอน ในระดับจุลภาคสำหรับครูแต่ละคนหรือแต่ละโรงเรียน โดยมุ่งเน้นกลยุทธ์ในห้องเรียนที่เฉพาะเจาะจง เช่น การนิเทศการสอนแบบ Coaching เพื่อให้ครูสามารถจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ (Inquiry-Based Learning) ได้อย่างมีประสิทธิภาพ จะเห็นได้ว่าแผนการนิเทศการศึกษาเปรียบเสมือน “ยุทธศาสตร์” ที่กำหนดทิศทาง ส่วนแผนการนิเทศการสอนคือ “ยุทธวิธี” ที่ใช้ในการปฏิบัติเพื่อให้บรรลุยุทธศาสตร์นั้น

ตารางที่ 1 เปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างแผนการนิเทศการศึกษาและแผนการนิเทศการสอน

ลักษณะ (Feature)	แผนการนิเทศการศึกษา (Educational Supervision Plan)	แผนการนิเทศการสอน (Instructional Supervision Plan)
ขอบเขต (Scope)	ระดับระบบ (สถานศึกษา/เขตพื้นที่)	ระดับห้องเรียน/ครูผู้สอน
จุดเน้น (Focus)	คุณภาพสถานศึกษา, หลักสูตร, นโยบาย, ระบบการบริหารจัดการ	เทคนิคการสอน, กลยุทธ์การจัดการเรียนรู้, ปฏิสัมพันธ์ในชั้นเรียน
กลุ่มเป้าหมาย (Target Audience)	ผู้บริหารสถานศึกษา, หัวหน้ากลุ่มสาระฯ, คณะครูโดยรวม	ครูรายบุคคล, ทีมครูผู้สอน (เช่น ทีม PLC)
กรอบเวลา (Timeframe)	รายปี, ระยะยาว	เป็นวงจร, ระยะสั้น (เช่น รายภาคเรียน, รายหน่วยการเรียนรู้)
ตัวอย่างตัวชี้วัด (Example KPIs)	ร้อยละของสถานศึกษาที่ใช้หลักสูตรฉบับปรับปรุง, คะแนนเฉลี่ยผลสัมฤทธิ์ระดับสถานศึกษา	ร้อยละของครูที่ใช้กลยุทธ์การสอนเชิงรุก, พัฒนาการของผู้เรียนในทักษะเฉพาะด้าน

ส่วนที่ 2 กรอบแนวคิดและรูปแบบการนิเทศเพื่อการพัฒนา

การนิเทศที่มีประสิทธิภาพต้องอาศัยรูปแบบและกรอบแนวคิดที่หลากหลาย เพื่อให้สามารถปรับใช้ให้เหมาะสมกับบริบทและความต้องการที่แตกต่างกันของครูแต่ละคน ¹⁸ ศึกษานิเทศก์จึงเปรียบเสมือนผู้ที่มี “กล่องเครื่องมือ” ซึ่งบรรจุรูปแบบการนิเทศต่าง ๆ และเลือกใช้เครื่องมือที่เหมาะสมที่สุดในแต่ละสถานการณ์

รูปแบบการนิเทศคลินิก (The Clinical Supervision Model)

เป็นรูปแบบการนิเทศที่มีโครงสร้างชัดเจนและเป็นระบบ มุ่งเน้นการพัฒนาทักษะการสอนที่สังเกตได้จริงในห้องเรียน ³ ประกอบด้วยวงจร 5 ขั้นตอนที่เข้มข้น ได้แก่ 1) การประชุมปรึกษาหารือก่อนการนิเทศ (Pre-observation Conference) เพื่อกำหนดเป้าหมายร่วมกัน 2) การสังเกตการสอนในชั้นเรียน (Classroom Observation) เพื่อเก็บข้อมูลตามเป้าหมาย 3) การวิเคราะห์ข้อมูลและวางแผนการให้ข้อมูลป้อนกลับ (Analysis and Strategy) 4) การประชุมให้ข้อมูลป้อนกลับ (Post-observation Conference) และ 5) การวิเคราะห์หลังการประชุม (Post-conference Analysis) เพื่อวางแผนพัฒนารอบต่อไป ¹⁸ รูปแบบนี้เหมาะอย่างยิ่งสำหรับการพัฒนาทักษะการสอนที่เฉพาะเจาะจง

รูปแบบการนิเทศเพื่อการพัฒนาของกลิคแมน (Glickman’s Developmental Supervision Model)

เป็นกรอบแนวคิดที่ทรงพลังซึ่งเชื่อว่าครูแต่ละคนมีระดับพัฒนาการทางความคิดเชิงนามธรรม (Abstract Thinking) ความเชี่ยวชาญ และความมุ่งมั่นที่แตกต่างกัน ดังนั้นจึงต้องการรูปแบบการนิเทศที่แตกต่างกันไปด้วย ²² ศึกษานิเทศก์ต้องวินิจฉัยระดับพัฒนาการของครูก่อน แล้วจึงเลือกใช้แนวทางที่เหมาะสมจาก 3 แนวทาง ²⁴ ดังนี้

• แนวทางชี้นำ (Directive Approach): เหมาะสำหรับครูที่มีระดับความคิดเชิงนามธรรมและความมุ่งมั่นต่ำ เช่น ครูบรรจุใหม่ หรือครูที่กำลังประสบปัญหาในการสอน ศึกษานิเทศก์จะมีบทบาทเป็นผู้ชี้แนะโดยตรง สาธิตกลยุทธ์ และกำหนดแนวทางการปฏิบัติที่ชัดเจน ²³
• แนวทางร่วมมือ (Collaborative Approach): เหมาะสำหรับครูที่มีระดับพัฒนาการปานกลาง ศึกษานิเทศก์และครูจะทำงานร่วมกันในฐานะหุ้นส่วน ช่วยกันวิเคราะห์ปัญหา ระดมสมอง และตัดสินใจร่วมกันในการวางแผนพัฒนา ² แนวทางนี้สอดคล้องกับหลักการของชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC)
• แนวทางไม่ชี้นำ (Nondirective Approach): เหมาะสำหรับครูที่มีระดับความคิดเชิงนามธรรมและความมุ่งมั่นสูง (Master Teachers) ศึกษานิเทศก์จะทำหน้าที่เป็นผู้รับฟัง ผู้กระตุ้นให้เกิดการสะท้อนคิด และช่วยให้ครูค้นพบแนวทางการแก้ปัญหาและพัฒนาตนเองได้ ²³

รูปแบบการนิเทศที่แตกต่าง (Differentiated Supervision Model)

เป็นรูปแบบที่ต่อยอดมาจากแนวคิดของกลิคแมน โดยจัดระบบการนิเทศให้มีความยืดหยุ่นและสอดคล้องกับระดับประสบการณ์ ประสิทธิภาพ และความเป็นมืออาชีพของครูแต่ละคน ³ ในรูปแบบนี้ สถานศึกษาอาจจัด “เส้นทางการพัฒนา” (Growth Tracks) ให้ครูเลือกได้ เช่น เส้นทางสำหรับครูใหม่ที่ต้องการการสนับสนุนอย่างเข้มข้น (Intensive Support), เส้นทางสำหรับครูที่มีประสบการณ์ที่ต้องการทำงานร่วมกับเพื่อนครู (Peer Coaching), หรือเส้นทางสำหรับครูเชี่ยวชาญที่ต้องการทำวิจัยในชั้นเรียนด้วยตนเอง (Self-directed Action Research)

กรอบแนวคิดและเทคนิคเพิ่มเติม

• การนิเทศที่เน้นการเรียนรู้ (Learning-Focused Supervision): เสนอ “บทบาท 4 ด้าน” (Four Stances) ที่ศึกษานิเทศก์สามารถปรับเปลี่ยนได้ตามสถานการณ์ในการสนทนากับครู ได้แก่ การเทียบเคียงมาตรฐาน (Calibrating), การให้คำปรึกษา (Consulting), การร่วมมือ (Collaborating), และการสอนงาน (Coaching) ²
• โมเดลการสอนตรงของฮันเตอร์ (Hunter’s Direct Instruction Model): แม้จะไม่ใช่รูปแบบการนิเทศโดยตรง แต่เป็นกรอบการจัดการเรียนการสอนที่มีโครงสร้างชัดเจน (เช่น การสร้างแรงจูงใจ, การนำเสนอเนื้อหา, การตรวจสอบความเข้าใจ, การฝึกปฏิบัติ) ซึ่งศึกษานิเทศก์สามารถนำมาใช้เป็นเครื่องมือในการสังเกตและให้ข้อมูลป้อนกลับแก่ครู โดยเฉพาะครูใหม่ที่ต้องการโครงสร้างการสอนที่ชัดเจน ²⁷

รูปแบบเหล่านี้ไม่ได้แยกขาดจากกัน แต่เป็นเสมือนเครื่องมือบน “แนวต่อเนื่องของการควบคุมและการสนับสนุน” (Continuum of Control and Support) ภารกิจแรกของศึกษานิเทศก์คือการวินิจฉัย (Diagnostic) ²⁴ เพื่อประเมินความต้องการและระดับพัฒนาการของครู ²³ ตัวอย่างเช่น ครูบรรจุใหม่ที่ประสบปัญหาการควบคุมชั้นเรียน ²⁹ ย่อมต้องการการสนับสนุนสูงและทิศทางที่ชัดเจน ศึกษานิเทศก์จึงควรเลือกใช้

• แนวทางชี้นำ ของกลิคแมน ²⁶ ผ่านวงจรของ
• การนิเทศคลินิก ¹⁸ โดยอาจใช้กรอบของ
• โมเดลฮันเตอร์ ²⁷ เป็นเนื้อหาในการนิเทศ เมื่อครูคนดังกล่าวมีความมั่นใจและทักษะเพิ่มขึ้น ศึกษานิเทศก์จะต้องปรับเปลี่ยนบทบาทของตนเอง
• แนวทางร่วมมือ ²⁶ และส่งเสริมให้ครูเข้าร่วม PLC เป้าหมายระยะยาวคือการส่งเสริมให้ครูเติบโตจนสามารถกำกับตนเองได้ ซึ่งจะได้รับการสนับสนุนด้วย
• แนวทางไม่ชี้นำ ²⁶ ในที่สุด ดังนั้น ศึกษานิเทศก์ที่มีประสิทธิภาพจึงไม่ใช่แค่ “ใช้” รูปแบบใดรูปแบบหนึ่ง แต่ต้องสามารถ “ปรับเปลี่ยน” บทบาทและแนวทางไปตามพัฒนาการของครูได้อย่างชาญฉลาด

ส่วนที่ 3 หลักการและขั้นตอนการเขียนแผนการนิเทศ

การสร้างแผนการนิเทศที่มีคุณภาพต้องอาศัยกระบวนการที่เป็นระบบและมีเหตุผลรองรับ ⁶ ขั้นตอนต่อไปนี้จะนำเสนอแนวทางการเขียนแผนอย่างละเอียด ตั้งแต่การวิเคราะห์ข้อมูลไปจนถึงการประเมินผล

ขั้นที่ 1 การวิเคราะห์สภาพปัจจุบัน ปัญหา และความต้องการ

นี่คือขั้นตอนที่สำคัญที่สุด เพราะแผนการนิเทศที่ปราศจากการวิเคราะห์ความต้องการที่แท้จริงก็เปรียบเสมือนเรือที่ไร้หางเสือ ³⁰ ศึกษานิเทศก์ต้องรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลจากหลากหลายมิติ ทั้งข้อมูลเชิงปริมาณ เช่น ผลการทดสอบระดับชาติ (O-NET), NT, RT ¹⁶ และข้อมูลเชิงคุณภาพ เช่น ผลการสำรวจความคิดเห็นครูและผู้บริหาร, การสัมภาษณ์, การสังเกตการณ์ในชั้นเรียน, และผลการประเมินตนเองของครู ³¹ จากนั้นจึงนำปัญหาและความต้องการที่ค้นพบมาจัดลำดับความสำคัญและเชื่อมโยงกับนโยบายและแผนยุทธศาสตร์ระดับชาติ เขตพื้นที่ และสถานศึกษา ¹³

ขั้นที่ 2 การเขียนหลักการและเหตุผล

ส่วนนี้คือการเรียบเรียงเรื่องราวที่น่าเชื่อถือโดยใช้ข้อมูลจากการวิเคราะห์ในขั้นที่ 1 โครงสร้างการเขียนควรนำเสนออย่างชัดเจนว่า “จากสภาพปัจจุบัน (ข้อมูล) เราจำเป็นต้องไปให้ถึงจุดหมาย (นโยบาย/วิสัยทัศน์) ดังนั้น แผนการนิเทศฉบับนี้จึงมีความจำเป็นเพื่อลดช่องว่างดังกล่าว” ⁶

ขั้นที่ 3 การกำหนดวัตถุประสงค์และเป้าหมาย

วัตถุประสงค์และเป้าหมายที่ดีควรเป็นไปตามหลัก SMART ³ คือ มีความเฉพาะเจาะจง (Specific), วัดผลได้ (Measurable), บรรลุผลได้ (Achievable), มีความเกี่ยวข้อง (Relevant), และมีกรอบเวลาที่ชัดเจน (Time-bound) ควรแยกความแตกต่างระหว่าง “วัตถุประสงค์” (สิ่งที่เราต้องการบรรลุในภาพกว้าง) และ “เป้าหมาย/ตัวชี้วัดความสำเร็จ (KPIs)” (ผลลัพธ์ที่วัดได้เชิงปริมาณและคุณภาพ) ตัวอย่างเช่น

• วัตถุประสงค์: เพื่อพัฒนาความสามารถของครูในการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning)
• เป้าหมาย: ครูร้อยละ 80 ผ่านเกณฑ์การประเมินการใช้กลยุทธ์ Active Learning 3 รูปแบบใหม่ ภายในสิ้นภาคเรียนที่ 2 ตามเกณฑ์ในแบบสังเกตการสอน ⁶

ขั้นที่ 4: การออกแบบวิธีดำเนินการและกิจกรรม

ส่วนนี้คือแผนปฏิบัติการ (Action Plan) ที่ระบุรายละเอียดว่า ใคร จะทำอะไร ที่ไหน เมื่อไหร่ และอย่างไร การเลือกกิจกรรมต้องสอดคล้องกับวัตถุประสงค์และรูปแบบการนิเทศที่เลือกใช้ในส่วนที่ 2 กิจกรรมอาจประกอบด้วย การจัดอบรมเชิงปฏิบัติการ (Workshop), การนิเทศแบบเพื่อนช่วยเพื่อน (Peer Coaching), การศึกษาบทเรียนร่วมกัน (Lesson Study), การสร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC), การเป็นพี่เลี้ยง (Mentoring), และการสังเกตชั้นเรียนพร้อมให้ข้อมูลป้อนกลับ ³⁰ สิ่งสำคัญคือการจัดทำปฏิทินการนิเทศที่ชัดเจน ⁶

ขั้นที่ 5: การพัฒนาสื่อและเครื่องมือนิเทศ

ขั้นตอนนี้คือการสร้างเครื่องมือที่จะใช้ในการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ เช่น แบบสังเกตการสอน, แบบประเมินแผนการจัดการเรียนรู้, แบบตรวจสอบรายการ (Checklist), แบบบันทึกการสนทนา, และแบบประเมินตนเองสำหรับครู ³⁰ เครื่องมือเหล่านี้ต้องมีความเที่ยงตรงและสอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของแผน

ขั้นที่ 6 การวางแผนการประเมินผลและรายงาน

การประเมินผลในขั้นตอนนี้หมายถึงการประเมินความสำเร็จของ “แผนการนิเทศทั้งฉบับ” ไม่ใช่การประเมินครูรายบุคคล ศึกษานิเทศก์ต้องตอบคำถามว่า “เราจะรู้ได้อย่างไรว่าแผนการนิเทศนี้บรรลุวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้” ซึ่งอาจทำได้โดยการเปรียบเทียบข้อมูลก่อนและหลังการดำเนินงาน เช่น การเปรียบเทียบคะแนนความสามารถของครู, ผลสัมฤทธิ์ของนักเรียน, หรือผลสำรวจความพึงพอใจของครู ⁶ จากนั้นจึงสรุปผลและจัดทำรายงานเพื่อสื่อสารไปยังผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย และใช้เป็นข้อมูลในการวางแผนสำหรับวงจรการนิเทศครั้งต่อไป ³⁰

ส่วนที่ 4 ตัวอย่างแผนการนิเทศตามสถานการณ์

เพื่อเชื่อมโยงทฤษฎีสู่การปฏิบัติ ส่วนนี้จะนำเสนอกรณีศึกษาของแผนการนิเทศใน 3 สถานการณ์ที่แตกต่างกัน โดยแต่ละแผนจะประยุกต์ใช้ขั้นตอนการเขียนทั้ง 6 ขั้นตอนจากส่วนที่ 3

กรณีศึกษาที่ 1: แผนการนิเทศการสอนสำหรับครูบรรจุใหม่

• บริบท: ครูบรรจุใหม่มีความกังวลและขาดความมั่นใจในการบริหารจัดการชั้นเรียนและการวางแผนการสอนที่เหมาะสมกับเวลา
• แนวทางการนิเทศ: ใช้แนวทางชี้นำ (Directive Approach) ร่วมกับการเป็นพี่เลี้ยง (Mentoring) และประยุกต์ใช้วงจรการนิเทศคลินิก (Clinical Supervision) เพื่อให้การสนับสนุนอย่างใกล้ชิดและเป็นระบบ ³
• สาระสำคัญของแผน
  • หลักการและเหตุผล: อ้างอิงความจำเป็นในการพัฒนาครูใหม่ให้มีสมรรถนะพื้นฐานที่แข็งแกร่งเพื่อสร้างรากฐานที่ดีในการสอน
  • วัตถุประสงค์: 1) เพื่อให้ครูสามารถจัดทำแผนการจัดการเรียนรู้ที่ครบถ้วนและมีประสิทธิภาพ 2) เพื่อพัฒนาทักษะการบริหารจัดการชั้นเรียนของครู
  • กิจกรรม: การเป็นพี่เลี้ยงโดยครูอาวุโส, การนิเทศคลินิกรายเดือนโดยศึกษานิเทศก์, การเข้าร่วมสังเกตชั้นเรียนของครูต้นแบบ, การอบรมเชิงปฏิบัติการเรื่องเทคนิคการควบคุมชั้นเรียนเชิงบวก
  • เครื่องมือ: แบบประเมินแผนการจัดการเรียนรู้ (อาจอิงตามกรอบของ Hunter’s Model), แบบสังเกตพฤติกรรมการสอนในชั้นเรียน, แบบบันทึกการให้คำปรึกษาหลังการนิเทศ ⁵
  • การประเมินผล: ประเมินจากความสมบูรณ์ของแผนการสอน และการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการสอนที่สังเกตได้

กรณีศึกษาที่ 2: แผนการนิเทศการศึกษาสำหรับโรงเรียนขนาดเล็ก

• บริบท: โรงเรียนขนาดเล็กในพื้นที่ห่างไกล มีครูไม่ครบชั้น และขาดแคลนทรัพยากร
• แนวทางการนิเทศ: เน้นการสร้างความเข้มแข็งจากภายในและการสร้างเครือข่ายความร่วมมือ ⁴²
• สาระสำคัญของแผน:

1. หลักการและเหตุผล: ชี้ให้เห็นถึงความท้าทายของโรงเรียนขนาดเล็กและความจำเป็นในการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัดให้เกิดประโยชน์สูงสุด
2. วัตถุประสงค์:
   • 1) เพื่อจัดตั้งและพัฒนากระบวนการ PLC ภายในโรงเรียนให้มีความเข้มแข็ง
   • 2) เพื่อสร้างเครือข่ายแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับโรงเรียนใกล้เคียง
   • 3) เพื่อส่งเสริมการใช้เทคโนโลยี (DLTV/DLIT) ในการจัดการเรียนรู้ ³⁰
3. กิจกรรม: การจัดตั้งวง PLC รายสัปดาห์, การจัดกิจกรรม “เปิดห้องเรียน” (Open Class) ระหว่างโรงเรียนในกลุ่มเครือข่าย, การอบรมการใช้สื่อ DLIT, การพัฒนาคลังสื่อการสอนร่วมกัน ⁴⁴
4. เครื่องมือ: แบบบันทึก PLC, แบบประเมินความพึงพอใจในการเข้าร่วมเครือข่าย, แบบสำรวจการใช้เทคโนโลยีในการสอน
5. การประเมินผล: ประเมินจากความสม่ำเสมอและคุณภาพของวง PLC, จำนวนกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ที่เกิดขึ้น, และระดับการใช้เทคโนโลยีที่เพิ่มขึ้นของครู

กรณีศึกษาที่ 3: แผนการนิเทศเพื่อส่งเสริมการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning)

• บริบท: โรงเรียนต้องการปรับเปลี่ยนกระบวนทัศน์การสอนจากแบบบรรยาย (Teacher-Centered) ไปสู่การเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ (Student-Centered)
• แนวทางการนิเทศ: ใช้แนวทางร่วมมือ (Collaborative Approach) และหลักการนิเทศที่แตกต่าง (Differentiated Supervision) โดยให้ครูมีส่วนร่วมในการวางแผนและเลือกรูปแบบการพัฒนา
• สาระสำคัญของแผน:

1. หลักการและเหตุผล: อ้างอิงผลการวิเคราะห์ที่พบว่านักเรียนขาดทักษะการคิดขั้นสูงและนโยบายที่เน้นการพัฒนาผู้เรียนในศตวรรษที่ 21
2. วัตถุประสงค์: เพื่อให้ครูร้อยละ 85 สามารถออกแบบและจัดการเรียนรู้เชิงรุกได้อย่างมีประสิทธิภาพ
3. กิจกรรมหลัก: การใช้กระบวนการศึกษาบทเรียนร่วมกัน (Lesson Study) เป็นแกนหลักในการพัฒนา ³⁰ โดยมีศึกษานิเทศก์ทำหน้าที่เป็นผู้อำนวยความสะดวก (Facilitator) จัดให้มีเวที PLC เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้และสะท้อนผลการปฏิบัติงาน
4. เครื่องมือ: แบบสังเกตการสอนที่เน้นพฤติกรรมการเรียนรู้ของนักเรียน, แบบบันทึกการสะท้อนผลหลังการสอน (Post-lesson Reflection), แบบประเมินชิ้นงาน/ภาระงานของนักเรียน ³⁸
5. การประเมินผล: ประเมินจากคุณภาพของแผนการสอนที่เน้น Active Learning, ระดับการมีส่วนร่วมของนักเรียนในชั้นเรียน, และคุณภาพของผลงานนักเรียนที่สะท้อนทักษะการคิดขั้นสูง

ส่วนที่ 5 การประกันคุณภาพแผนการนิเทศ

การสร้างแผนการนิเทศเป็นเพียงจุดเริ่มต้น การทำให้แน่ใจว่าแผนนั้นมีคุณภาพและนำไปสู่ผลลัพธ์ที่ต้องการเป็นสิ่งสำคัญยิ่งกว่า ส่วนนี้จึงนำเสนอเครื่องมือสำหรับการประเมินคุณภาพของแผนและการนำไปใช้

เครื่องมือตรวจสอบคุณภาพของแผนการนิเทศ

แผนการนิเทศที่มีคุณภาพไม่ใช่แค่รายการของกิจกรรม แต่เป็นเอกสารที่แสดงให้เห็นถึงตรรกะและความเชื่อมโยงอย่างเป็นเหตุเป็นผล ตั้งแต่การวิเคราะห์ปัญหาไปจนถึงการวัดความสำเร็จ ดังนั้น เครื่องมือตรวจสอบคุณภาพแผนจึงต้องประเมินความสอดคล้องภายใน (Internal Consistency) และความสมเหตุสมผลภายนอก (External Validity) ของแผน การพัฒนารูบริค (Rubric) สำหรับประเมินแผนจะช่วยให้ศึกษานิเทศก์สามารถประเมินแผนของตนเองหรือแลกเปลี่ยนเพื่อให้เพื่อนนิเทศก์ช่วยประเมินก่อนนำไปใช้จริงได้ โดยมีเกณฑ์การประเมินที่อิงตามขั้นตอนการเขียนแผนที่ดีในส่วนที่ 3

ตารางที่ 2 รูบริคสำหรับประเมินคุณภาพแผนการนิเทศ (Rubric for Supervision Plan Quality Assessment)

เกณฑ์การประเมิน (Criteria)	ระดับ 1: กำลังพัฒนา (Developing)	ระดับ 2: ดี (Proficient)	ระดับ 3: ดีเยี่ยม (Exemplary)
1. การวิเคราะห์ความต้องการและหลักการและเหตุผล	ระบุปัญหาอย่างกว้าง ๆ โดยใช้ข้อมูลแหล่งเดียวหรือขาดข้อมูลสนับสนุน	อ้างอิงข้อมูลจากหลายแหล่งเพื่อระบุปัญหาและความต้องการ แต่การเชื่อมโยงกับนโยบายยังไม่ชัดเจน	วิเคราะห์ข้อมูลเชิงลึกทั้งเชิงปริมาณและคุณภาพเพื่อระบุรากของปัญหา และเขียนหลักการและเหตุผลที่เชื่อมโยยงสภาพจริง นโยบาย และความจำเป็นได้อย่างน่าเชื่อถือ 6
2. วัตถุประสงค์และเป้าหมาย	วัตถุประสงค์ไม่ชัดเจน วัดผลได้ยาก และไม่สอดคล้องกับปัญหาที่ระบุ	วัตถุประสงค์และเป้าหมายส่วนใหญ่เป็นไปตามหลัก SMART และสอดคล้องกับปัญหา	วัตถุประสงค์และเป้าหมายเป็นไปตามหลัก SMART อย่างครบถ้วน มีความท้าทาย และระบุตัวชี้วัดความสำเร็จทั้งเชิงปริมาณและคุณภาพที่ชัดเจน 3
3. วิธีดำเนินการและกิจกรรม	กิจกรรมที่เลือกไม่สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ ปฏิทินการดำเนินงานไม่ชัดเจนหรือไม่สมจริง	กิจกรรมมีความสอดคล้องกับวัตถุประสงค์และกลุ่มเป้าหมาย ปฏิทินมีความชัดเจน	กิจกรรมมีความหลากหลาย เหมาะสมกับรูปแบบการนิเทศที่เลือกใช้ และส่งเสริมการพัฒนาอย่างยั่งยืน ปฏิทินการดำเนินงานมีความเป็นไปได้สูงและระบุผู้รับผิดชอบชัดเจน 6
4. สื่อและเครื่องมือนิเทศ	ไม่ได้ระบุเครื่องมือที่ชัดเจน หรือเครื่องมือที่เลือกไม่สอดคล้องกับกิจกรรมและวัตถุประสงค์	มีการระบุเครื่องมือที่ต้องใช้ แต่ยังขาดรายละเอียดหรือความสอดคล้องกับเป้าหมายการนิเทศ	ออกแบบหรือเลือกใช้เครื่องมือที่มีคุณภาพ สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ และสามารถเก็บข้อมูลเพื่อการพัฒนาได้อย่างเป็นรูปธรรม 30
5. การวางแผนการประเมินผล	ไม่ได้ระบุวิธีการประเมินผลของแผน หรือระบุอย่างคลุมเครือ	ระบุวิธีการประเมินผลของแผน แต่ยังขาดตัวชี้วัดและเกณฑ์การประเมินที่ชัดเจน	กำหนดแนวทางการประเมินผลกระทบของแผนที่มีต่อครูและผู้เรียนอย่างชัดเจน ระบุเครื่องมือและเกณฑ์การตัดสินความสำเร็จของแผนไว้อย่างเป็นระบบ 6

ตัวอย่างเครื่องมือที่ใช้ในการนิเทศ

• แบบสังเกตการสอน (Classroom Observation Form): ควรออกแบบโดยอิงกรอบแนวคิดที่ชัดเจน เช่น Danielson’s Framework for Teaching ⁴⁶ หรือกรอบที่เน้นการเรียนรู้เชิงรุกโดยเฉพาะ โดยมีรายการสังเกตที่เน้นพฤติกรรมที่สังเกตได้จริง ไม่ใช่การตัดสินคุณค่า ³⁷
• แบบประเมินแผนการจัดการเรียนรู้ (Lesson Plan Rubric): มีเกณฑ์การประเมินที่ชัดเจนในด้านความสอดคล้องของวัตถุประสงค์ กิจกรรมการเรียนรู้ สื่อ และการวัดผล รวมถึงการออกแบบกิจกรรมเพื่อผู้เรียนที่หลากหลาย ³⁶
• แบบบันทึกการสะท้อนคิด (Reflection Log for Post-Observation): ออกแบบเป็นชุดคำถามนำ (Guiding Questions) เพื่อช่วยให้ครูสามารถสะท้อนคิดเกี่ยวกับบทเรียนของตนเองได้อย่างลึกซึ้ง เช่น “สิ่งใดในคาบเรียนนี้ที่ประสบความสำเร็จมากที่สุด เพราะเหตุใด” “หากจะสอนเรื่องนี้อีกครั้ง ท่านจะปรับเปลี่ยนสิ่งใด” ³¹

ส่วนที่ 6 การอ้างอิงและการเขียนบรรณานุกรมตามหลักสากล

เพื่อยกระดับรายงานและการเขียนทางวิชาการให้มีมาตรฐานน่าเชื่อถือ การอ้างอิงแหล่งข้อมูลอย่างถูกต้องจึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่ง รูปแบบที่ได้รับความนิยมในแวดวงการศึกษาคือ APA (American Psychological Association) ฉบับที่ 7 (APA 7th Edition) ⁴⁸

หลักการอ้างอิงในเนื้อหา (In-Text Citations)

การอ้างอิงในเนื้อหาเป็นการระบุแหล่งที่มาของข้อมูล ณ จุดที่นำข้อมูลนั้นมาใช้ มี 2 รูปแบบหลัก ⁴⁸:

1. การอ้างอิงแบบวงเล็บ (Parenthetical Citation): ใส่ชื่อผู้แต่งและปีพิมพ์ไว้ในวงเล็บท้ายข้อความ เช่น (Glickman, 2010)
2. การอ้างอิงแบบแทรกในเนื้อหา (Narrative Citation): เอ่ยชื่อผู้แต่งในเนื้อหา แล้วตามด้วยปีพิมพ์ในวงเล็บ เช่น Glickman (2010) กล่าวว่า…

• ผู้แต่ง 3 คนขึ้นไป: ให้ระบุชื่อแรกตามด้วย “และคณะ” (ในภาษาไทย) หรือ “et al.” (ในภาษาอังกฤษ) ตั้งแต่การอ้างอิงครั้งแรก ⁴⁸
• ไม่มีปีพิมพ์: ให้ใช้ “ม.ป.ป.” (ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์) หรือ “n.d.” (no date) ⁴⁸

การเขียนรายการอ้างอิงท้ายเล่ม (Reference List)

รายการอ้างอิง หรือ บรรณานุกรม คือส่วนที่รวบรวมข้อมูลฉบับเต็มของทุกแหล่งข้อมูลที่ถูกอ้างอิงในเนื้อหา โดยเรียงตามลำดับตัวอักษรของชื่อผู้แต่ง ⁵²

• บทความในวารสาร (Journal Article):
  ผู้แต่ง, นามสกุล. (ปี). ชื่อบทความ. ชื่อวารสาร, เล่มที่(ฉบับที่), หน้าแรก-หน้าสุดท้าย. https://doi.org/xxxx
• Munjiatun. (2019). Models, approaches, and techniques of educational supervision to improve teachers’ professionalism. Tarbawi: Jurnal Keilmuan Manajemen Pendidikan, 5(1), 93-102.
• หนังสือ (Book):
  ผู้แต่ง, นามสกุล. (ปี). ชื่อหนังสือ (พิมพ์ครั้งที่). สำนักพิมพ์.
• Glickman, C. D., Gordon, S. P., & Ross-Gordon, J. M. (2018). SuperVision and instructional leadership: A developmental approach (10th ed.). Pearson.
• เอกสารราชการหรือรายงานจากองค์กร (Government Report):
  ชื่อองค์กร. (ปี). ชื่อรายงาน. URL
• สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2562). แนวทางการนิเทศบูรณาการโดยใช้พื้นที่เป็นฐานเพื่อพัฒนาคุณภาพการศึกษา. https://info.pyo1.go.th/…
• เว็บไซต์ (Website):
  ผู้แต่ง, นามสกุล. (ปี, วันที่ เดือน). ชื่อหัวข้อบนเว็บไซต์. ชื่อเว็บไซต์. URL
• Krukob. (2024, 13 พฤศจิกายน). องค์ประกอบและขั้นตอนการเขียนแผนการนิเทศ. Krukob.com. https://krukob.com/web/sv-7/

บรรณานุกรม

American Psychological Association. (2020). Publication manual of the American Psychological Association (7th ed.). https://doi.org/10.1037/0000165-000

Dettlaff, A. (2003). From mission to evaluation: A field instructor training program. The Clinical
Supervisor, 22(1), 125-141.

Glickman, C. D. (1980). The developmental approach to supervision. Educational Leadership, 
38(2), 178-180.

Glickman, C. D., Gordon, S. P., & Ross-Gordon, J. M. (2018). SuperVision and instructional
leadership: A developmental approach (10th ed.). Pearson.

Harris, B. M. (1985). Supervisory behavior in education (3rd ed.). Prentice-Hall.

Hunter, M. (1982). Mastery teaching. TIP Publications.

Krukob. (2024, 13 พฤศจิกายน). องค์ประกอบและขั้นตอนการเขียนแผนการนิเทศ.
Krukob.com. https://krukob.com/web/sv-7/

Munjiatun. (2019). Models, approaches, and techniques of educational supervision to improve
​ teachers’ professionalism. Tarbawi: Jurnal Keilmuan Manajemen Pendidikan,
5(1), 93-102.

Purdue University. (n.d.). APA formatting and style guide (7th edition). Purdue Online
Writing Lab.
https://owl.purdue.edu/owl/research_and_citation/apa_style/apa_formatting_and_style_guide/general_format.html

Spears, H. (1953). Improving the supervision of instruction. Prentice-Hall.

Stoltenberg, C. D., & Delworth, U. (1987). Supervising counselors and therapists: A developmental approach. Jossey-Bass.

ธรรมบำรุง, สันต์. (2545). การนิเทศการศึกษา. โอเดียนสโตร์.

สุรัตน์นารี ธิลาใจ. (2566). แนวทางการเขียนแผนนิเทศการศึกษา. เอกสารประกอบการอบรม.

สงัด อุทรานันท์. (2530). การนิเทศการศึกษา: หลักการ ทฤษฎี และปฏิบัติ. มิตรสยาม.

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2562). แนวทางการนิเทศบูรณาการโดยใช้พื้นที่เป็นฐาน
เพื่อพัฒนาคุณภาพการศึกษา. กระทรวงศึกษาธิการ.

ผลงานที่อ้างอิง

1. Supervision and Evaluation – Washington Central Unified Union School District, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.wcuusd.org/ad-min/human-resources/supervision-and-evaluation
2. From Obligation to Opportunity: Teacher Supervision That Improves Student Learning, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://awsa.memberclicks.net/obligation
3. Differentiated Supervision Plan for Professional Growth, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://resources.finalsite.net/images/v1700660570/mifflinburgorg/uw8peofjpeyvu7y7hmqo/FinalDifferentiatedSupervisionPlan.pdf
4. บทที่1 – โรงเรียนร่มเกล้า สกลนคร, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025  https://www.rk.ac.th/wp-content/uploads/2024/07/1.9-การนิเทศการศึกษา.pdf
5. แผนการนิเทศ ติดตาม และประเมินผลการศึกษา – สำนักงานศึกษาธิการจังหวัดแม่ฮ่องสอน, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 แผนการนิเทศ ติดตาม และประเมินผลการศึกษา
6. เมื่อศึกษานิเทศก์ต้อง…เขียนแผนการนิเทศ » – Digital Learning Classroom, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://krukob.com/web/sv-7/
7. Supervisory Plan | PDF | Schools | Teachers – Scribd, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.scribd.com/document/392413192/Supervisory-Plan
8. ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับการนิเทศการศึกษา, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://ladapaja.files.wordpress.com/2012/01/word_activity.doc
9. การนิเทศการศึกษา (Educational Supervision ), เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 http://ea.grad.ssru.ac.th/useruploads/files/20200718/679ca73d17e40d7d887615a33bcd3eefbc8aa99e.pdf
10. elibrary.ksp.or.th, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 การนิเทศการศึกษา Catalogue en ligne
11. “การนิเทศการศึกษา” หนึ่งตัวช่วยในการพัฒนาสม – ThaiJo, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://so06.tci-thaijo.org/index.php/jra/article/download/248267/172396/938183
12. krukob.com, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 แนวทางการเขียนแผนการนิเทศการศึกษา สำหรับศึกษานิเทศก์ »
13. 5. แผนการนิเทศ – พัฒนาศึกษานิเทศก์ 2567, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 พัฒนาศึกษานิเทศก์ 2567 – 5. แผนการนิเทศ
14. แผนปฏิบัติการนิเทศ – สำนักงาน ศึกษาธิการ จังหวัด นนทบุรี, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 แผนปฏิบัติการนิเทศ
15. Instructional Supervision Plan | PDF | Educational Assessment | Teachers – Scribd, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://es.scribd.com/document/670471406/Instructional-Supervision-Plan
16. กลุ่มนิเทศ ติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา – เอกสารวิชาการ – Google Sites, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 กลุ่มนิเทศ ติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา – เอกสารวิชาการ
17. แผนนิเทศการศึกษา ปีงบประมาณ 2564, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 แผนนิเทศการศึกษา ปีงบประมาณ 2564
18. (PDF) Models, Approaches, and Techniques of Educational …, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.researchgate.net/publication/336237545_Models_Approaches_and_Techniques_of_Educational_Supervision_to_Improve_Teachers’_Professionalism
19. Lect5 (Models of Supervision in Education) | PDF | Teachers … – Scribd, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.scribd.com/document/602188389/Lect5-Models-of-Supervision-in-Education
20. Models of supervision, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://zourpri.files.wordpress.com/2014/01/models-of-supervision.pdf
21. Clinical Supervision Model in Teaching Practice: Does it Make a Difference in Supervisors’ Performance? – ERIC, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1127714.pdf
22. Developmental supervision | PPTX | Education – SlideShare, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.slideshare.net/slideshow/developmental-supervision-249606420/249606420
23. (PDF) An Investigation on Developmental Supervision Model …, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.researchgate.net/publication/315934158_An_Investigation_on_Developmental_Supervision_Model_Supervisors’_and_Administrators’_Opinions_and_Teachers’_Expectations
24. Glickman (2010) Ch 7: Developmental Supervision: An Introduction – Doctoral Readings, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://mca160.wordpress.com/2013/07/11/glickman-2010-ch-7-developmental-supervision-an-introduction/
25. EJ236674 – The Developmental Approach to Supervision., Educational Leadership, 1980-Nov – ERIC, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://eric.ed.gov/?id=EJ236674
26. THE DEVELOPMENTAL APPROACH TO SUPERVISION – ASCD, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://files.ascd.org/staticfiles/ascd/pdf/journals/ed_lead/el_198011_glickman.pdf
27. Outline of Direct Instruction – Hunter Direct Instruction Model, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.asa3.org/ASA/education/teach/hunter.htm
28. Hunter’s ITIP Model for Direct Instruction – Miss Schoffstall’s Weebly, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://melissaschoffstall.weebly.com/hunters-itip-model-for-direct-instruction.html
29. “How does effective educational supervision impact teacher performance and professional development?” | ResearchGate, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.researchgate.net/post/How_does_effective_educational_supervision_impact_teacher_performance_and_professional_development
30. info.pyo1.go.th, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://info.pyo1.go.th/news/index.php?action=dlattach;topic=1846.0;attach=2510
31. แนวทางการเขียนแผนการนิเทศการศึกษา สำหรับศึกษานิเทศก์ » – Digital Learning Classroom, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://krukob.com/web/sv-5/
32. วันเสาร์ที่ 20 พฤศจิกายน 2564 เวลา 13.00-16.00 น. ดร.สุรัตน์นารี ธิลาใจ ศึกษานิเทศก์ช านาญการพิเศษ – ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาอาชีวศึกษาภาคเหนือ, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 http://km.nsdv.go.th/files/10000001_23080716160703.pdf
33. แผน ปฏิบัติการ นิเทศ การ ศึกษา – สพป.เพชรบูรณ์ เขต 1, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.phetchabun1.go.th/2558/images/files/data_basic/ITA/O4/No4(3).pdf
34. รูปแบบการนิเทศที่การส่งเสริมการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning), เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.sesaoskt.go.th/wp-content/uploads/2023/11/2.-เล่มรูปแบบการนิเทศ-Active-Learning-สพม.สุโขทัย.pdf
35. แผนนิเทศ – สพป.พะเยา เขต 2, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.phayao2.go.th/wp-content/uploads/2024/07/แผนนิเทศขับเคลื่อน-OBEC-CC.pdf
36. โครงการนิเทศภายใน จัดทำขึ้นเพื่อพัฒนาบุคลากรให้มี … – โรงเรียนวัดห้วยโป่ง, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.wathauypong.ac.th/super/modules/adviser/file_upload/21010042/772/772_7721711873366.pdf
37. แจกไฟล์เวิร์ดเอกสาร แบบรายงานนิเทศการสอน 2564 แก้ไขได้นำไปใช้ได้เลย – ครูเชียงราย, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.kruchiangrai.net/2021/07/22/แบบรายงานนิเทศการสอน/
38. แบบประเมินการนิเทศการสอน เพื่อพัฒนาการจัดกา – โรงเรียนมัธยม …, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://thonglang.ac.th/images/download/document-2565/1-65แบบประเมินการนิเทศ.pdf
39. 2.ตัวอย่างรูปเล่มรายงานการนิเทศการสอน 2-2566.docx – โรงเรียนสุรศักดิ์มนตรี, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.surasak.ac.th/web/ssmfile/เอกสารวิชาการ/นิเทศการสอน/2.ตัวอย่างรูปเล่มรายงานการนิเทศการสอน 2-2566.docx
40. แบบนิเทศการสอน | PDF – Scribd, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.scribd.com/document/707235768/แบบนิเทศการสอน
41. A Proposed Plan for the Improvement of Instruction in Central School through the Supervisory Activities of the Teaching Principal – ScholarWorks@CWU, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://digitalcommons.cwu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1184&context=all_gradpapers
42. แผนปฏิบัติการนิเทศการศึกษา-ปีงบประมาณ-2565. – สพป.นครพนม เขต 2, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.nkp2.go.th/wp-content/uploads/2022/06/แผนปฏิบัติการนิเทศการศึกษา-ปีงบประมาณ-2565…pdf
43. รูปแบบการนิเทศภายในของสถานศึกษาขนาดเล็ก สัง – ThaiJo, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://so06.tci-thaijo.org/index.php/jomld/article/download/248964/169539
44. แผนนิเทศภายในโรงเรียน ประจาปีการศึกษา 2566, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 http://thaischool.in.th/_files_school/55101999/data/55101999_1_20230619-090343.pdf
45. แผนนิเทศเพื่อพัฒนาคุณภาพการศึกษาตามนโยบายและจุดเน้น ปีการศึกษา 2559/ปีงบประมาณ 2560 – ส พ ป.สุราษฎร์ธานี เขต 2, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://surat2.go.th/2021/files/com_news_manual/2021-06_eb1c7adb1a92cee.pdf
46. SUPERVISION AND EVALUATION PLAN – Lamoille North Supervisory Union, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.lnsd.org/fs/resource-manager/view/7ab67045-cd65-4e77-8c45-f58f351f7f95
47. Effective supervision – Skills for Care, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.skillsforcare.org.uk/resources/documents/Support-for-leaders-and-managers/Managing-people/Supervision/Effective-supervision-guide.pdf
48. General notes: APA (7th ed., 2020) citation guide – SFU Library, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.lib.sfu.ca/help/cite-write/citation-style-guides/apa
49. APA Style, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://apastyle.apa.org/
50. APA Overview and Workshop – Purdue OWL, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://owl.purdue.edu/owl/research_and_citation/apa_style/apa_overview_and_workshop.html
51. APA Format & APA Citation Generator – Citation Machine, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.citationmachine.net/apa
52. How to Cite Sources in APA Citation Format – Mendeley, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://www.mendeley.com/guides/apa-citation-guide
53. Reference List: Basic Rules – Purdue OWL, เข้าถึงเมื่อ กันยายน 4, 2025 https://owl.purdue.edu/owl/research_and_citation/apa6_style/apa_formatting_and_style_guide/reference_list_basic_rules.html

ภาคผนวก

ตัวอย่างแบบฟอร์มแผนการนิเทศการศึกษา/การสอน

ประจำปีการศึกษา/ภาคเรียนที่…………………………………………………………..

หน่วยงาน…………………………………………………………..

ชื่อแผนการนิเทศ……………………………………………………………………………………………………………………….

ผู้นิเทศ…………………………………………………………… ตำแหน่ง………………………………………………………..

กลุ่มเป้าหมายผู้รับการนิเทศ………………………………………………………………………………………………………..

---

ส่วนที่ 1: หลักการและเหตุผล

ส่วนนี้เป็นการชี้ให้เห็นถึงความสำคัญและความจำเป็นของการจัดทำแผน โดยอ้างอิงจากข้อมูลและนโยบายที่เกี่ยวข้อง ¹

1.1 สภาพปัจจุบัน ปัญหา และความต้องการจำเป็น

(โปรดวิเคราะห์และระบุสภาพการจัดการศึกษาในปัจจุบัน โดยอ้างอิงข้อมูลเชิงปริมาณ เช่น ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน O-NET, NT, RT และข้อมูลเชิงคุณภาพ เช่น ผลการสังเกตการณ์ในชั้นเรียน, ผลการสำรวจ หรือการสัมภาษณ์ครูและผู้บริหาร เพื่อระบุปัญหาที่ต้องการพัฒนาอย่างเร่งด่วน) 2

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

1.2 นโยบายและแนวคิดที่เกี่ยวข้อง

(โปรดระบุถึงนโยบายของหน่วยงานต้นสังกัด แผนยุทธศาสตร์ชาติ หรือแนวคิดทฤษฎีทางการศึกษาที่เกี่ยวข้อง ซึ่งสนับสนุนความจำเป็นในการจัดทำแผนฉบับนี้) 3

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ส่วนที่ 2 วัตถุประสงค์และเป้าหมาย

ส่วนนี้เป็นการกำหนดทิศทางและผลลัพธ์ที่คาดหวังจากการนิเทศให้ชัดเจนและวัดผลได้ ⁵

2.1 วัตถุประสงค์ (ระบุสิ่งต้องการให้บรรลุในภาพรวม)

1…………………………………………………………………………………………………………………………………….

2…………………………………………………………………………………………………………………………………….

3…………………………………………………………………………………………………………………………………….

2.2 เป้าหมายและตัวชี้วัดความสำเร็จ (KPIs) (ระบุผลลัพธ์ที่คาดหวังในเชิงปริมาณและคุณภาพ พร้อมตัวชี้วัดที่ชัดเจน)

เป้าหมายเชิงปริมาณ	เป้าหมายเชิงคุณภาพ	ตัวชี้วัดความสำเร็จ
1. ครูร้อยละ…..	1. ครูมีความมั่นใจและทักษะใน…	1. ผลการประเมินจากแบบสังเกตการสอน
2. ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชา… เพิ่มขึ้นร้อยละ…..	2. ผู้เรียนมีส่วนร่วมในชั้นเรียนมากขึ้น	2. ผลการทดสอบก่อน-หลังเรียน
3. (ระบุเพิ่มเติม)	3. (ระบุเพิ่มเติม)	3. (ระบุเพิ่มเติม)

ส่วนที่ 3 วิธีดำเนินการ

ส่วนนี้เป็นการวางแผนกิจกรรมและขั้นตอนการดำเนินงานอย่างเป็นรูปธรรม ⁶

3.1 รูปแบบ/เทคนิคการนิเทศที่ใช้ (โปรดระบุรูปแบบการนิเทศหลักที่เลือกใช้ เช่น การนิเทศแบบคลินิก (Clinical Supervision), การสอนงาน (Coaching), การสร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) พร้อมให้เหตุผลประกอบการเลือก) 2

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….3.2 ปฏิทินและกิจกรรมการนิเทศ (ระบุกิจกรรมที่จะดำเนินการตามลำดับเวลาอย่างชัดเจน)

ลำดับ	กิจกรรม	ระยะเวลาดำเนินการ	ผู้รับผิดชอบ
1.	ประชุมชี้แจงแผนและสร้างความเข้าใจร่วมกัน	(ระบุสัปดาห์/เดือน)
2.	อบรมเชิงปฏิบัติการเรื่อง………………………………	(ระบุสัปดาห์/เดือน)
3.	สังเกตการณ์ในชั้นเรียนและให้ข้อมูลป้อนกลับ (ครั้งที่ 1)	(ระบุสัปดาห์/เดือน)
4.	ประชุม PLC เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้	(ระบุสัปดาห์/เดือน)
5.	สังเกตการณ์ในชั้นเรียนและให้ข้อมูลป้อนกลับ (ครั้งที่ 2)	(ระบุสัปดาห์/เดือน)
6.	(ระบุเพิ่มเติม)

ส่วนที่ 4 สื่อ เครื่องมือ และงบประมาณ

ส่วนนี้เป็นการระบุทรัพยากรที่จำเป็นต้องใช้ในการดำเนินงานตามแผน ¹

4.1 สื่อและเครื่องมือที่ใช้ในการนิเทศ (ระบุรายการเครื่องมือที่จะใช้ในแต่ละกิจกรรม)

• [ ] แบบสังเกตการสอน
• [ ] แบบประเมินแผนการจัดการเรียนรู้
• [ ] แบบบันทึกการสนทนาหลังการนิเทศ (Post-observation Conference Form)
• [ ] แบบประเมินตนเองของครู (Teacher Self-Assessment)
• [ ] แบบสอบถามความพึงพอใจ
• [ ] อื่นๆ (โปรดระบุ)……………………………………………………………………………………..

4.2 งบประมาณ (ระบุแหล่งที่มาและรายละเอียดค่าใช้จ่ายที่คาดว่าจะเกิดขึ้น)…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ส่วนที่ 5 การประเมินผลและรายงานผล

ส่วนนี้เป็นการกำหนดวิธีการตรวจสอบความสำเร็จของ “แผนการนิเทศ” ฉบับนี้ ⁸

5.1 วิธีการประเมินผลแผนการนิเทศ (ระบุว่าจะประเมินความสำเร็จของแผนนี้ได้อย่างไร)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

5.2 เกณฑ์การประเมินความสำเร็จของแผน

(ระบุเกณฑ์ที่จะใช้ตัดสินว่าแผนบรรลุเป้าหมายหรือไม่ เช่น “แผนจะถือว่าประสบความสำเร็จเมื่อตัวชี้วัดเชิงปริมาณบรรลุเป้าหมายไม่น้อยกว่าร้อยละ 80”)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

ลงชื่อผู้จัดทำแผน

………………………………………………………………..

(………………………………………………………………)

ตำแหน่ง………………………………………………………………..

วันที่………………………………………………………………..

ความเห็นชอบ/อนุมัติ

………………………………………………………………..

(………………………………………………………………)

ตำแหน่ง………………………………………………………………..

วันที่………………………………………………………………..

https://docs.google.com/document/d/12_ZYt8gdOGy2lk-rYQaKnK76RCYwEJVT3Cd9Z3H6azk/edit?usp=sharing

Comments

comments

Powered by Facebook Comments